DOM na warsztacie etymologa, archeologa i badacza językowego obrazu świata

• Authors: Popowska-Taborska Hanna

Title variants

EN

The concept of the house as viewed by the entomologist, the archaeologist and the linguist investigating the linguistic image of the world

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article is a side-result of a current large-scale research work on the Axiological Lexicon of the Slavs and their Neighbors. As the “house” is one of the entries included in the Dictionary, the author draws attention to three words preserved in the Slavic languages that should be recognized as the ones that refer to the original human household. They include (a) the South Slavic names that derive from the Proto-Slavic word *ktja, related to the Proto-Slavic form *ktъ ‘the internal angle of the house’; (b) the Polish dialectal word that is recognized as an alleged Old Prussian relic of the lexeme kuk(u)rzysko ‘the place where formerly an old house was located’, ‘the hearth in a forge’; (c) the Proto Slavic word *jьstъba ‘a heated living room’, ‘a dugout’, ‘a cottage’, ‘home’, originally derived from the folk Latin form *extŭfa/*extūfa ‘primitive steam baths’. The etymology of these words is confirmed by archaeological research which indicate that that the earliest households used by the Slavs had the form of a rectangular dugout with a fire place in the corner. The linguistic image of the world clearly mirrors the reality of the former times: all the words that are analyzed in the article refer to a place where the primary role is played by fire, the donor of heat and food that brings together the residents of the first primitive households built in this area.

Keywords

EN

name of the house; etymology; archeology; linguistic image of the world; Polish

• Publisher: Committee on Slavic Studies, Polish Academy of Sciences
• Journal: Rocznik Slawistyczny
• Year: 2014
• Volume: 63
• Pages: 91-97
• Document type: ARTICLE

Contributors

author

Popowska-Taborska Hanna

References

• AJK, 1964–1978, Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich, oprac. przez Zespół Instytutu Słowianoznawstwa PAN tom wstępny, t. 1–6 pod kier. Z. Stiebera, t. 7–15 pod kier. H. Popowskiej-Taborskiej, Wrocław.
• Bańkowski ESJP, 2000, Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa.
• Bartmiński J., 2013, Rola etymologii w rekonstrukcji językowego obrazu świata, „LingVaria”, rocz. 8, nr 2 (16), s. 233–245.
• Boryś SEJP, 2005, Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
• Boryś W., 1981, Polskie dialektalne kuk(u)rzysko – domniemany relikt staropruskiej leksyki, „Acta Baltico-Slavica” 14, s. 67–77; [Przedruk w: tenże, Etymologie słowiańskie i polskie. Wybór studiów z okazji 45-lecia pracy naukowej, pod red. W. Sędzika przy współudziale Z. Babika i T. Kwoki, Warszawa 2007, s. 493–503].
• Buko A., 2011, Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, Warszawa.
• Cygan S., 2006, Wczesnosłowiańskie półziemianki kwadratowe na terenie Polski, Czech, Słowacji, wschodnich Niemiec i Dolnej Austrii, Rzeszów [seria: Collectio Archaeologica Resoviensis, t. 3].
• Jakubowicz M., 2012, Zasady rekonstrukcji semantyki w pracach etymologicznych, [w:] Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria 12: Językoznawstwo. Prace na XV Międzynarodowy Kongres Slawistów w Mińsku 2013, red. Z. Rudnik-Karwatowa, Warszawa, s. 76–80.
• Jakubowicz M., 2013, О роли этимологии в этнолингвистических исследованиях, [w:] Kontaktlingvistikas un slāvu valodniecības aktuālās problēmas. Актуальные проблемы контактной лингвистики и славянского языкознания. Problems of Contact Linguistics and Slavic Linguistics, ред. И. Кошкин, Т. Сойкова, Riia: Latvijas Universitāte Akadēmiskais apgāds, s. 152–158.
• Karłowicz SGP, 1900–1911, Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków.
• Popowska-Taborska H., 2010, W poszukiwaniu językowego obrazu świata. ‘Dom’, ‘praca’, ‘wolność’ a także ‘honor’ i ‘Europa’ w kaszubskich dialektach i w powstającym kaszubskim języku literackim, „Etnolingwistyka”, 22: Problemy języka i kultury, s. 53–71.
• Popowska-Taborska H., 2012, W poszukiwaniu językowego obrazu świata. O zawiłości dziejów i pojęć wyrazów (DOM, PRACA, WOLNOŚĆ, HONOR i EUROPA na Kaszubach), [w:] Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, red. M. Abramowicz, I. Bielińska-Gardziel, Lublin, s. 241–249.
• S – Sychta B., 1967–1976, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. 1–7, Wrocław : Warszawa : Kraków.
• SEK – Boryś W., Popowska-Taborska H., 2010, Słownik etymologiczny kaszubszczyzny, t. 1–6, Warszawa.
• SGP, 1977–, Słownik gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, pod red. M. Karasia, od t. 2. pod red. J. Reichana, od t. 6. pod red. J. Okoniowej, Wrocław.
• Sychta B., 1998, Kultura materialna Borów Tucholskich, Gdańsk : Pelplin [Przedruk maszynopisu pracy doktorskiej ks. Bernarda Sychty z roku 1947, będącego własnością Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu].
• Šalkovský P., 2008, Najstaršie včasnoslovanské obydlia (v pravlasti a prvých vlnách západnej expanzie), [w:] XIV. mezinárodný zjazd slavistov v Ochride. Príspevky slovenských slavistov, ved. red. a ed. P. Žeňuch, Bratislava, s. 199–209.
• Топоров В. Н., 1984, Прусский язык. Словарь. K – L (*kirk – *laid-ik-), Москва.