Ochrona tajemnicy w Wojsku Polskim w Drugiej Rzeczypospolitej

• Authors: Topolewski Stanisław

Title variants

EN

The Protection of Secrets in the Polish Armed Forces of the Second Republic of Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ochrona informacji mających istotny wpływ na funkcjonowanie naszego państwa w każdym okresie jego istnienia stanowiła ważny element polityki w zakresie obronności i bezpieczeństwa. Po odrodzeniu państwa polskiego w 1918 r. ochrona tajemnic miała kluczowe znaczenie zarówno dla jego bytu, jak i podstaw istnienia. Zdawano sobie sprawę, że dopuszczenie do ujawnienia istotnych dla państwa informacji może być zgubne zarówno dla jego funkcjonowania, jak też możliwości obronnych. Z analizy przedwrześniowych dokumentów dotyczących ochrony tajemnicy wynika, że obawiano się wówczas przede wszystkim działalności szpiegowskiej (sowieckiej i niemieckiej) oraz wywrotowej. Przy czym mówiąc o działalności wywrotowej, miano na uwadze głównie infiltrację wojska przez organizacje komunistyczne i nacjonalistyczne. Powyższe zagrożenia znalazły odzwierciedlenie w obowiązujących wówczas wojskowych przepisach i instrukcjach z zakresu ochrony tajemnicy. Starano się w tym zakresie podejmować szereg rożnych przedsięwzięć zapobiegawczych, począwszy od regulacji przepisów poprzez sprawdzenia osób dopuszczonych do tajemnic po szkolenia i kontrolę.

EN

The protection of information being of significant importance for the functioning of the Polish state has been an important element of its policy in the field of defence and security in every period of its existence. After the rebirth of the Polish state in 1918, the protection of secrets was critical to its continuity as well as the basis of its existence. It was recognized that allowing for the disclosure of information significant to the state could be disastrous for both its functioning as well as defence capabilities. The analysis of pre-September documents concerning the protection of secrets proves that what was feared at the time was mainly (Soviet and German) espionage and subversive activity. Subversion was understood mainly as infiltration into the army of the communist and nationalist organizations. These threats were reflected in the applicable at the time military regulations and instructions concerning the protection of secrets. Efforts were made in this regard to carry out a number of various preventive undertakings, ranging from the regulation of provisions, through verification of people with access to secrets, to training and control.

Keywords

PL

ochrona; tajemnica; bezpieczeństwo; wojsko; informacje

EN

protection; secret; security; armed forces; information

• Publisher: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach / Oficyna Wydawnicza RYTM
• Journal: SECRETUM. Służby specjalne, bezpieczeństwo, informacja
• Year: 2015
• Issue: 2(3)
• Pages: 112 - 125

Contributors

author

Topolewski Stanisław

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Humanistyczny

References

• Ćwięk, H. (1998). Ochrona tajemnic wojskowych w publikacjach prasowych II RP. Wojsko i Wychowanie, (12), 54–60.
• Dziewanowski, W. (1941, luty) Tajemnica wojskowa. Bellona, (2), s. 25–30.
• Gondek, L. (1971). Działalność Abwehry na terenie Polski 1933–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Goryński, G. (2013). Prawne podstawy ochrony informacji niejawnych w Polsce. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, (1), 101–102.
• Igielski, J.A. (1973). Wpływ przepisów o ochronie tajemnicy wojskowej na kształtowanie zasobów akt instytucji wojskowych w latach 1918–1939. Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej, (5), 26–41.
• Kopczyk, H. (1970). Niemiecka działalność wywiadowcza na Pomorzu w latach 1920–1933. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
• Korzeniowski, L., Pepłoński, A. (2005). Wywiad gospodarczy. Historia i współczesność. Kraków: European Association for Security.
• Krzak, A. (2008). Ochrona tajemnicy w Wojsku Polskim w latach 1921–1939. Warszawa: Dom Żołnierza Polskiego.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. (1931, 20 lipca). Okólnik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nr 15 w sprawie ochrony tajemnicy służbowej. Zespół Policja Województwa Śląskiego (PWŚI). (Sygn. 19). Wojewódzkie Archiwum Państwowe. Katowice.
• Ministerstwo Spraw Wojskowych. (1927, 30 lipca). Przepisy biurowe (projekt). Kolekcja WBC Zbrojownia. (Arch.205002, 355.62.001.3(438).10/27). Centralna Biblioteka Wojskowa. Warszawa. Pobrane z: http://zbrojownia.cbw.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=3201&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
• Ministerstwo Spraw Wojskowych. (1931). Biurowość władz i instytucji szczebla wyższego. [Przepisy ustalające metody pracy biurowej oraz zasady systemu kancelaryjnego władz i instytucji wojskowych wyższego szczebla, tj. centralnych władz wojskowych, oraz bezpośrednio im podległych instytucji i zakładów]. Kolekcja regulaminów, instrukcji i aktów prawnych. (Nr inw. 1347). Centralne Archiwum Wojskowe. Warszawa.
• Ministerstwo Spraw Wojskowych. (1932, 3 września). Instrukcja o ochronie tajemnicy wojskowej. Kolekcja regulaminów, instrukcji i aktów prawnych. (Sygn. OT1). Centralne Archiwum Wojskowe. Warszawa.
• Ministerstwo Spraw Wojskowych. (1938, 8 lipca). Instrukcja o ochronie ćwiczeń polowych na szczeblu niższych dowództw. Kolekcja WBC Zbrojownia. (Arch. 63954 355.5/4.001.3[438]”1938”). Centralna Biblioteka Wojskowa. Warszawa. Pobrane z: http://zbrojownia.cbw.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=2102&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
• Ministerstwo Spraw Wojskowych. (1938, 17 marca). Instrukcja o ochronie tajemnicy w junackich hufcach pracy. Kolekcja WBC Zbrojownia. (Arch. 49155, nr inw. 2388). Centralna Biblioteka Wojskowa. Warszawa. Pobrane z: http://zbrojownia.cbw.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=1815&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
• Pepłoński, A. (2002). Kontrwywiad II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona.
• Polok, M. (2006). Ochrona tajemnicy państwowej i tajemnicy służbowej w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o karach za szpiegostwo i niektóre inne przestępstwa przeciwko państwu. Dz. U. z 1928 r. Nr 18, poz. 160.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. w sprawie kodeksu karnego wojskowego. Dz. U. z 1928 r. Nr 36, poz. 328.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa. Dz. U. z 1934 r. Nr 94, poz. 851
• Ryszkowski, M.O., Ryszkowska, M.U., Ryszkowska, M.H. (2011). O wybranych tajemnicach – bez tajemnic. Katowice: Instytut Ochrony Informacji i Danych Osobowych.
• Szef Sztabu Głównego. (1928, 26 lipca). Szczegółowa instrukcja o ochronie tajemnicy wojskowej. (Sygn. 302.4.676). Centralne Archiwum Wojskowe. Warszawa.
• Teter, L. (1971). Biurowość wojskowa w latach 1918–1939. Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej, (3), s. 18–34.
• Topolewski, S. (2012). Ochrona informacji niejawnych w Polsce – historia i współczesność. W: S. Jaczyński, M. Kubiak, M. Minkina (red.), Współczesne bezpieczeństwo polityczne. Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
• Ustawa z dnia 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej. Dz. U. z 1922 r. Nr 21, poz. 164.