Ideał bycia sobą we wczesnych pracach Fryderyka Nietzschego (przyczynek do dyskusji nad koncepcją autentyczności Charlesa Taylora)

• Authors: Leszek Kusak

Title variants

EN

The Ideal of Being True to Oneself in the Early Works of Friedrich Nietzsche – a Contribution to the Discussion about Charles Taylor’s Notion of Authenticity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Charles Taylor w "Etyce autentyczności" przedstawia krytykę dominującego współcześnie indywidualizmu, który cechuje relatywizm, moralny subiektywizm i narcyzm, a jego konsekwencją jest atomizacja życia społecznego. W roli duchowego ojca tych szkodliwych zjawisk obsadzony został Fryderyk Nietzsche, który według Taylora zamienił godny szacunku ideał życia autentycznego w jego przeciwieństwo – egocentryczną samorealizację. Polemizując z Taylorem, w artykule zwrócono uwagę na często pomijany fakt, że Nietzscheański ideał „bycia sobą” ewoluował z biegiem lat, zmieniał się w kolejnych okresach jego twórczości. W okresie młodzieńczym (1869–1874) autor "Narodzin tragedii" opowiadał się za mądrym egoizmem – za byciem sobą rozumianym jako samorealizacja, której towarzyszy świadomość odpowiedzialności za dobro wspólne. Ideał bycia sobą przedstawiony przez młodego Nietzschego spełnia tym samym wymagania, jakie Taylor wiązał z postulowaną przez siebie „prawdziwą autentycznością”.

EN

In "The Ethics of Authenticity", Charles Taylor presents a critique of individualism which is dominating modernity. It is characterised by relativism, moral subjectivism and narcissism, and it results in the atomisation of social life. Friedrich Nietzsche is cast in the role of the spiritual father of these harmful phenomena, as – according to Taylor – he changed the respect-worthy ideal of authentic life into its opposite – egocentric self-realisation.Towards debating Taylor’s point of view, the article looks at the frequently overlooked fact that Nietzsche’s ideal of “being true to oneself” evolved over time and changed in the successive periods of his activity. In his youth (1869–1874), the author of "The Birth of Tragedy" argued for so-called intelligent egoism and being true to oneself, defined as self-realisation, which is aware of responsibility for the common good. The ideal of “being true to oneself” presented by the young Nietzsche therefore meets Taylor’s requirements of “true authenticity”

Keywords

PL

bycie sobą; autentyczność; indywidualizm; relatywizm; rozum instrumentalny; horyzonty znaczenia

EN

being true to oneself; authenticity; individualism; relativism; instrumental reason; horizons of significance

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Year: 2018
• Issue: 6(978)
• Pages: 123-136

Contributors

author

Leszek Kusak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Gospodarki i Administracji Publicznej, Katedra Filozofii, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków, Poland

References

• Böhme G. (1998), Antropologia filozoficzna, tłum. P. Domański, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Gehlen A. (2001), Krytyczne epoki kultury (w:) A. Gehlen, W kręgu antropologii i psychologii społecznej, tłum. K. Krzemieniowa, Czytelnik, Warszawa.
• Haeffner G. (2006), Wprowadzenie do antropologii filozoficznej, tłum. W. Szymona, Wydawnictwo WAM, Kraków.
• Hezjod (1952), Prace i dnie, tłum. W. Steffen, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Jan Paweł II (1993), Veritatis splendor, Libreria Editrice Vaticana, Watykan.
• Jaspers K. (1997), Nietzsche, tłum. D. Stroińska, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Kaesler D. (2012), Ein „stahlhartes Gehäuse“ ist kein „Iron Cage”. Über Forscher, die kein Deutsch können, https://literaturkritik.de/id/16239 (data dostępu: listopad 2014).
• Kuderowicz Z. (1990), Nietzsche, wyd. 3 rozsz., Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Kusak L. (1995), Fryderyk Nietzsche. W poszukiwaniu utraconego ideału, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Lessing T. (1925), Nietzsche, Ullstein Verlag, Berlin.
• Marquard O. (1994), Apologia przypadkowości, tłum. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Nietzsche F. (1988a), Fröhliche Wissenschaft (w:) F. Nietzsche, Sämtliche Werke. Kritische Studienausgabe in 15 Bänden, t. 3, red. G. Coli, M. Montinari, de Gruyter, Berlin–New York.
• Nietzsche F. (1988b), Morgenröthe (w:) F. Nietzsche, Sämtliche Werke. Kritische Studienausgabe in 15 Bänden, t. 3, red. G. Coli, M. Montinari, de Gruyter, Berlin–New York.
• Nietzsche F. (1988c), Unzeitgemässe Betrachtungen, cz. I-IV (w:) Sämtliche Werke. Kritische Studienausgabe in 15 Bänden, t. 1, red. G. Coli, M. Montinari, de Gruyter, Berlin–New York.
• Nietzsche F. (2004), Rywalizacja Homera (w:) F. Nietzsche, Pisma pozostałe, tłum. B. Baran, inter esse, Kraków.
• Pomeroy S.B., Burstein S.M., Donlan W., Roberts J.T. (2010), Starożytna Grecja, tłum. O. Dragouni, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Ratzinger J. (2005), Ku «dojrzałości» wiary w Chrystusa, „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), vol. 26, nr 6(274).
• Siewierski J. (2009), Chrześcijaństwo a ekspansja cywilizacji zachodniej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Taylor Ch. (2002), Etyka autentyczności, tłum. A. Pawelec, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Identifiers

DOI

10.15678/ZNUEK.2018.0978.0607