Spór polsko-krzyżacki w kronice Jana Długosza

• Authors: Jakub Skomiał

Title variants

EN

The dispute over the polish-teutonic chronicles of Jan Długosz

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

For the present in the Annales point of view on the Polish-Teutonic dispute, the primary importance was the victorious ending of the Thirteen Years’ War, which Długosz had witnessed, and additionally – a decades-distance in time between the baptism of Lithuania and Samogitia as well as the Grunwald victory and Council of Constance, and the period of writing of the Annales. These two circumstances led the canon of Cracow to present the events from the perspective of the sustainability of the effects of Polish Christianization, as well as military and political successes, opening the history of Poland becoming more powerful and acceding to fulfill its historical mission in that part of Europe (“rampart”). From this perspective, the Polish-Teutonic dispute was significant, but belonged to the past. In Długosz’s depiction the durability of Lithuanian and Samogitian Christianization, which finalized Polish-Teutonic relations in the “christanitas”, resulted in focusing attention on territorial matters (Conciliar so-called legal process), and not on the issue of Christianization (Conciliar socalled doctrine process). For a historian, the most important matter is not missionary activity, but Teutonic aggression causing Polish territorial losses and The Recovery action. For Jan Długosz – a man of the late Middle Ages, the most important values were piety and patriotism. The first manifested itself in the vision of God punishing those who appropriate the property of others, and a God who is showing his mercy through the victorious for the Polish side result of Thirteen Years’ War. The value of the second manifested itself in making the interest of the Polish state, from public-law perspective, the most important criterion for assessing people and events. The outcome of these values was a two-fold depiction of the parties in the Polish-Teutonic conflict. This was reflected in the writings with the portrayal of the Teutonic Knights as insidious aggressors, of the judges adjudicating in their favor as being biased, and in criticizing Polish rulers and their advisers who abandoned efforts to recover lost lands. Another manifestation involved praising the rulers aiming at the recovery of losses, that is proceeding in accordance with the interests of Poland, and the depiction of so ruling judges as conscientious and reliable. The indicated twofoldedness was also reflected in Długosz’s account of peace treaties and verdicts.

Keywords

PL

spór polsko-krzyżacki; Jan Długosz

EN

Polish-Teutonic dispute; Jan Długosz

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Year: 2014
• Volume: XCI (91)/1
• Pages: 123-152

Dates

published

2014

Contributors

author

Jakub Skomiał

• Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki

References

• Źródła:
• J. Długosz, Annales seu Cronicae Incliti Regni Poloniae, PWN, Varsaviae 1964 i n., z tłum. J. Mrukówny i in., Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, księga IX Warszawa 1975, księga X i XI cz. 1 Warszawa 1982, księga XI cz. 2 Warszawa 1985, księga XI cz. 3 Warszawa 2009, księga XII cz.1 Warszawa 2009, księga XII cz. 2 Warszawa 2009, księga XII cz.3 Warszawa 2009.
• Opracowania:
• Baczkowski K., Dzieje Polski średniowiecznej (1370–1506), Fogra, Kraków 1999.
• Banaszak M., Chrzest Żmudzi i jego reperkusje w Konstancji, [w:] M.T. Zahajkiewicz (red.), Chrzest Litwy. Geneza, przebieg, konsekwencje, Red. Wyd. KUL, Lublin 1990, s. 57–77.
• Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, t. I: Do połowy XV wieku, PWN, Warszawa 1973.
• Baszkiewicz J., Władza, Ossolineum, Wrocław 1999.
• Bełch S., Paweł Włodkowic jako historyk i jego wpływ na Długosza, Teki Historyczne 1959/10, s. 75–101.
• Bieniak J., Geneza procesu polsko-krzyżackiego w 1339 r., Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia 1980/24, s. 23–50.
• Biskup M., Dyplomacja polska czasów Kazimierza Jagiellończyka, cz. 1, W kręgu wielkiego konfliktu zbrojnego z Zakonem Krzyżackim (1447–1466), [w:] M. Biskup, K. Górski, Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, PWN, Warszawa 1987, s. 173–229.
• Biskup M., Działalność dyplomatyczna Jana Długosza w sprawach pruskich w latach 1454–1466, [w:] S. Gawęda (red.), Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. I, PWN, Warszawa 1980, s. 141–167.
• Biskup M., Trzynastoletnia wojna z zakonem krzyżackim 1454–1466, Wyd. MON, Warszawa 1967.
• Biskup M., Labuda G., Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia, Wyd. Morskie, Gdańsk 1986.
• Boockmann H., Jan Falkenberg i jego obrona zakonu krzyżackiego, tłum. J. Szewczyk, Zapiski Historyczne 1976/41, s. 61–75.
• Boockmann H., Johannes Falkenberg. Der Deutsche Orden und die polnische Politik. Untersuchungen zur politischen Teorie des suteren Mittelalters. Mit einen Auhang: Die Satire des Johannes Falkenberg, Gottingen 1975.
• Borkowska U., Historiograficzne poglądy Jana Długosza, [w:] S. Gawęda (red.), Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. II: Referaty i komunikaty wygłoszone na międzynarodowej sesji w Krakowie w dniach 23 i 24 października 1980 r., Warszawa – Kraków 1985, s. 73–82.
• Borkowska U., Treści ideowe w dziejach Jana Długosza. Kościół i świat poza Kościołem, Red. Wyd. KUL, Lublin 1983.
• Boss B., Johannes Falkenberg OP und der preussich-polniche Streit vor dem Konstanzer Konzil, Zeitschrift fur Kierchengeschrichte 1896/16, s. 386–397.
• Brandmuller W., Das Konzil von Konstanz 1414–1418, Bd I–II, Paderborn, 1991–1998.
• Chłopocka H., Procesy Polski z zakonem krzyżackim w XIV wieku. Studium źródłoznawcze, PTPN, Poznań 1967.
• Christiansen E., Krucjaty północne, przeł. J. Szczepański, REBIS, Poznań 2009.
• Dąbrowski J., Dawne dziejopisarstwo polskie do 1480 r., Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1964.
• Dąbrowski J., Korona Królestwa Polskiego w XIV wieku. Studium z dziejów rozwoju polskiej monarchii stanowej, Universitas, Kraków 2010.
• Długopolski E., Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Universitas, Kraków 2009.
• Ehrilch L., Sprawa Falkenberga na Soborze w Konstancji, Sprawozdania PAU 1952/53, s. 384–391.
• Fijałek J., Dwaj dominikanie krakowscy: Jan Biskupiec i Jan Falkenberg, Lwów 1925.
• Franzen A., Sobór Konstancjański. Problemy, zadania i stan badań, [w:] P. Taras (red.), „Concilium”. Międzynarodowy przegląd teologiczny. Wybór artykułów 1–10 z numeru 1865/6, Poznań 1968, s. 506–532.
• Gawęda S., Ocena niektórych problemów historii ojczystej w „Rocznikach” Jana Długosza, [w:] S. Gawęda (red.), Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. I, Warszawa 1980, s. 181–203.
• Gawlas S., Świadomość narodowa Jana Długosza, [w:] F. Kiryk (red.), Jan Długosz. W pięćsetną rocznicę śmierci, Pol. Tow. Hist., Olsztyn 1984, s. 115–123.
• Grzybowski K., Ojczyzna, naród, państwo, PIW, Warszawa 1977.
• Grzybowski K., Rozwój myśli państwowej na Uniwersytecie Krakowskim w I połowie XV wieku, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, t. 1, Kraków 1964, s. 139–149.
• Hay D., Europa w XIV i XV wieku, tłum. H. Zaremska, PIW, Warszawa 2001.
• Kłoczowski J., Europa słowiańska w XIV–XV wieku, PIW, Warszawa 1984.
• Kłoczowski J., Polacy a cudzoziemcy w XV wieku, [w:] Z. Stefanowska (red.), Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, PWN, Warszawa 1973, s. 38–67.
• Koczerska M., Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, Studia Źródłoznawcze 1971/XV, s. 109–140.
• Kolankowski L., Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne, wyd. 3 popr. i uzup., do druku przygotował Z. Kolankowski, Olsztyn 1991.
• Krasuski J., Obraz Niemiec i stosunków polsko-niemieckich w polskich kronikach średniowiecznych, [w:] A. Czubiński (red.), Polacy i Niemcy. Dziesięć wieków sąsiedztwa. Studia ofiarowane profesorowi Januszowi Pajewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, PWN, Warszawa 1987, s. 35–67.
• Krasuski J., Polska i Niemcy. Dzieje wzajemnych stosunków politycznych (do 1932 roku), PIW, Warszawa 1989.
• Krzyżaniakowa J., Poglądy Jana Długosza na zakon krzyżacki i jego stosunki z Polską, Studia Grunwaldzkie 1992/2, s. 7–37.
• Krzyżaniakowa J., Pojęcie państwa i narodu w „Rocznikach” Jana Długosza, [w:] S. Gawęda (red.), Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. II: Referaty i komunikaty wygłoszone na międzynarodowej sesji w Krakowie w dniach 23 i 24 października 1980 r., Warszawa – Kraków 1985, s. 73–82.
• Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990.
• Kuczyński S.M., Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, Wyd. MON, Warszawa 1980.
• Kuksewicz Z., Zarys filozofii średniowiecznej. Filozofia łacińskiego obszaru kulturowego, PWN, Warszawa 1986.
• Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, C.H. Beck, Warszawa 2000.
• Malewicz M.H., Zjawiska przyrodnicze w relacjach dziejopisarzy polskiego średniowiecza, Ossolineum – Wyd. PAN, Wrocław 1980.
• Nowak Z.H., Materiały źródłowe do sprawy wyroku wrocławskiego Zygmunta Luksemburczyka w procesie polsko-krzyżackim w 1420 r., Zapiski Historyczne 1976/41/3, s. 149–158.
• Nowak Z.H., Ze studiów nad procesem polsko-krzyżackim w roku 1420. Justyfikacja Zygmunta Luksemburczyka, Sprawozdania Toruńskiego Tow. Nauk. 1976/28, s. 60–72.
• Palacz R., Filozofia polska wieków średnich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1980.
• Papée F., Jan Długosz, jego czasy i jego dzieła, Tow. Pedagog., Lwów 1897.
• Pieradzka K., Dwie relacje kronikarskie o Soborze w Konstancji, [w:] J. Garbacik i in. (red.), Mediaevalia. W 50. rocznicę pracy naukowej Jana Dąbrowskiego, PWN, Warszawa 1960, s. 235–253.
• Pieradzka K., Uniwersytet Krakowski w służbie państwa i wobec sporów w Konstancji i Bazylei, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, t. 1, PWN, Kraków 1964, s. 91–137.
• Polak W., Aprobata i spór. Zakon Krzyżacki jako instytucja kościelna w dziełach Jana Długosza, Tow. Nauk. KUL, Lublin 1999.
• Polak W., Poglądy Długosza na prawne relacje miedzy Zakonem Krzyżackim a Polską, [w:] A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich (red.), Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Opole 1995, s. 201–211.
• Prochaska A., Wyrok wrocławski, Przegląd Historyczny 1909/9, s. 49–58.
• Ptasiński J., Denar św. Piotra obrońcą jedności politycznej i kościelnej w Polsce, Akad. Umiejętności, Kraków 1908.
• Santa Brigitta, Revelationes, Book II, wyd. C.C. Undhagen, B. Bergh, Uppsala 2001.
• Silnicki T., Arcybiskup Mikołaj Trąba, PAX, Warszawa 1954.
• Skomiał J., Aspekty prawne sporu polsko-krzyżackiego do rozpoczęcia Soboru w Konstancji, [w:] Z. Rau, T. Tulejski (red.), Bellum iustum versus bellum sacrum. Uniwersalny spór w refleksji średniowiecznej. Konstancja 1414–1418, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2014, s. 92–124.
• Skomiał J., Jan Długosz o Władysławie II Jagielle (Charakterystyka króla w świetle „Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae”), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica 1994/61, s. 15–31.
• Skomiał J., Polacy i ich terytorium w świetle I księgi „Annales seu Cronicae” Jana Długosza, [w:] Symbole historio-iuridicae Lodziensis Julio Bardach dedicatae, Wyd. UŁ, Łódź 1997, s. 155–165.
• Skomiał J., Polski portret litewskiego księcia. Witold Kiejstutowicz w świetle „Annales” Jana Długosza (w druku).
• Sondel J., Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymsko-katolicki, Wyd. UJ, Kraków 2006.
• Strup Ph.H., The Reform of the Concil of Constanc (1414–1418), London 1994.
• Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Wyd. Literackie, Kraków 2002.
• Szelińska W., Jan Długosz. Stolico e primo geografo polacco, Zakł. Nar. im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1984.
• Tazbir J., Polska przedmurzem Europy, Wyd. Książkowe Twój Styl, Warszawa 2004.
• Tymieniecki K., Sprawy polsko-krzyżackie w świetle teorii polityczno-prawnych okresu średniowiecza, [w:] P. Kaława, C. Strzeszewski, M. Rechowicz (red.), Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, t. 3: Kościół w ramach społeczeństwa, Lublin 1969, s. 431–449.
• Waśko A., Arystokraci ducha. Obraz społeczeństwa średniowiecznego w „Revelationes” św. Brygidy szwedzkiej, Księgarnia Akad., Kraków 2009.
• Winowski L., Stosunek średniowiecznej Europy do obcych-innowierców, Prawo kanoniczne 1961/4, s. 593–680.
• Włodek M., Odnaleziona „satyra” Falkenberga, Studia Historyczne 1971/XIV/4 (55), s. 477–491.
• Wojtkowski A., Tezy i argumenty polskie w sporach terytorialnych z Krzyżakami, PTH, Olsztyn 1968.
• Zahajkiewicz M.T., Chrzest Litwy, [w:] idem (red.), Chrzest Litwy. Geneza, przebieg, konsekwencje, Red. Wyd. KUL, Lublin 1990, s. 33–56.
• Zajączkowski S., Studia nad procesami Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w latach 1420–1423, Ateneum Wileńskie 1937/12, s. 282–403.