Kulturowe aspekty aktywności protestacyjnej rolników w Polsce

• Authors: Grzegorz Foryś

Title variants

EN

Cultural Aspects of Farmers Protests in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia analizę jakościową protestów rolniczych w Polsce w latach 1989–2014. Analiza ta odnosi się do tych cech protestów, które manifestowały się w sferze kulturowej. Przyjęta dla prowadzonych rozważań perspektywa teoretyczna zogniskowana jest przede wszystkim wokół teorii nowych ruchów społecznych, a w szczególności teorii ramifikacji znaczeń. Zarówno w jej wersji podstawowej, zaproponowanej przez Davida A. Snowa i Roberta D. Benforda, jak również przez późniejszych autorów, którzy rozwijali ten nurt teoretyczny w badaniach nad rolniczymi ruchami społecznymi, jak i nad obszarami wiejskimi. Eksplorację przeprowadzono na podstawie materiału empirycznego zgromadzonego metodą analizy wydarzeń protestacyjnych. W jej rezultacie sformułowano następujące wnioski: po pierwsze, rolnicy w trakcie swoich działań kontestacyjnych odwoływali się do trzech ram podstawowych (narodowej, religijnej i chłopskiej); po drugie, element uzupełniający stanowiły tu ramy znaczeniowe wypracowywane na podstawie relacji protestujących z otoczeniem instytucjonalnym, społecznym i ekonomicznym; po trzecie, dynamika zmian ram znaczeniowych ukierunkowana była na eliminowanie przez kontestatorów w kolejnych okresach tych ram, które nawiązywały do wymiaru religijno-patriotycznego oraz etosu chłopskiego; po czwarte, ciągłość historyczną zachowała podstawowa rama interpretacyjna nawiązująca do symboliki narodowej, jak również coraz większą rolę odgrywać zaczęły ramy nawiązujące do aktualnego położenia tej kategorii społecznej; po piąte, na tej podstawie możliwe jest stwierdzenie, że dynamika ram znaczeniowych, którymi posługiwali i posługują się rolnicy, stanowi w dużym stopniu odzwierciedlenie zmian świadomościowych i ekonomicznych, które dotykają tę kategorię społeczną.

EN

The paper describes a qualitative analysis of farmers’ protests in Poland over the last 25 years. The analysis concerns the features of protests that manifest themselves in the cultural sphere. The theoretical perspective, adopted by the author, is primarily oriented towards the theory of new social movements and, in particular, the framing theory proposed, in its basic version, by David A. Snow and Robert D. Benford, as well as by later authors who developed the current theoretical research on farmers’ social movements and, more generally, on rural areas. The exploration was conducted on the basis of empirical material gathered in the course of protest events analysis. As a result, the following conclusions have been made: Firstly, the farmers in the course of their contestation refer to three fundamental frameworks: national, religious and peasants’; secondly, a complementary element are the frameworks developed on the basis of relationships between protesters and institutional, social, and economic environment; thirdly, the dynamics of the changes of frames in subsequent periods was focused on the elimination by the contestants of the frames that alluded to the dimension of religious-patriotic and peasants’ ethos; fourthly, the master frame, which referred to national symbols, retained historical continuity and the frame referring to the current position of this social category started to play an increasing role; fifthly, on this basis, the dynamics of the frameworks used by the farmers is reflected in the economic and mental changes relevant to this social category.

Keywords

PL

protest społeczny; rama podstawowa; ruch społeczny; rolnicy

EN

social protest; master frame; social movement; farmers

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 1(216)
• Pages: 19-43

Contributors

author

Grzegorz Foryś

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

References

• Buechler, Steven. 2008. Teorie nowych ruchów społecznych. W: K. Gorlach i P. Mooney. Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Scholar, s. 161–188.
• Beth Schaefer, Caniglia i Johnn, Carmin. 2008. Badania organizacji ruchów społecznych: klasyczne perspektywy i nowe trendy. W: K. Gorlach i P. Mooney. Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Scholar, s. 98–110.
• CBOS. Styczeń 2002, BS2/2002.
• Chrobak, Jarosław. 2008. Rola chłopów w rewolucjach społecznych. „Roczniki Socjologii Wsi”, t. 29: 25–41.
• Della Porta, Donatella i Mario Diani. 2009. Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Warszawa: Scholar.
• Ekiert, Grzegorz i Jan Kubik. 1999. Rebellious Civil Society. Popular Protest and Democratic Consolidation in Poland, 1989-1993. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Foryś, Grzegorz. 2008. Dynamika sporu. Protesty rolników w III Rzeczpospolitej. Warszawa: Scholar.
• Gliński, Piotr. 1996. Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie przemian. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Goffman, Ervin.1974. Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. Boston: Northeastern University Press.
• Goffman, Ervin. 2010. Analiza ramowa. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Gorlach, Krzysztof. 1989. Ruchy chłopskie: próba teorii. „Studia Socjologiczne” 1: 6–23.
• Gorlach, Krzysztof. 2004. Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy. Warszawa: Scholar.
• Halamska, Maria. 1988. Peasant Movements in Poland, 1980–1981: State Socialist Economy and the Mobilization of Individual Farmers. W: B. Misztal i L. Kriesberg (red.). Research in Social Movements, Confl icts and Change. Tom 10, Greenwich – London: JAI Press Inc.
• Halamska Maria, Huge Lamarche i Marie C. Maurel. 2003. Rolnictwo w transformacji postkomunistycznej. Analiza zmiany. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Inglehart, Ronald. 1977. The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles among Western Publics. Princeton: Princeton University Press.
• Inglehart, Ronald. 1997. Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Princeton: Princeton University Press.
• Kolasa-Nowak, Agnieszka. 2001. Socjolog w badaniu przeszłości. Koncepcja socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Melucci, Alberto. 1989. Nomads of the Present: Social Movements and Individual Needs in Contemporary Society. Philadelphia, PA: Temple University Press.
• Migdal, Joel S. 1974. Peasants, Politics and Revolution. Toward Political and Social Change in the Third World. Princeton: Princeton University Press.
• Mooney, Patrick i Scott A. Hunt. 2008. Repertuar interpretacji: ramy podstawowe i ciągłość ideologiczna mobilizacji w Stanach Zjednoczonych. W: K. Gorlach i P. Mooney. Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Scholar, s. 136–160.
• Mooney, Patrick. 2000. Specifying the ‘Rural’ in Social Movement Theory. „Polish Sociological Review” 1: 35–56.
• Moore, Barrington. 1966. The Social Origins of Dictatorships and Democracy: Lord and Peasant in the Making of the Modern World. Boston: Beacon Press.
• Offe, Claus.2005. Nowe ruchy społeczne: przekraczanie polityki instytucjonalnej. W: P. Sztompka i M. Kucia. Socjologia. Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 218–224.
• Paige, Jeffrey M. 1975. Agrarian Revolution. New York: Free Press.
• Scott, James C. 1976. The Moral Economy of Peasant. New Haven: Yale University Press.
• Scott, James C. 1990. Domination and the Arts of Resistance. Hidden Transcripts. New Haven–London: Yale University Press.
• Snow, David A., E. Burke Rochford Jr., Steven K. Worden i Robert D. Benford. 1986. Frame alignment process, micromobilization and movement participation. „American Sociological Review” tom 51, nr 4: 464–481.
• Snow, David A. i Robert D. Benford. 1988. Ideology, Frame Resonance and Participant Mobilization. „International Social Movement Research” 1: 197–217.
• Snow, David A. i Robert D. Benford. 1992. Master Frames and Cycles of Protest. W: A.D. Morris i C. Mueller Mc Clurg (red.). Frontiers in Social Movement Theory. New Heaven CT: Yale University Press, s.133–155.
• Stinchcombe, Arthur L. 1961. Agricultural Enterprise and Rural Class Relations. „American Journal of Sociology” tom 67, nr 2: 165–176.
• Swidler, Ann. 1986. Culture in Action: Symbols and Strategies. „American Sociological Review” 51: 273–286.
• Tarrow, Sidney. 1998. Power in Movement. Social Movements and Contentions Politics. Cambridge University Press, Cambridge/New York.
• Tilly, Charles. 1978. From Mobilization to Revolution. New York: Random House.
• Tilly, Charles. 1995. Popular Contention in Great Britain 1758–1834. Cambridge: Harvard University Press.
• Touraine, Alain. 1995. Wprowadzenie do analizy ruchów społecznych. W: J. Szczupaczyński (red.). Władza i społeczeństwo. Warszawa: Scholar, s. 212–225.
• Wolf, Eric R. 1973. Peasant Wars of the Twentieth Century. New York: Harper and Row.
• Woś, Augustyn. 2000. Rolnictwo polskie 1945–2000. Porównawcza analiza systemowa. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.