Konflikty zbrojne 1945–1989. Główne pola starć

• Authors: Kubiak Krzysztof

Title variants

EN

Armed Conflicts 1945–1989. Main Battlefields

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wojny i konflikty zbrojne toczone w latach 1945–1989 stanowią zbiór niezwykle obszerny, wieloaspektowy i w zasadzie niemożliwy do poddania jednolitej siatce pojęciowej. Mieszczą się w nim z jednej strony tytaniczne zmagania prowadzone w Chinach, które na dekady zadecydowały o losie Państwa Środka (a nie można wykluczyć, że w pewnej perspektywie czasowej o losach całej cywilizacji), z drugiej zaś zatargi o skrawki pustynnego wybrzeża Atlantyku toczone między hiszpańskimi legionistami z cudzoziemskiego zaciągu a marokańskimi powstańcami. W niniejszym tekście starano się przedstawić właśnie owo niesłychane zróżnicowanie form, sposobów i rozmachu przestrzennego tak zwanych wojen lokalnych. W żadnym przypadku nie można ich bowiem traktować jednowymiarowo jako prostego następstwa rywalizacji między Wschodem a Zachodem. Każde ze starć, nawet jeżeli wpisywało się w oś globalnej rywalizacji supermocarstw, miało własne uwarunkowania, motorykę i dynamikę. Z uwagi na ograniczenia wydawnicze esej powyższy ma jedynie charakter szkicu, i to szkicu w niektórych aspektach bardzo zgrubnego. Niemniej autor pozwala sobie wyrazić nadzieję, że porządkuje on w znacznym stopniu rozproszoną dotąd wiedzę, a przede wszystkim stanowił będzie inspirację dla kolejnych badaczy, by podejmować tematykę „zapomnianych wojen”.

EN

Wars and conflicts from 1945 until 1989 form a vast, multifaceted group, technically impossible to fit within one conceptual framework. It includes on one hand the titanic effort in China which decided the fate of the Middle Kingdom for decades (and perhaps, in a certain timeframe, even the fate of the whole civilisation) and, on the other hand, the desert-covered Atlantic coast and the battles fought there by the Spanish foreign legions and Moroccan insurgents. This text strives to present the incredible variety of forms, methods and spaces of the so-called “local wars”. Under no circumstances should they be treated in one dimension as a simple corollary of the rivalry between the East and the West. Each of the battles, even if it fitted within the axis of the global rivalry of a superpower, had its own determinants, mechanics and dynamics. Due to editorial limitations, the above essay is only a sketch that is superficial in certain aspects. Nevertheless, the author hopes that it will bring together dispersed knowledge and, most importantly, that it will provide inspiration for subsequent researchers to raise the issue of “forgotten wars”.

Keywords

PL

zimna wojna; wojny i konflikty 1945–1989; wojny lokalne; wojny zastępcze

EN

Cold War; wars and conflicts 1945–1989; local wars; surrogate wars

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 34
• Pages: 15-69

Contributors

author

Kubiak Krzysztof

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

References

• The Truman Doctrine, delivered 12 March 1947 before a Joint Session of Congress, https://www.americanrhetoric.com/speeches/harrystrumantrumandoctrine.html.
• Acheson-Brown D.G., The Tanzanian Invasion of Uganda: A Just War, „International Third World Studies Journal and Review” 2011, t. 12.
• Adamek K., Burakowski A., Indie. Od kolonii do mocarstwa 1857–2013, Warszawa 2013.
• Alexander M., Evans M., Keiger J., Algerian War and the French Army, 1954–62, Experiences, Images, Testimonies, Basingstoke 2002.
• Almog Z., 13 Flotylla. Komandosi izraelskiej marynarki wojennej na Morzu Czerwonym 1967–1973, tłum. J. Szkudliński, Warszawa 2017.
• Ankit R., The Kashmir Conflict: From Empire to the Cold War, 1945–66, Abington–New York 2016.
• Arnold J.R., Jungle of Snakes. A Century of Counterinsurgency Warfare from Philippines to Iraq, New York–Berlin–London 2009.
• Aron R., Pokój i wojna między narodami (teoria), tłum. A. Mielczarek, Warszawa 1995.
• Arostegui J., Marco J., El último frente. La resistencia armada antifranquista en Espana, 1939–1952, Madrid 2008.
• Aussaresses A., The Battle of Casbah. Counter-Terrorism and Torture in Algeria 1955–1957, New York 2010.
• Ayub M., An Army, Its Role and Rule: A History of the Pakistan Army from Independence to Kargil, 1967–1999, Pittsburgh 2005.
• Ben Gurion: żywot polityczny. Z Szimonem Peresem rozmawia David Landau, Wołowiec 2013.
• Benken P., Ofensywa Tet 1968. Studium militarno-polityczne, Szczecin 2014.
• Benken P., Ofensywa Wielkanocna 1972. Kulminacyjny punkt wojny wietnamskiej, Oświęcim 2012.
• Birney A., De Tolk van Java, Breda 2016.
• Cambodian Genocide Program, https://gsp.yale.edu/case-studies/cambodian-genocide-program.
• Chakravorthy B.C., Phil D., History of the Indo-Pak War, 1965, New Delhi 1992.
• Clogg R., Historia Grecji nowożytnej, Warszawa 2006.
• Dalmazia, L’Italia in Guerra e il Governatorato di Dalmazia, https://web.archive.org/web/20120309110640/http://www.arcipelagoadriatico.it/storia/dalmazia/2i.html.
• Daniel E.L., The History of Iran, Westport 2000.
• Das D., Indie. Od Curzona do Nehru i później, tłum. M. Jędrzejewska, Warszawa 2009.
• Dimitrijević B., Predoević D., The Allied Armoured Units In the Southeastern Europe
• During The World War Two, Zagreb 2016.
• Dobrzelewski J., Indie–Pakistan 1971, Warszawa 2016.
• Drea E.J., Cesarska armia Japonii 1853–1945, tłum. T. Tesznar, Krakow 2012.
• Elleman B.A., Crisis in Asia and the Role of the U.S. Navy, London 2015.
• Evans M., Algeria: France’s Undeclared War, New York 2012.
• Feifer G., The Great Gamble. The Soviet War in Afghanistan, New York 2009.
• Fenby J., Czang Kaj-Szek i jego Chiny, tłum. J. Włodarczyk, Wrocław 2010.
• Fenby J., The General: Charles de Gaulle and the France He Saved, New York 2010.
• Ferrer E.M., Ifni, Sáhara. Guinea. Últimas colonias, Madrid, b.d.w.
• Fisk R., Pity the Nation: Lebanon at War, Oxford 2001.
• Gebru T., The Ethiopia-Somalia War of 1977 Revisited, „International Journal of African Historical Studies”, 2000, nr 3 (33).
• George E., The Cuban Intervention in Angola, 1965–1991, From Che Guevara to Cuito Cuanavale, London–New York 2005.
• Gerolymatos A., Red Acropolis, Black Terror: The Greek Civil War and The Origins of the Soviet-American Rivalry, 1943–1949, New York 2004.
• Gerwarth R., Pokonani, tłum. J. Szkudliński, Poznań 2017.
• Gibbs D.N., Afghanistan: The Soviet Invasion in Retrospect, „International Politics” 2000, nr 6 (37).
• Gilbert M., Israel. A History, New York 2008.
• Goodson L., Afghanistan’s Endless War: State Failure, Regional Politics, and the Rise of the Taliban, Washington 2001.
• Guevara E., Congo Diary: The Story of Che Guevara’s „Lost” Year in Africa, London 2011.
• Hagg G., Mussolini, tłum. W. Łygaś, Warszawa 2015.
• Halliday F., Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych. Władza, polityka i ideologia, tłum. J. Tegnerowicz, Krakow 2009.
• Harris W.D., Instilling Aggressiveness: US Advisors and Greek Combat Leadership in the Greek Civil War 1947–1949, Fort Leavenwarth, Kansas.
• Harrison S., Cordovez D., Out of Afghanistan: The Inside Story of the Soviet Withdrawal, New York 1995.
• Hastings M., The Korean War, London 1987.
• Herzog Ch., Wojna Jom Kippur, tłum. M. Rudowski, Warszawa 2000.
• Hodson H.V., The Great Divide: Britain, India, Pakistan, London 1969.
• Hopkirk P., Wielka gra. Sekretna wojna o Azję Środkową, tłum. J. Skowroński, Poznań 2011.
• Ivetić E., Granica na Meditersnu. Istočni Jardan izmedu Italie i južnoslovenskog sveta od XIII do XX veka, Beograd 2015.
• Gerhard J., Charles de Gaulle, Warszawa 1972.
• Jessup J.E., A Chronology of Conflict and Resolution, 1945–1985, New York 1989.
• Kahalani A., Wyżyny odwagi, tłum. J. Szkudliński, Warszawa 2018.
• King C.Ch., China’s War with Vietnam, 1979: Issues, Decisions, and Implication, Stanford 1987.
• Kissinger H., Dyplomacja, tłum. S. Głębiński, Woźniak, I. Zych, Warszawa 1996.
• Kollmar-Paulenz K., Tybet. Zarys historii, tłum. M. Mejor, Warszawa 2009.
• Kubiak K., Suez 1956, Gdańsk 2006.
• Kubiak K., W rytmie monsunu. Indyjsko-pakistańska rywalizacja na morzu 1947–1971, Warszawa 2017.
• Kubiak K., Wojna graniczna w Angoli 1975–1989, Zabrze–Tarnowskie Gory 2010.
• Kubiak K., Wojna o niepodległość Izraela 1947–1949, Zabrze–Tarnowskie Gory 2013.
• Kubiak K., Wojna falklandzka 1982, Gdańsk 2002.
• Kubiak K., Nadolski Ł.M., Klęska na dachu świata. Armia indyjska w wojnie granicznej z Chinami w 1962 roku, Toruń 2015.
• Kubiak K., Nadolski Ł.M., Ogień na pustyni. Konflikt izraelsko-arabski 1967–1973,
• Tarnowskie Gory–Zabrze 2017.
• Kubiak K., Nadolski Ł.M., Wojna sześciodniowa 1967, Zabrze–Tarnowskie Gory 2015.
• Kurz A., Fatah and the Politics of Violence: The Institutionalization of a Popular Struggle, Brighton 2005.
• Limpach R., De brandende kampongs van Generaal Spoor, Boon 2016.
• Lizut J., Operacja Ho Chi Minh 1975, Warszawa 2018.
• Lowe P., Wojna koreańska, tłum. M. Czekański, Warszawa 1995.
• Lubowski A., Zbig. Człowiek, który podminował Kreml, Warszawa 2011.
• Mackay D., The Malayan Emergency, 1948–60: The Domino that Stood, London 1997.
• Marcinek R., Kanał Sueski 1956, Warszawa 2017.
• Menon V.P., The Story of the Integration of the Indian States, London–New York–Toronto 1956.
• Murawski A., Góry Pinos 1943–1949, Warszawa 2013.
• Nadolski Ł.M., Walki powietrzne nad Wietnamem Północnym na tle operacji Rolling
• Thunder, t. 1: Lata 1965–1967, Toruń 2016; t. 2: Lata 1967–1968, Bydgoszcz 2018.
• Nadolski Ł.M., Wojna Yom Kippur 1973, Gdańsk 2008.
• Namikas L., Battleground Africa: Cold War in the Congo, 1960–1965, Washington 2013.
• Ngor H., Kambodżańska odyseja, tłum. Z. Oryszyn, Warszawa 1990.
• O’Balance E., The Greek Civil War 1944–1949, London 1966.
• Oostindie G., Soldaat in Indonesië 1945–1950: Getuigenissen van een oorlog aan de verkeerdekant van de geschiedenis, Amsterdam 2015.
• Ostaszewski P., Wietnam: Najdłuższy konflikt XX wieku, Warszawa 2000.
• Paczkowski A., „Operacja grecka” II Oddziału Sztabu Generalnego Wojska Polskiego [w:]
• PRL a wojna domowa w Grecji, red. M. Semczyszyn, Szczecin 2016.
• Palmer M., On Course to Desert Storm, Honolulu 2003.
• Parrott J.G.A., Who killed Brigadier Mallaby, https://ecommons.cornell.edu/bitstream/handle/1813/53609/INDO_20_0_1107105566_87_111.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• Perrimond G., The Threat of Theatre Ballistic Missile, Paris 2002.
• Petacco A., Eisenbichler K., A Tragedy Revealed: The Story of the Italian Population of Istria, Dalmatia and Venezia Giulia, 1943–1956, Toronto 2005.
• Pimlott J., Wojna w Wietnamie, Warszawa 1993.
• Polit J., Chiny 1946–1949, Warszawa 2010.
• Polit J., Gorzki triumf. Wojna chińsko-japońska 1937–1945, Krakow 2013.
• Pollack K.M., Arabs at War. Military Effectiveness, 1948–1991, Lincoln 2002.
• Raghavan S., War and Peace in Modern India, New York 2010.
• Razoux P., The Iran–Iraq War, Cambridge 2013.
• Saigal J.R., Pakistan Splits: The Birth of Bangladesh, New Delhi 2000.
• Serrano S., Maquis. Historia de la guerrilla antifranquista, Madrid 2001.
• Shapira A., Historia Izraela, tłum. A.D. Kamińska, Warszawa 2018.
• Słowiak J., Khe Sanh 1968. Amerykańskie i wietnamskie poszukiwania rozstrzygającej bitwy, Zabrze–Tarnowskie Gory 2017.
• Smith W.C., Hyderabad: Muslim Tragedy, „Middle East Journal” 1950, nr 1 (4).
• Soustelle J., De Gaulle a-t-il bradé l’Algérie?, http://bone.pagesperso-orange.fr/titre_rubrique/guerre/charlot_bradeur.html.
• Spektor J., Głośno i wyraźnie. Wspomnienia izraelskiego asa myśliwskiego, tłum. Ł. Golowanow, Zakrzewo 2015.
• Stubbs R., Hearts and Minds in Guerilla Warfare. The Malayan Emergency 1948–1960, Singapore 2004.
• Sturis D., Nowe życie. Jak Polacy pomogli uchodźcom z Grecji, Warszawa 2017.
• Tanry M., Bałkany w XX wieku, Warszawa 2003.
• Taylor J.G., Indonesia: Peoples and History, Yale 2003.
• Thatcher M., Lata na Downing Street, Gdańsk 1996.
• Todd O., Okrutny kwiecień 1975, b.m. i d.w. (publikacja drugiego obiegu).
• Tomasevich J., War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration, Stanford 2002.
• Tucker-Jones A., Iran-Iraq War: The Lion of Babylon, 1980–1988, Barnsley 2008.
• Turner J.W., Continent Ablaze. The Insurgency Wars in Africa 1960 to the Present, Johannesburg 1998.
• Van Reybrouck D., Kongo: opowieść o zrujnowanym kraju, tłum. J. Jędryas, Warszawa 2016.
• Vanales M.C., Sahara. La provincial olivdadam Edaf, Madrid–Mexico–Buenos Aires–Santiago 2018.
• Vickers A., A History of Modern Indonesia, New York 2005.
• Vickery M., Cambodia 1975–1982, Chiang Mai 1999.
• Windrow M., The French Indochina War, 1946–1954, Oxford 1998.
• Windrow M., The Last Valley: Dien Bien Phu and the French Defeat in Vietnam, London 2004.
• Woodroofe L.P., „Buried in the Sands of the Ogaden”: The United States, The Horn of Africa and The Demise of Détente, http://etheses.lse.ac.uk/2707/1/U615656.pdf.
• Woodward S., Robinson P., One Hundred Days: The Memories of the Falklands Battle Group Commander, Annapolis 1997.
• Zatarain L.A., Allen L., Tanker War, America’s First Conflict with Iran, 1987–1988, Drexel Hill 2008.
• Zhang X., China’s 1979 War with Vietnam: A Reassessment, „The China Quarterly” 2005, nr 12 (184).