Quo Vadis polska edukacjo seksualna?

• Authors: Jamrozowicz Barbara

Title variants

EN

Quo vaids, sex education in Poland?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Instytucjonalizacja edukacji seksualnej w Polsce oraz konstytuowanie się treści dla zajęć: Wychowanie do życia w rodzinie to procesy, którym na przestrzeni ostatnich lat towarzyszyło żywe zainteresowanie ze strony polityków rożnych opcji. Oba procesy stanowiły swoisty element dyskursu władzy, którego częścią stały się dążenia do wytworzenia w uczniach „określonego” podejścia do seksualności, a wraz z nim pożądanych społecznie skutków „w dziedzinie płciowości”. Potraktowaniu tych dwóch obszarów w kategorii „naczynia połączonego” towarzyszy w tym artykule pojawienie się specyficznego obszaru analiz. Jego wyodrębnieniu służyło opisanie charakterystyk polityki społeczno - demograficznej oraz poddanie analizom treści podstaw programowych zajęć: Wychowanie do życia obowiązujących w szkole gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej w okresie pomiędzy 1999 a 2014 rokiem. Przyjęłam, że podstawa programowa nie tylko pełni funkcję tekstu określającego zakres problematyki, która powinna się znaleźć w podręczniku, ale także odzwierciedla przekonania dominujących grup społecznych na kwestie społeczno - demograficzne. Celem podjętych rozważań stało się więc prześledzenie tendencji obecnych w polityce społeczno – demograficznej i przenikających do podstawy programowej, a dalej też rekonstrukcja jej znaczeń. Analizy te stanowiły wynik inspiracji propozycją badawczą Normana Fairclougha, mieszcząc się w polu badań odnoszących się do języka (w) edukacji. Podjęte rozważania stały się podstawą do formułowania wniosków odnoszących się do teraźniejszości i przyszłości szkolnej edukacji seksualnej.

EN

Institutionalization of sex education in Poland and the constitution of content for classes: Family life educaction are processes which have been accompanied by a keen interest from politicians of various options over recent years. Both processes constituted a specific element of the discourse of power, part of which became the striving to create in students a "specific" approach to sexuality, and with it the socially desirable effects "in the field of sexuality”. The treatment of these two areas in the category of "connected vessels" is accompanied by the appearance of a specific area of analysis in this article. Its separation was used to describe the characteristics of socio-demographic policy and to subject the content of the core curriculum to analyzes: Family life education in junior high and high school in the period between 1999 and 2014. I assumed that the core curriculum not only serves as a text defining the scope of the problem, which should be included in the textbook, but also reflects the beliefs of the dominant social groups on socio-demographic issues. Therefore, the aim of the undertaken considerations is to follow the tendencies present in socio-demographic policy and penetrate to the core curriculum, and also to reconstruct its meanings. These analyzes were the result of inspiration from the research proposal of Norman Fairclough, falling into the field of research relating to language (in) education. The considerations undertaken became the basis for formulating conclusions referring to the present and the future of school sex education.

Keywords

PL

edukacja seksualna; polityka społeczno – demograficzna; podstawa programowa

EN

sex education; socio – demographic policy; core curriculum

• Publisher: "Pedagogium" Wydawnictwo OR Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
• Journal: Edukacja Humanistyczna
• Year: 2019
• Issue: 2
• Pages: 115-132

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Jamrozowicz Barbara

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Baranowska-Rataj A., Premarital conceptions and their resolution. The decomposition of trends in rural and urban areas in Poland 1985 – 2009 [w:] “ISD Working Paper” nr 10, Warszawa 2012.
• Beals F., Reading Between the Lines: Representations and Constructions of Youth and Crime in Aotearoa/New Zealand, Saarbrucken, Germany 2008.
• Bieńko M., Izdebski Z., Wąż K., Realizacja zajęć wychowanie do życia w rodzinie w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Perspektywa uczniów i dyrektorów szkół. Projekt "Kontrola realizacji prawa młodzieży do edukacji seksualnej". REKOMENDACJE., Warszawa 2016, s. 3-6.
• Biskupska M., Niewiadomski T. J., Wiedza na temat fizjologii płodności – obszar niezagospodarowany przez sektor edukacji i sektor ochrony zdrowia, „Nowiny Lekarskie” 2011, 80.
• Brodziak A., Wolińska A., Ziółko E., Próba weryfikacji interdyscyplinarnej hipotezy wyjaśniającej spadek liczby urodzeń [w:] „Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine” Vol. 15, No. 4/2012.
• Chmura – Rutkowska I., Przemoc rówieśnicza w gimnazjum a płeć. Kontekst społeczno – kulturowy [w:] „Forum Oświatowe” 1 (46) 2012; A. Iłendo – Milewska, Dysfunkcjonalność uczniów gimnazjum, Warszawa 2009.
• Chomczyńska – Miliszkiewicz M., Modele szkolnej edukacji seksualnej, „Kwartalnik pedagogiczny” nr 3 – 4/1996.
• Currie C. et al. (eds.), Social Determinants of Health and Well-being among Young People.
• Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) Study: International Report from the 2009/2010 Survey, Copenhagen.
• Dominiak Ł., Problematyka seksualności w filozofii politycznej Michela Foucaulta [w:] „Dialogi polityczne” nr 8/2007.
• Dudziak U., Seksualność a polityka od socjalizmu do liberalizmu, Toruń 2002;
• Familiaris consortio. Ojca Świętego Jana Pawła II do Biskupów Kapłanów i Wiernych Całego Kościoła Katolickiego o Zadaniach Rodziny Chrześcijańskiej w Świecie Współczesnym, Watykan 1981.
• Fijałkowski W., Rodzicielstwo w zgodzie z naturą. Ekologiczne spojrzenie na płciowość, Poznań 1999.
• Foucault M., Historia seksualności, Warszawa 1995.
• Frankowicz-Gasiul B., Michalik A., Czerwińska A., Zydorek M., Olszewska J., Olszewski J., Ciąża młodocianych – problem medyczny i społeczny, „Studia Medyczne” 2008/11, s. 58.
• Frątczak E., Balicki J., Nam Ch.B., Przemiany ludnościowe: fakty – interpretacje – opinie, Warszawa 2007.
• Gauthier A., Family policy and population ageing: An examination of the pronatalist effects of family policy [w:] P. Festy, J.-S. Sardon (dir.), Hommage à Gérard Calot. Profession: démographe, Paris 2008.
• http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php/Marriages_and_births_in_Poland/pl [stan na dzień: 23.06. 2015];
• http://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/12/5/1/podstawowe _informacje_o_rozwoju_demograficznym_polski_do_2014.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015];
• http://wszedukacja.pl/content/uploads/2012/04/Rocznik-demograficzny-2010.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015];
• http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rs_rocznik_statystyczny_rp_2011.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015],
• http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rs_rocznik_demograficzny_2012.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015];
• http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rs_rocznik_demograficzny_2013.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015].
• www.statsoft.pl/Portals/0/Downloads/Rozpad_malzenstw_i_spoleczna.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015].
• stat.gov.pl/download/gfx/.../pl/.../5468/23/.../malzenstwa_i_dzietnosc_w_polsce.pdf [stan na dzień: 21.06. 2015].
• stat.gov.pl/.../dzieci_w_polsce_w_2014_roku_charakterystyka_demograficzna.pdf [stan na dzień: 23.05. 2015].
• https://www.mpips.gov.pl/wsparcie-dla-rodzin-z-dziecmi/rodzina-500-plus/wyjasniamykrok-po-kroku/;
• http://www.program500plus.pl/ [stan na dzień: 23.01. 2016].
• http://kadry.infor.pl/urlopy/wychowawczy/736055,Urlop-wychowawczy-po-zmianach-2016.html
• http://grantthornton.pl/wp-content/uploads/2015/12/Purpurowy_informator_GT_no2.pdf [stan na dzień: 23.02. 2017].
• http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/04FE5E61[stan na dzień: 23.06. 2012].
• http://www.wdz.edu.pl/index.php?s=prawo_oswiatowe&id=7 [stan na dzień: 23.06. 2015]
• https://men.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/podstawa-progarmowa-wychowanie-dozycia-w-rodzinie-klasy-iv-viii.pdf [stan na dzień: 23.03. 2017].
• http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/16.11-Edukacja.pdf [stan na dzień: 23.09. 2016];
• http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6822012ankietajak-uczyco-seksualnosci/ [stan na dzień: 23.06. 2016].
• http://www.hli.org.pl/pl/wd/konferencja-zdrowieprokreacyjnenastolatkow/Strzalkowska_Alina /htm [stan na dzień: 23.06. 2015].
• zob. http://epp.eurostat.ec.europa.eu [stan na dzień: 23.06. 2015].
• http://www.pro-life.pl/wp-content/uploads/2015/10/w-polskiej-oswiacie-dobre-wychowanie-seksualne.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015].
• http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=652 [stan na dzień: 23.06. 2015].
• http://ec.europa.eu/health/ph_overview/Documents/strategy_wp_pl.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015];
• www.lider.szs.pl/biblioteka/download.php?plik_id=1033&f...1033...[stan na dzień: 23.06. 2015].
• Platforma Działania Pekin (1995), biurose.sejm.gov.pl/teksty_pdf_95/i-323.pdf [stan na dzień: 23.06. 2015].
• Program Działania Kair (1994), www.federa.org.pl/dokumenty_pdf/.../Zeszyt-Pelnomocniczki.doc [stan na dzień: 23.06. 2015].
• http://kobieta.kph.org.pl/index.php/podrecznik/co-to-jest-zdrowie-seksualne/ [stan na dzień: 23.06. 2015].
• http://wyborcza.pl/7,75398,20916600,nowa-ekspertka-men-od-wychowania-do-zycia-wrodzinie antykoncepcja.html [stan na dzień: 23.06. 2015].
• http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1684598,1,radiomaryjna-specjalistka-od-wychowania-do-zycia-w-rodzinie.read [stan na dzień: 23.06. 2015]
• Izdebski Z., Edukacja seksualna [w:] (red.), Seks po polsku, Z. Izdebski, A. Ostrowska (red.), Warszawa 2006.
• Izdebski Z., Seksualność Polaków na początku XXI wieku. Studium badawcze., Kraków 2012.
• Kasperek E., Piorunek M., Promocja zdrowia seksualnego w praktyce oświatowej [w:] L. Gapik, A. Woźniak (red.), Terapia w seksuologii, Poznań 2001.
• Kochanowski J., Seksualność w dyskursie politycznym, Warszawa 2008.
• Księżopolski M., Rysz-Kowalczyk B., Żołędowski C., Polityka społeczna w kryzysie, Warszawa 2009.
• Kurkiewicz J., Przemiany zachowań demograficznych społeczeństwa rozwiniętego [w:] J. Kurkiewicz, B. Podolec (red.), Społeczno-ekonomiczne warunkowania procesów ludnościowych i kształtowania się potrzeb, Kraków 2008.
• Lange M., Starzenie się ludności w kontekście zmian w rozrodczości, „ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA OECONOMICA” 2013/291.
• Langfeldt T, Porter M., Sexuality and family planning: report of a consultation and research findings, Copenhagen 1986.
• Lew-Starowicz Z., Długołęcka A., Edukacja seksualna, Warszawa 2006.
• M. Duszczyk, A. Fihel, M. Kiełkowska, A. Kordasiewicz, A. Radziwinowiczówna, Analiza kontekstualna i przyczynowa zmian rodziny i dzietności, Projekt badawczy Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego w ramach programu Narodowego Centrum Nauki „Maestro” (grant nr UMO-2013/08/A/HS4/00602) kierowany przez prof. dr. hab. Marka Okólskiego, Październik 2014.
• Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Czarkowski M.P. Sytuacja demograficzna polski w latach 1950-1998 i prognoza jej rozwoju do 2050 roku [w:] „Przegląd Epidemiologiczny” 54/2000.
• Marciniak G., Przewidywane zmiany dzietności kobiet i ich konsekwencje do roku 2010 [w:] „Wiadomości Statystyczne” 44 (12)/1999.
• Marcol A., Etyka życia seksualnego, Warszawa 1995.
• Neyer G., Family Policie and fertility in Europe: Fertility policeat the intersection of gender policies, employment policies and care policies [w:] MPIDR Working Paper nr 10, 2006.
• Nowakowska E., Swawole w szkole [w:] „Polityka” nr 4/1997.
• Ostolski A., Dyskurs u władzy. Filozofia polityczna Michela Foucaulta, [w:] „Etyka” nr 36 / 2003.
• Ostrowicka H., Kategoria dyskursu w języku i badaniach edukacyjnych – w poszukiwaniu osobliwości pedagogicznie zorientowanej analizy dyskursu [w:] „Forum Oświatowe” nr 2 (52)/ 2014.
• Przetacznik- Gierowska M., Włodarski Z., Psychologia wychowawcza, t. 2, Warszawa 1998.
• Rapley T., Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów, Warszawa 2010.
• Rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 67, poz. 756 ze zm.), http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990670756 [stan na dzień 23.09. 2015].
• Smoter B., O możliwościach wspomagania szkolnego wychowania seksualnego (między ugruntowaniem tego, co zastane, a włączeniem tego, co nowe), „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” Vol. 11, 2016, No 1(39).
• SZANUJ MOJE PRAWA, SZANUJ MOJĄ GODNOŚĆ. MODUŁ 3 – PRAWA SEKSUALNE I REPRODUKCYJNE SĄ PRAWAMI CZŁOWIEKA (2015), Warszawa: Amnesty International.
• Szukalski P., Przestrzenne zróżnicowanie dzietności w Polsce [w:] „Wiadomości Statystyczne” nr 4/2015.
• Szukalski P. Rozwody we współczesnej Polsce [w:] „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny” nr 10/2011.
• Szymańczak J. Zmiany demograficzne [w:] „Informacja BSE nr 735/ (b.d.) (IP – 925).
• Waszyńska K., Groth J., Kowalczyk R. Kontrowersje wokół współczesnej edukacji seksualnej. Teoria i (nie)rzeczywistość., [w:] „Studia Edukacyjne” nr 24/2013.
• Wejbert-Wąsiewicz E., Antykoncepcja jako tabu. O nieważności tego, co ważne, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” Tom 18, numer 4 (72).
• Wejbert-Wąsiewicz E., Stanisz J. Sto lat oświaty seksualnej w Polsce. Ideologia i polityka a potrzeby społeczne [w:] „Kultura i edukacja” nr 2 (71) /2009;
• WHO Regional Office for Europe, 2012 (Health Policy for Children and Adolescents, No. 6, s. 174; http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=652 [stan na dzień 21.09. 2015].
• Wróbel M. Tendencje zmian współczynników dzietności w miastach 100-tysięcznych i większych w latach 1999-2012 [w:] „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” Nr 223/2015.
• Zamojska E., „Murzynek Bambo wiecznie żywy!” Rzeczywistość politycznej poprawności w podręcznikach szkolnych [w:] „Przegląd pedagogiczny” nr 2 2012.
• Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. 1993 nr 17 poz. 78).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 roku w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943 oraz z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320 oraz z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 144, poz. 1615).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół oraz kształcenia w profilach w liceach profilowanych. Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320).

Identifiers

ISSN

1507-4943