Fundusze Unii Europejskiej w Polsce: dekada doświadczeń

• Authors: Świstak Marek

Title variants

EN

European Union funds in Poland: a decade of experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest podsumowanie ponad dekady uczestnictwa Polski w korzystaniu z Funduszy Unii Europejskiej. W tym okresie mieliśmy do czynienia z przyspieszeniem wzrostu gospodarczego, zwiększeniem polskiego eksportu (głównie do państw UE) oraz napływem znacznych inwestycji zagranicznych. Rozwój okazał się mieć jednak charakter nierównomierny. Na uczestnictwie w funduszach unijnych w największym stopniu zyskały regiony najbardziej rozwinięte, co nie jest optymalnym odzwierciedleniem celów polityki regionalnej. Dotychczasowa realizacja polityki regionalnej w Polsce to w dużej mierze (aczkolwiek nie tylko) inwestycje modernizujące polską gospodarkę w sposób powierzchowny. Przykładem są inwestycje infrastrukturalne, które podnoszą jedynie warunki życia mieszkańców. W małym stopniu udało się wykorzystać środki unijne w zakresie wzmacniania konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki.

EN

The purpose of this article is to summarise more than a decade of Polish participation in the use of European Union Funds. During this period, we have seen an acceleration of economic growth, increasing Polish exports (mainly to EU countries) and a significant inflow of foreign investments. The development, however, have proved to be uneven in nature. The more developed regions gained the most from participation in EU funding, which does not reflect the regional policy objectives. So far, the regional policy in Poland is largely (though not exclusively) focused on investment that could only modernise the Polish economy in a superficial way. Examples are infrastructure investments that only raise living conditions. The ability to use EU funds in strengthening the competitiveness and innovativeness of Polish economy is utilised to a small extent.

Keywords

PL

fundusze Unii Europejskiej; polityka regionalna; polityka publiczna; rozwój regionalny

EN

European Union funds; regional policy; public policy; regional development

• Publisher: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Uniwersytet Warszawski
• Journal: Przegląd Europejski
• Year: 2016
• Issue: 3(41)
• Pages: 48-75

Dates

published

2016

Contributors

author

Świstak Marek

• Instytut Europeistyki UJ

References

• BUKOWSKI Andrzej, GADOWSKA Kaja, POLAK Paulina (2008), Bariery w dystrybucji środków unijnych a mechanizmy systemowe (w schyłkowym) państwie bezpieczeństwa socjalnego. Przypadek Polski, „Studia Socjologiczne” nr 1.
• CHROŚCIŃSKA Anna, PŁACHECKI Tomasz, STERNIK Agnieszka (2005), Bariery ograniczające aktywność organizacji pozarządowych w wykorzystywaniu środków Europejskiego Funduszu Społecznego, Raport dla Instytucji Zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty w Ministerstwie Gospodarki i Pracy, Warszawa.
• DECYZJA (1999) Komisji z 1 lipca 1999 roku ustalająca wykaz regionów objętych celem 1. funduszy strukturalnych na okres 2000-2006, Dz.U. UE nr L 194 z 27 lipca 1999 roku.
• DOROŻYŃSKI Tomasz (2012), Rola polityki Unii Europejskiej w usuwaniu regionalnych dysproporcji gospodarczych. Wnioski dla Polski, Łódź.
• EUROPEAN COMMISSION – EUROPEAID (2002), Project Cycle Management Handbook, Bruksela.
• EUROPEAN COMMISSION (2014), European Innovation Scoreboard (EIS).
• EUROPEAN COMMISSION, Financial instruments in ESIF programmes 2014-2020 A short reference guide for Managing Authorities, http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/if/if_2014_2020/Documents/FEI
• _Shortguide_version25_04_2014.pdf.
• EUROSTAT, Administrative boundaries, 2014 [w:] http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/RSI/#?vis=nuts2.economy
• EWALUACJA ex-post Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 (2010), Warszawa.
• FISZER Józef M. (2014), Suwerenność Polski po dziesięciu latach członkostwa w Unii Europejskiej, w: Konstanty A. Wojtaszczyk, Małgorzata Mizerska-Wrotkowska, Wojciech Jakubowski (red.), Polska w procesie integracji europejskiej: dekada doświadczeń (2004-2014), Warszawa.
• GACZEK Wanda Maria (2003), Zarządzanie w gospodarce przestrzennej, Bydgoszcz–Poznań.
• GEODECKI Tomasz, GORZELAK Grzegorz, GÓRNIAK Jarosław, HAUSNER Jerzy, MAZUR Stanisław, SZLACHTA Jacek, ZALESKI Janusz (2013), Kurs na innowacje. Jak wyprowadzić Polskę z rozwojowego dryfu, Kraków.
• GILL Norbert (2006), Procedury zamówień publicznych w wykorzystaniu funduszy europejskich, w: Jerzy Babiak (red.), Fundusze Unii Europejskiej − doświadczenia i perspektywy, Warszawa.
• GO GLOBAL! (2011), Raport o Innowacyjności Polskiej Gospodarki, Warszawa.
• GORGOL Przemysław, KOTRASIŃSKI Jacek, WEREMIUK Alicja (2012), Metaewaluacja wyników badań ewaluacyjnych Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007−2013, Warszawa.
• GORZELAK Grzegorz (2000), Zewnętrzna interwencja jako czynnik rozwoju lokalnego (na przykładzie Programu Inicjatyw Lokalnych),„Studia Regionalne i Lokalne”, nr 3.
• GORZELAK Grzegorz (2007), Rozwój polskich regionów a polityka spójności Unii Europejskiej, w: Grzegorz Gorzelak (red.), Polska regionalna i lokalna w świetle badań EUROREG-u, Warszawa.
• GORZELAK Grzegorz (2010), Czynniki sukcesu lokalnego, w: Bohdan Skrzypczak (red.), Od animacji do rewitalizacji społecznej – dialog perspektyw i doświadczeń, Warszawa.
• GORZELAK Grzegorz (2012), Refleksje o strategicznych wyzwaniach dla Polski i jej regionów, w: Antoni Kukliński, Jacek Woźniak (red.), Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie dla Polski, Kraków.
• GÓRNIAK Jarosław (red.) (2005), Ewaluacja działania 1.2,1.3 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004−2006, Kraków.
• GRACZYK Magdalena (2007), Zarządzanie strategiczne zrównoważonym rozwojem lokalnym – dokumenty programowe, w: Mieczysław Dudek (red.), Polityka regionalna Unii Europejskiej. Teoria i praktyka, Legnica–Zielona Góra.
• GROSSE Grzegorz Tomasz (2013), Inteligentna specjalizacja w Polsce. Czy potrafimy wykorzystać szansę, „Samorząd Terytorialny”, nr 10.
• GROSSE Grzegorz Tomasz (2012), W objęciach europeizacji. Wybrane przykłady z Europy Środkowej i Wschodniej, Warszawa.
• GROSSE Grzegorz Tomasz (2002), Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 1.
• GROSSE Grzegorz Tomasz (2004), Polityka regionalna Unii Europejskiej. Przykład Grecji, Włoch, Irlandii i Polski, Warszawa.
• http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+20131119+SIT-01+DOC+WORD+V0//PL&language=PL
• http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Strony/Fundusze_Europejskie_2004_2006.aspx
• JASTRZĘBSKA Maria (2012), Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa.
• KARWATOWICZ Grzegorz (2012), Finansowanie projektów i programów z udziałem bezzwrotnych środków unijnych a zamówienia publiczne – wybrane zagadnienia, w: Wiesława Niemiec (red.), Europejskie bezzwrotne źródła finansowania polityki regionalnej w Polsce, aspekty prawno-finansowe, Warszawa.
• KAWA Szymon, SANECKI Tomasz (2006), Doświadczenia Instytucji Wdrażającej w Małopolsce we wdrażaniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w: Robert Borkowski, Robert Lisowski (red.), Małopolska w Europie, Kraków.
• KIERZKOWSKI Tomasz, JANKOWSKA Agnieszka, KNOPIK Robert (2009), Fundusze strukturalne oraz Fundusz Spójności, Komentarz do rozporządzenia Rady Unii Europejskiej nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności, Warszawa.
• KLIMOWICZ Monika (2014), Ewolucja celów polityki regionalnej Unii Europejskiej w procesie integracji gospodarczej, w: Anna Pacześniak, Monika Klimowicz (red.), Procesy integracyjne i dezintegracyjne w Europie, Wrocław.
• KOMISJA EUROPEJSKA (2001), Podręcznik Zarządzanie Cyklem Projektu, Bruksela.
• KOMISJA EUROPEJSKA (2010), Inwestujemy w przyszłość, Ramy finansowe Unii Europejskiej na lata 2007–2013, [b.m.].
• KOMISJA EUROPEJSKA (2014), Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Promowanie rozwoju i dobrego rządzenia w regionach UE i miastach. Szósty raport na temat spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, Bruksela.
• KOZAK Marek (2007), Problem strategii w dokumentach rozwoju regionalnego, w: Grzegorz Gorzelak, Anna Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń, Warszawa.
• KOZAK Marek (2007), Rola funduszy Unii Europejskiej w rozwoju regionalnym, w: Grzegorz Gorzelak (red.) Polska regionalna i lokalna w świetle badań EUROREG-u, Warszawa.
• KRAJOWE WYTYCZNE DOTYCZĄCE KWALIFIKOWANIA WYDATKÓW W RAMACH FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I FUNDUSZU SPÓJNOŚCI W OKRESIE PROGRAMOWANIA 2007−2013 (2010), Warszawa.
• KUDEŁKO Joanna (2011), Dynamiczna analiza efektów polityki spójności w Polsce w przekroju regionalnym, w: Joanna Kudełko, Andrzej Prusek, Kazimierz Zieliński, Europejska polityka spójności oraz jej efekty w Polsce, Kraków.
• LISOWSKI Robert (2006), Jak wykorzystać szansę. Raport dotyczący wdrażania funduszy strukturalnych w Małopolsce w latach 2004−2006, w: Robert Borkowski, Robert Lisowski (red.), Małopolska w Europie, Kraków.
• MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY (2004), Raport o polityce regionalnej, Warszawa.
• MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY I ROZWOJU (2014), Sprawozdanie roczne z realizacji POIiŚ za 2013 rok, zatwierdzone przez Komitet Monitorujący Program uchwałą nr 3/2014 z 3 czerwca 2014 roku,http://www.pois.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Documents/Sprawozdanie_POIS_2013_05062014.zip.
• MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI (2014), Polski sektor rolno-żywnościowy i obszary wiejskie po 10 latach członkostwa w UE − przegląd najważniejszych zmian, http://www.minrol.gov.pl/pol/content/download/47180/259708/file/Rolnictwo%20i%20obszary%20wiejskie_10%20lat%20w%20UE_v5.pdf.
• MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO (2007), Fundusze Strukturalne w Polsce w latach 2005–2007. Raport z działalności Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO (2010), Badanie „Ocena systemu zarządzania i wdrażania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007–2013”. Raport końcowy, Warszawa.
• MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO (2011), Potencjał administracyjny systemu instytucjonalnego narodowych strategicznych ram odniesienia na lata 2007–2013, Warszawa.
• NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA (2007), Warszawa.
• PROGRAM ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ 2007−2013 (2012), Warszawa.
• PROGRAMOWANIE PERSPEKTYWY FINANSOWEJ 2014−2020 (2014). Umowa Partnerstwa, Warszawa.
• PROKSEN − PBS DGA (2007), Oddziaływanie funduszy strukturalnych na poziomie podregionów NUTS 3, Warszawa.
• PSDB (2008), Analiza zapisów linii demarkacyjnej pomiędzy programami operacyjnymi: polityki spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej. Raport końcowy, Warszawa.
• RAPORT KOŃCOWY. BADANIE EWALUACYJNE (2009) Problemy i bariery w realizacji PO IG, Katowice.
• RAPORT O ROZWOJU I POLITYCE REGIONALNEJ (2007), Warszawa.
• ROZPORZĄDZENIE 1299/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ROZPORZĄDZENIE 1300/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ROZPORZĄDZENIE 1301/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ROZPORZĄDZENIE 1302/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 roku zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ROZPORZĄDZENIE 1303/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 roku ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ROZPORZĄDZENIE 1304/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006 (dalej rozporządzenie nr 1304/2013), Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ROZPORZĄDZENIE 1305/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• SANECKI Tomasz (2006), Wprowadzenie, w: Tomasz Sanecki (red.), Fundusze unijne. Czy wykorzystamy szansę dla Polski, Kraków.
• SŁUGOCKI Waldemar (2013), Polityka regionalna Unii Europejskiej a rozwój polskich regionów – studium przypadku, Zielona Góra.
• SMOLEŃ Dionizy (2006), Czy program Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza jest skutecznym instrumentem przygotowań do funduszy strukturalnych, w: Jerzy Babiak (red.), Fundusze Unii Europejskiej. Doświadczenia i perspektywy, Warszawa.
• SOLARZ Piotr (2009), Rozwój regionalny i polityka regionalna w Polsce w okresie 2004−2009, w: Stanisław Konopacki (red.), Polska, pięć lat w Unii Europejskiej, Łódź.
• SWIANIEWICZ Paweł, KRUKOWSKA Jaonna, LACKOWSKA Marta, MIELCZAREK Adam (2010), Nie-strategiczne zarządzanie rozwojem. Mechanizmy zarządzania środkami ZPORR na poziomie regionalnym a skuteczność realizacji celów rozwojowych, Warszawa.
• SWIANIEWICZ Paweł, LACKOWSKA Marta (2008), Pełzająca decentralizacja: wykorzystanie funduszy europejskich przez polskie samorządy, w: Paweł Swianiewicz, Jan Herbst, Marta Lackowska, Adam Mielczarek, Szafarze darów europejskich. Kapitał społeczny a realizacja polityki regionalnej w polskich województwach, Warszawa.
• SZCZUCKI Jan, GAJEWSKI Maciej, TAMOWICZ Piotr, PRZYBYŁOWSKI Michał, KUBAJEK Robert, PENSZKO Paweł (2013), Ocena realizacji instrumentów inżynierii finansowej w ramach NSRO 2007−2013, Warszawa.
• SZLACHTA Jacek, ZAUCHA Jacek (2010), A new paradigm of the EU regional development in the context of the Poland’s National Spatial Development Concept, „Insitute for Development Working Papers”, No. 001.
• ŚWISTAK Marek (2009), Polityka spójności w działaniu. Pomiędzy koncepcją a praktyką wdrażania funduszy Unii Europejskiej w Polsce, „Forum Europejskie”, nr 16.
• ŚWISTAK Marek (2010), Administracyjno-prawne aspekty wdrażania funduszy strukturalnych, „Przegląd Prawa i Administracji”, nr 86.
• ŚWISTAK Marek (2014a), Fundusze unijne a rozwój podmiotów ekonomii społecznej, w: Paweł Gieorgica (red.), Jak Polska wykorzystała środki Unii Europejskiej, Warszawa.
• ŚWISTAK Marek (2014b), Fundusze unijne na lata 2014−2020. Programowanie na poziomie unijnym i krajowym, „Unia Europejska.pl”, nr 1.
• TKACZYŃSKI Wiktor Jan, WILLA Rafał, ŚWISTAK Marek (2009), Leksykon funduszy Unii Europejskiej, Warszawa.
• TOMASZEWSKI Krzysztof (2007), Regiony w procesie integracji europejskiej, Warszawa.
• USTAWA (2014/1146) z 11 lipca 2014 roku o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, Dz.U. RP z 29 sierpnia 2014 roku, poz. 1146.
• WEISS Elżbieta (2011), Pozyskiwanie środków unijnych przez przedsiębiorstwa innowacyjne. Podejście procesowe, Warszawa.
• WLAŹLAK Katarzyna (2010), Rozwój regionalny jako zadanie administracji publicznej, Warszawa.
• WYSZKOWSKA Dorota (2010), Bariery wykorzystania funduszy pomocowych Unii Europejskiej na przykładzie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007−2013, w: Michał S. Bańka, Franciszek Gołębiewski (red.), Fundusze Unii Europejskiej a rozwój społeczno-gospodarczy Polski, Warszawa.
• YUILL Douglas (2007), Reakcja na zmieniającą się agendę polityczną. Ostatnie wydarzenia w zakresie polityki regionalnej w UE i Norwegii, Raport 06/1, w: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Rozwój regionalny w Europie. Raporty EoRPA, Warszawa.
• ZAŁĄCZNIK I/1311 (2013) do Rozporządzenia Rady (UE, EURATOM) nr 1311/2013 z 2 grudnia 2013 roku określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020, Dz.U. UE nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku.
• ŻUBER Piotr, BAUC Anna, Nowa polityka spójności szansą dla miast, http://publica.pl/teksty/nowa-polityka-spojnosci-szansa-dla-miast-41756.html.
• ŻUBER Piotr (2007), Zmiany w polityce spójności UE i ich wpływ na sposób wykorzystania środków z UE, w: Marek Szczepański (red.), Fundusze UE dla jednostek samorządu terytorialnego w latach 2007−2013, cz. I, Warszawa.