Wyznaczniki gatunkowe fantastyki naukowej w Teodora Tripplina „Lunatyka podróży po Księżycu”

• Authors: Mikołajczuk Joanna

Title variants

EN

Science Fiction Genre Determinants in Teodor Tripplin’s „A Sleepwalker’s Journey around the Moon”

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article aims to analyse the dilogy Lunatyka podróż po Księżycu (A Sleepwalker’s Journey around the Moon) in terms of science fiction genre determinants present therein. Mikołajczuk verifies whether the stories about Serafin Boliński, considered as one of the very first Polish science fiction text, are legitimately treated as such. In this aspect a so-called embryonic stage of a foundational piece of work plays a crucial role as this novel is not a typical representative of science fiction. Many fictional and nonfictional elements of Lunatyka podróż po Księżycu may disqualify it from this genre. Presenting the origins of science fiction in the worldwide literature and its definition allows to indicate a moment when this genre appeared in the Polish history of literatury and how it evolved in due course. The second part of the article discusses crucial science fiction genre features that can be found in Tripplin’s dylogy. Based on them, Mikołajczuk strives to prove that Tripplin’s work ought to be included in Polish science fiction canon as it employs a number of distinguishable science fiction tropes.

Keywords

EN

science fiction; Polish science fiction; journey to the Moon; Teodor Tripplin; A Sleepwalker’s Journey around the Moon;

• Publisher: Ośrodek Badawczy Facta Ficta
• Journal: Creatio Fantastica
• Year: 2018
• Issue: 2(59)
• Pages: 69-94

Contributors

author

Mikołajczuk Joanna

• Uniwersytet Warszawski

References

• Aldiss Brian W., O pochodzeniu gatunku: Mary Shelley, w: Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, red. Ryszard Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989, ss. 19–40.
• Alkon Paul K., Science Fiction before 1900. Imagination, Discoveries, Technology, New York, London: Routlege 2002.
• Amis Kingsley, Nowe mapy piekła, w: Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, red. Ryszard Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989, ss. 12–18.
• Bailey James Osler, Pilgrims Through Space and Time: Trends in Scientific and Utopian Fiction, Westport: Greenwood Press 1972.
• Bartyś Julian, Wizjoner czy fantasta. O życiu i działalności Wojciecha Gutkowskiego (1775–1826), Lublin: Wydawnictwo Literackie 1983.
• Bould Mark, Sherryl Vint, There Is No Such Thing as Science Fiction, w: Reading Science Fiction, red. James Gunn, Marleen Barr, Matthew Candelaria, New York: Palgrave Macmillan 2009, ss. 43–51.
• Bronk Andrzej, Metoda naukowa, „Nauka” 2006, nr 1, ss. 47–59.
• Butor Michel, Kryzys rozwojowy science fiction, w: Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, red. Ryszard Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989, ss. 41–50.
• Caillois Roger, Od baśni do science fiction, w: tegoż, Odpowiedzialność i styl, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, ss. 31–65.
• Caillois Roger, Science fiction, w: Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, red. Ryszard Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989, ss. 179–200.
• Clarke Arthur C., The Collected Stories, London: Gollancz Science Fiction 2002.
• Csicsery-Ronay Istvan, The Seven Beauties of Science Fiction, Middletown: Wesleyan University Press 2008.
• Dybizbański Marek, Fantastyczne iluzje i deziluzje w teatrze romantycznym, w: Tekstowe światy fantastyki, red. Mariusz M. Leś, Weronika Łaszkiewicz, Piotr Stasiewicz, Białystok: Wydawnictwo Prymat Mariusz Śliwowski 2017, ss. 221–238.
• Dybizbański Marek, O teatrze „science fiction” kilka uwag, „Przestrzenie Teorii” 2007, nr 7, ss. 215–235.
• Dybizbański Marek, Romantyczna futurologia, Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Polonisty­ki Krakowskiej 2005.
• Ford de Miriam Allen, Elsewhere, Elsewhen, Elsehow: Collected Stories, New York: Walker, 1971.
• Frelik Paweł, Kultury wizualne science fiction, Kraków: Universitas 2017.
• Handke Ryszard, O pewnym materii pomieszaniu, czyli między baśnią a science fiction, „Teksty” 1975, nr 5, ss. 50–68.
• Handke Ryszard, Polska proza fantastyczno-naukowa. Problemy poetyki, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1969.
• Hutnikiewicz Artur, Twórczość literacka Stefana Grabińskiego (1887–1936), Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu 1959.
• Jackl Jerzy, Wokół „Doświadczyńskiego”. Antologia romansu i powieści, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969.
• Jameson Fredric, Archeologies of the Future. The Desire Called Utopia and Other Science Fictions, London, New York: Verso 2005.
• Jameson Fredric, Redukcja świata u Ursuli le Guin. O narodzinach narracji utopijnej, przekł. Krzysztof M. Maj, „Creatio Fantastica” 2018, nr 2 (59), ss. 25–38.
• Jones Gwyneth, The Icons of Science Fiction, w: The Cambridge Companion to Science Fiction, red. Edward James, Farah Mendelsohn, New York: Cambridge University Press, ss. 63–173.
• Kincaid Paul, On the Origins of Genre, „Extrapolation” 2003, nr 44, ss. 409–419.
• Krajewski Michał D., Wojciech Zdarzyński życie i przypadki swoje opisujący, opr. Irena Łossowska, Warszawa: Wydawnictwo Dydaktyczne Wydziału Polonistyki 1998.
• Lem Stanisław, Fantastyka i futurologia, t. II, Warszawa: Interart 1996.
• Lem Stanisław, Posłowie, w: Arkadij i Boris Strugaccy, Piknik na skraju drogi. Las, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977.
• Leś Mariusz M., Fantastyka socjologiczna. Poetyka i myślenie utopijne, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2008.
• Leś Mariusz M., Stanisław Lem wobec utopii, Białystok: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Oddział Białostocki 1998.
• Mazurkiewicz Adam, Przemiany fantastyki cudownego wynalazku w XIX-wiecznej literaturze polskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2008, nr. 10, ss. 219–236.
• Moors Derrick, Imaginary Voyages, „De La Trobe Journal”, 1988, nr 41, ss. 8–14, online: http://latrobejournal.slv.vic.gov.au/latrobejournal/issue/latrobe-41/t1-g-t2.html#n8 [dostęp: 15.07.2019].
• Niewiadowski Andrzej, Antoni Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1990.
• Niewiadowski Andrzej, Literatura fantastycznonaukowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992.
• Rieder John, On Defining SF, or Not: Genre Theory, SF and History, „Science Fiction Studies” 2010, t. 37, nr 2, ss. 191–209.
• Roberts Adam, The History of Science Fiction, London: Palgrave Macmillan 2016.
• Science Fiction Criticism. An Anthology of Essential Writings, red. Rob Latham, New York: Bloomsbury 2017.
• Sibińska Maria, „Podróż do krajów podziemnych Mikołaja Klimiusza”. O rozumie i równouprawnieniu w osiemnastowiecznym dyskursie literackim Skandynawii, „Studia Humanistyczne AGH” 2011, t. 10, nr. 1, ss. 129–140.
• Skwarczyńska Stefania, Mickiewicza „Historia przyszłości” i jej realizacje literackie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1964.
• Smuszkiewicz Antoni, Zaczarowana gra. Zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej, Stawiguda: Solaris 2016.
• Suvin, Darko, Metamorphoses of Science Fiction. On the Poetics and History of Science Fiction, red. Gerry Canavan Bern: Peter Lang 2016.
• Suvin Darko, O poetyce gatunku science fiction, przekł. Krzysztof M. Maj, „Creatio Fantastica” 2018, nr 2 (59), ss. 9–24.
• The Cambridge Companion to Science Fiction, red. Edward James, Farah Mendelsohn, New York: Cambridge University Press 2003.
• The Routledge Companion to Science Fiction, red. Mark Bould, Andrew M. Butler, Adam Roberts, Sherryl Vint, London, New York: Routledge 2009.
• Tripplin Teodor, Lunatyka podróż po Księżycu, opr. Joanna Mikołajczuk, Warszawa: Wydawnictwo Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2017.
• Udziela Marian, Medycyna i przesady lecznicze ludu polskiego: przyczynek do etnografii polskiej, Warszawa: Księgarnia M. Arcta 1891.
• Wereńko Franciszek, Przyczynek do lecznictwa ludowego, Kraków: Akademia Umiejętności 1896.
• Zgorzelski Andrzej, Fantastyka, utopia, science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunków, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.3311730