Nów w polskiej kulturze ludowej i gwarach

• Authors: Niebrzegowska Stanisława

Title variants

EN

The new moon in Polish folk culture and dialects

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wykorzystując założenia definicji kognitywnej, autorka rekonstruuje obraz pierwszej fazy widoczności księżyca – nowiu – w języku i w kulturze ludowej. Komponenty składające się na stereotyp nowiu układają się w konfiguracje aspektów (faset, kategorii semantycznych) takich, jak: nazwy, wygląd, atrybuty przedmiotowe, zachowania werbalne wobec księżyca na nowiu, zachowania niewerbalne, działania sprawcze nowiu, tło czasowe, lokalizacja, przepowiednie. Dobór i układ kategorii semantycznych stanowi o modelu kognitywnym pojęcia.

EN

Using the premises of the cognitive definition, the author reconstructs the image of the first lunar phase, i.e. the new moon [Pol. nów], in language and folk culture. The components that build the stereotype of new moon are arranged into a configuration of aspects (facets, semantic categories) such as: names, object’s attributes, verbal behaviours towards the moon in the first lunar phase, non-verbal behaviours, the agency of the new moon, the temporal background, the location, and forecasts. The selection and the arrangement of semantic categories determine the cognitive model of a concept.

Keywords

PL

księżyc; nów; gwary i folklor; stereotyp; fasety [facets]

EN

the Moon; the new moon; dialects and folklore; stereotype; facets

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1992
• Volume: 5
• Pages: 73–82

Contributors

author

Niebrzegowska Stanisława

References

• Bartmiński J., Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji, [w:]Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin 1988, s. 169-183.
• Budziszewska W., 1990, Dwie kultowe nazwy księżyca u Słowian, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 223-230.
• Bruckner A., 1970, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
• Chevalier J., Cheerbandt A., 1969, Dictionaire des symboles, Paris (hasło: lune).
• Forstner OSB D., 1990, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa.
• Leciejewicz L., Mały słownik kultury dawnych Słowian, (hasło: księżyc).
• Tokariew S. A., 1988, Mify narodow mira. Encyklopedija, t. 2, Moskwa (hasło: lunarnyje mify).
• Popowska-Taborska H., 1989, Ślady kultury dawnych Słowian utrwalone w poszczególnych wyrazach słowiańskich, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, XXV.
• Sławski F., 1966-1969, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. III, Kraków.
• Doroszewski W., 1963, Słownik języka polskiego, Warszawa, t. 5 (nie-ó) (hasło: nów).