Struktury metodologiczne w nauce

• Authors: HAJDUK Zygmunt

Title variants

EN

Units of Methodological Analysis in Science

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule jest suponowana opozycja między statyką i dynamiką nauki. Przez naukę rozu­miemy głównie nauki empiryczne, zwłaszcza przyrodnicze, lub nauki ścisłe (scien­ces), inaczej: matematyczne przyrodoznawstwo. Przy doborze kategorii jako przed­miotu podjętych analiz kie­rowano się racjami badawczymi oraz odwołującymi się do praktyki naukowej i metanaukowej. Kontekstowe objaśnienia tych obiektów relatywi­zowano do sytuacji poznawczej potencjalnych odbiorców. Uwzględniano zarówno adep­tów, jak i profesjonalnie zainteresowanych refleksją nad czynnościowo i wytworowo ujmowaną nauką. Podjęte zagadnienia są rozpatrywane poprzez stop­niowe dyskusje aspektywnie wyselekcjonowanych problemów. W rozpatrywanej perspektywie należą do nich: ramowe stanowiska; terminy-klucze; statyka/dynamika nauki; rewolucje w filo­zofii nauki; dwa konteksty; nowa filozofia nauki; nurt normatywny i deskryptywny; kategoria rewolucji naukowych; super-, supra- i maksiteorie jako jednostki ponad­teore­tyczne; problematyka aksjo­logiczna; pluralizm filozofii nauki; problem/teoria problemu; wartość — kategoria z za­kresu aksjologii epistemicznej; dalsze zagadnienia filozofii nauki; charakterystyka opracowania.

EN

The opposition between statics and dynamics of science in the entire content of the paper is supposed. We understand science as natural science(s). The selection of categories as an object of examining is directed by reasons generated through scientific and metascientific practice. Con­textual elucidations are related to actual situation of potential receivers. Among them are so students as well as professional scientists interested in solving scientific problems. To do so the following questions, namely: background standpoints; key-terms; statics/dynamics of science; revo­­lutions in the philosophy of science; two contexts; new philosophy of science; descriptive and normative trends; scientific revolutions category; super-, supra- and maxitheories; problems of epistemic axiology; philosophy of science pluralism; problem/theory of problem; value — category of epistemic axiology; other questions of the philosophy of science; characteristic of the entire elaboration is subsequently discussed.

Keywords

PL

nauka; nauki empiryczne; statyka i dynamika nauki; metodologia nauk; kategorie metodologiczne; struktury metodologiczne; struktury

EN

science; natural sciences; statics and dynamics of science; scientific methodology; methodological categories; units of methodological analysis; structures

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 2
• Pages: 9-22

Dates

published

2018-06

Contributors

author

HAJDUK Zygmunt

• Wydział Filozofii KUL

References

• Hajduk, Zygmunt. 1984. „Kontrowersyjność strukturalizmu Wolfganga Stegmüllera”. Roczniki Filo­zoficzne 32, z. 3: 127–147.
• Hajduk, Zygmunt. 1986. „Problemowa koncepcja badania naukowego. Część I”. Roczniki Filo­zoficzne 34, z. 3: 39–85.
• Hajduk, Zygmunt. 1987/1988. „Problemowa koncepcja badania naukowego. Część II”. Roczniki Filo­zoficzne 35–36, z. 3: 5–47.
• Hajduk, Zygmunt. 2004a. „Z ogólnej teorii związków inter- oraz intrateoretycznych”. W: Zbigniew Liana i Alicja Michalik, red. Filo­zofia a nauka w myśli Księdza Kazimierza Kłósaka, 131–157. Kra­ków, Tarnów: OBI.
• Hajduk, Zygmunt. 2004b „Wartościowanie i wartości w nauce”. Studia Philosophiae Christianae 40, nr 2: 13–38.
• Hajduk, Zygmunt. 2005. „Z teorii epistemicznego wartościowania: logika wartościowania”. Za­gadnienia Naukoznawstwa 1 (163): 15–24.
• Hajduk, Zygmunt. 2007. „Metodologiczna charakterystyka związków między odniesionymi do antro­po­genezy zdaniami dziedzin naukowych i pozanaukowych”. W: Grzegorz Buga­jak i Jacek Tomczyk, red. Kontrowersje wokół początków człowieka, 130–150. Kato­wice: Księ­garnia św. Jacka.
• Hajduk, Zygmunt. 2008. „Wartości epistemiczne: aktualne kontrowersje w aksjologii nauki”. W: Kazimierz Popielski, red. Wartości dla życia, 117–133. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Hajduk, Zygmunt. 2011a. Zarys filozofii nauk formalnych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Hajduk, Zygmunt. 2011b. Nauka a wartości — Aksjologia nauki — Aksjologia epistemiczna. Wyd. 2. Lublin: TN KUL.
• Hajduk, Zygmunt. 2012. Filozofia nauk przyrodniczych. Uaktualniony wybór elementarnych kwestii, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Machamer, Peter. 1998. „Philosophy of Science. An Overview for Educators”. Science and Education 7: 1–11.
• Sneed, Joseph. 1971. The Logical Structure of Mathematical Physics. Dordrecht: Reidel Publishing Company.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2018.66.2-1