O niektórych aspektach sterowania w warunkach złożoności

• Authors: Wyciślak Sławomir

Title variants

EN

On some aspects of control in the context of complexity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł inicjuje opis ewolucji złożoności, jej istoty i typów. Uwzględniono charakterystykę m.in. złożoności epistemologicznej, dynamicznej, obliczeniowej. W dalszym ciągu rozważań ujęto opis ewolucji podejścia systemowego, uwzględniając kontekst opanowywania złożoności. Następnie rozważania skierowano na problematykę sterowania. Samosterowanie i modularność uznano za przesłanki opanowania złożoności w systemie globalnym. Najistotniejsze okazało się tu zaistnienie absorberów. Do absorberów zaliczono wartości zidentyfikowane w ramach systemu. Podmiotowość agentów wyznacza ramy dla konstytuowania się absorberów. Odwołując się do kategorii podmiotowości agenta i kierując się jego refleksyjnością oraz inercją, wskazano różne warianty konstytuowania się modułów działania jako efektów samosterowania.

EN

The paper begins with an overview of complexity evolution, its nature and types. The author discusses e.g. the characteristics of epistemological, dynamic and computational complexity. Next, he describes the evolution of the system approach in the context of complexity mastering. He then focuses on the problem of control. Self-control and modularity are considered as the conditions of complexity control in a global system. To master complexity, one needs absorbers, i.e. values identified within the system. A framework in which absorbers can be created is provided by the agents’ subjectivity. Different variants of modules have been identified with reference to agent subjectivity, and his or her reflexivity and inertia.

Keywords

PL

złożoność; sterowanie; system; podejście systemowe; modularność

EN

complexity; control; system; system approach; modularity

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2014
• Issue: 3(29)
• Pages: 163-176

Contributors

author

Wyciślak Sławomir

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Anderson P. (2013). „Complexity theory and organization science”, Organization Science, t. 10, nr 3, Special Issue: Application.
• Ashby W.R. (1963). Wstęp do cybernetyki (przekł. B. Osuchowska i A. Gosiewski). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bak P. (1996). How Nature Works: The Science of Self-Organized Criticality. New York: Copernicus.
• Bertalanffy L., von (1984). Ogólna teoria systemów: podstawy, rozwój, zastosowania (przekł. E. Woydyłło-Woźniak). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Blanc J.J. (2009). „Th general theory of meta-dynamics systemicity”, http://journals.isss.org/index.php/proceedings55th/article/viewFile/1605/555 [data dostępu: 07.08.2012].
• Burnes B. (2004). „Kurt Lewin and complexity theories: Back to the future?”, Journal of Change Management, t. 4, nr 4.
• Bytniewski P. (2011). „Michel Foucault: nauki niedojrzałe i ich epistemologia”, Zagadnienia Naukoznawstwa, t. 1, nr 187.
• Coveney P., Highfield R. (1997). Granice złożoności. Poszukiwanie porządku w chaotycznym świecie (przekł. P. Amsterdamski). Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Dolan S.L., Garcia S., Auerbach A. (2003). „Under standing and managing chaos in organizations”, International Journal of Management, t. 20, nr 1.
• Eoyang G.H. (2004). „Conditions for self-organizing in human systems”, Futuristics, t. 28, nr 3/4.
• Flakiewicz W., Oleński J. (1989). Cybernetyka ekonomiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Forrester J.W. (1991). System Dynamics and the Lessons of 35 Years, https://pl.scribd.com/doc/195438718/Forrester-System-Dynamics-and-the-
• Lessons-of-35-Years [data dostępu: 14.10.2014].
• François Ch. (1995). „An integrative view of metasystem transition”, The Journal of Global Education, t. 45, nr 1-4.
• Fronczak A., Fronczak P. (2009). Świat sieci złożonych. Od fizyki do Internetu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gantz J. (2009). „Rise of the Embedded Internet”, http://download.intel.com/embedded/15billion/applications/pdf/322202.pdf [data dostępu: 30.09.12].
• Gasparski W., Miller D. (red.) (1985). Projektowanie i systemy (t. VII). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN.
• Gomółka Z. (2000). Cybernetyka w zarządzaniu. Warszawa: Agencja Wydawnicza Placet.
• Gościński J. (1977). Zarys teorii sterowania ekonomicznego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hilbert M., López P. (2011). „The world’s technological capacity to store, communicate, and compute information”, Science, t. 332, nr 60, www.sciencemag.org/content/332/6025/60.full.pdf [data dostępu: 30.09.12].
• Homenda W. (2009). Algorytmy, złożoność obliczeniowa, granice obliczalności. Warszawa: Centrum Studiów Zaawansowanych Politechniki Warszawskiej.
• Klamka J. (1990). Sterowalność układów dynamicznych. Warszawa–Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kozłowski J. (2012). „Złożoność i zasady systemowe a opis rozwoju społeczeństwa”, w: L.W. Zacher (red.), Nauka. Technika. Społeczeństwo. Podejścia i koncepcje metodologiczne, wyzwania innowacyjne i ewaluacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• Laszlo A., Krippner S. (1998). „Systems theories: Their origins, foundations, and development”, w: J.S. Jordan (red.), Systems Theories and A Priori Aspects of Perception. Amsterdam: Elsevier Science.
• Mainzer K. (2007). Poznawanie złożoności. Obliczeniowa dynamika materii umysłu i ludzkości. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Mesjasz Cz. (2004). „Organizacja jako system złożony”, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, nr 652.
• Mesjasz Cz. (2010). „Complexity of social systems”, Acta Physica Polonica A, t. 117.
• Nowak S. (2007). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ortegon-Monroy M.C. (2003). „Chaos and complexity theory in management: An exploration from a critical systems thinking perspective”, Systems Research and Behavioural Science, t. 20, nr 5.
• Probst G., Gomez P. (1990). „Myśląc sieciowo unikamy pułapek myślenia menedżerskiego”, Prakseologia, nr 3-4.
• Reynolds M., Holwell S. (2010). „Introducing systems approaches”, w: M. Reynolds, S. Holwell (red.), Systems Approaches to Managing Change: A Practical Guide. London: Springer.
• Richardson K.A. (2004). „Systems theory and complexity: Part 2”, Complexity and Organization, t. 6, nr 4.
• Richardson K.A. (2005). „Systems theory and complexity: Part 3”, Complexity and Organization, t. 7, nr 2.
• Schwaninger M. (2006). „System dynamics and the evolution of the systems movement”, Systems Research and Behavioral Science, t. 23.
• Senge M.P. (2000). Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się (przekł. H. Koroleska-Mróz). Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Skyttner L. (2005). General System Theory. Problems, Perspectives. Practice. Singapore: World Scientific Publishing Co. Pyc. Ltd.
• Skyttner L. (1996). „General systems theory: Origin and hallmark”, Kybernetes, t. 25, nr 6.
• Szymański J.M. (1991). Życie systemów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
• Zawiślak A.M. (2011). O kwantach, rynkach i ekonomistach. Ikebana zadziwień i paradoksów. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• Zimniewicz K., Piekarczyk A. (2010). Myślenie sieciowe. W teorii i praktyce. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Identifiers

DOI

10.7366/1898352932916