Zasady samodzielności finansowej i adekwatności w działalności jednostek samorządu terytorialnego – podstawy ustrojowo-finansowe

• Authors: Zdebel Marek

Title variants

EN

The principle of financial independence and adequacy of the activities of local government units – basic systemic and financial

Abstracts

PL

Zasady samodzielności finansowej samorządu terytorialnego oraz adekwatności pozostających w jego dyspozycji zasobów finansowych do katalogu realizowanych zadań publicznych są w Polsce gwarantowane zarówno w prawie wewnętrznym (na poziomie regulacji konstytucyjnych oraz ustawowych), jak i aktami prawa międzynarodowego, do których przestrzegania Polska się zobowiązała dokonując ich ratyfikacji (przede wszystkim na poziomie umowy międzynarodowej, tzn. Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego). Niniejsze zasady były w latach ubiegłych, jak i nadal są wykorzystywane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego jako standardy w procesie badania dopuszczalności stosowania określonych rozwiązań prawnych dotyczących zwłaszcza gospodarki budżetowej i wykonywania władztwa finansowego przez samorząd terytorialny.

EN

Having restored the idea of local government at the beginning of the nineties of the previous century, Polish legislation prejudged decentralization of performing public tasks that are state obligations. The transfer of duty of performing part of those tasks onto particular local government units, however, is only possible when the basic condition has been fulfilled – necessary financial means for the local government should be provided. Realization of this condition requires an accurate and coherent regulation of laws including acts of higher order. In the conditions of Poland it is also connected with the necessity of applying the regulations of international character resulting from European Charter of Self-Government. Providing possibilities of performing both their own as well as commissioned tasks for the units of local self-government requires subordination of those processes to particular rules, especially, however, the principle of financial independence and adequacy. Polish law guarantees application of those rules by regulating the organization and functioning of local self-government. Experiences of previous years lead to a conclusion, that the accepted solutions demand changes in order to adjust them to real needs of self-government.

Keywords

PL

samorząd terytorialny; samodzielność finansowa; władztwo finansow; zasada adekwatności; Europejska Karta Samorządu Lokalnego

EN

local government; financial independence; financial sway; principle of adequacy; The European Charter of Local Self-Government

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2015
• Issue: Acta Iuris nr 11

Contributors

author

Zdebel Marek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Borodo A., Samorząd terytorialny – system finansowoprawny, Warszawa 2006.
• Finanse samorządowe 2005, red. C. Kosikowski, Warszawa 2005.
• Glumińska-Pawlic J., Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce – studium finansowoprawne, Katowice 2003.
• Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego w warunkach decentralizacji zarządzania sektorem publicznym, red. H. Sochacka-Krysiak, Warszawa 2008.
• Hanusz A., Niezgoda A., Czerski P., Dochody budżetu jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2009.
• Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2014.
• Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2006
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. B. Banaszak, Warszawa 2009.
• Kornberger-Sokołowska E., Budżety jednostek samorządu terytorialnego w aspekcie decentralizacji i regionalizacji finansów publicznych, w: System Prawa Finansowego. Tom I. Prawo finansowe sektora finansów publicznych, red. E. Ruśkowski, Warszawa 2010.
• Kornberger-Sokołowska E., Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2001.
• Kornberger-Sokołowska E., Realizacja zasady adekwatności w procesach decentralizacji finansów publicznych, „Samorząd Terytorialny” 2001, nr 3.
• Kornberger-Sokołowska E., Zasada adekwatności w systemie finansów samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2013.
• Miemiec W., Europejska Karta Samorządu Terytorialnego jako zespół gwarancji zabezpieczających samodzielność finansową gmin, „Samorząd Terytorialny” 1997, nr 10.
• Miemiec W., Finanse samorządu terytorialnego w nowej Konstytucji RP, „Finanse Komunalne” 1997, nr 5.
• Miemiec W., Prawne gwarancje samodzielności finansowej gminy w zakresie dochodów publicznoprawnych, Wrocław 2005.
• Miemiec W., Sawicka K., Miemiec M., Prawo finansów publicznych sektora samorzą- dowego, Warszawa 2013.
• Mudrecki A., Zasada samodzielności finansowej gmin w orzecznictwie sądowym, „Glosa” 1999, nr 12.
• Ruśkowski E., Finanse lokalne w dobie akcesji, Warszawa 2004.
• Samorząd terytorialny. Zasady ustrojowe i praktyka, red. P. Sarnecki, Warszawa 2005
• Szewc T., Uwagi w sprawie ratyfikacji Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, „Państwo i Prawo” 2002, z. 9.
• Tegler E., Podstawy prawne finansów komunalnych – ewolucja rozwiązań i kierunki rozwoju, w: Problemy finansów samorządu terytorialnego. Materiały ogólnopolskiej konferencji Toruń 20–21 maja 1996, Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego, Toruń 1997
• Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2013.
• Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, Warszawa 2011.
• Zawora J., Samodzielność finansowa samorządu gminnego, Rzeszów 2008.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Ustawa z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.).
• Ustawa z 5.06.1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2013 r. poz. 596 ze zm.).
• Ustawa z 5.06.1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.).
• Ustawa z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2015 r. poz. 513 ze zm.).
• Ustawa z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.).
• Konwencja Wiedeńska o prawie traktatów z 23.05.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. nr 74, poz. 439).
• Europejska Karta Samorządu Lokalnego sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r., Dz.U. z 1994 r. nr 124, poz. 607 (sprost. Dz.U. z 2006 r. nr 154, poz. 1107).
• Wyrok TK z 4.11.1995 r., K 8/95, OTK 1995, nr 11, poz. 28.
• Wyrok TK z 23.10.1996 r., K 1/96, OTK 1996, nr 5, poz. 38.
• Wyrok TK z 15.12.1997 r., K 13/97, OTK 1997, nr 5–6, poz. 69.
• Wyrok TK z 24.03.1998 r., K 40/97, OTK 1998, nr 2, poz. 12.
• Wyrok TK z 16.03.1999 r., K 35/98, OTK 1999, nr 3, poz. 37.
• Wyrok TK z 30.03.1999 r., K 5/98, OTK 1999, nr 3, poz. 39.
• Wyrok TK z 30.06.2003 r., K 8/02, OTK-A 2003, nr 6, poz. 57.