Globalne translatio. „Wynalezienie” komparatystyki literackiej, Stambuł, 1933

• Authors: Apter Emily

Title variants

EN

Global Translatio: The “Invention” of Comparative Literature, Istanbul, 1933

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Odnosząc się do podejmowanych w ostatnich latach – przez różnych uczonych – prób zredefiniowania komparatystyki, Emily Apter w tekście „Globalna translatio” śledzi stambulskie początki literaturoznawstwa porównawczego, datujące się na lata trzydzieste XX wieku. W odbywającej się tam wówczas (na tle mozaiki języków Wschodu i Zachodu) ogólnoświatowej wymianie idei dostrzega prawdziwe zalążki transnarodowego humanizmu czy właśnie globalnej translatio. Kreśląc obraz ówczesnego Stambułu jako miasta przyciągającego uczonych z całej Europy oraz ukazując, jak ogromny wpływ na rozwój intelektualny tureckich studentów i wykładowców miał m.in. austriacki romanista Leo Spitzer, zatrudniony na Wydziale Literatury Uniwersytetu Stambulskiego w latach 1933–1936, badaczka w pewnym sensie rewiduje założycielski mit wygnania stworzony przez Ericha Auerbacha w Posłowiu do Mimesis. Jej zdaniem, Stambuł nie był w tym okresie ani odludziem, ani pustynią intelektualną, jak zdawał się go postrzegać Auerbach. Przeciwnie, Apter utrzymuje wręcz, że wzięcie pod uwagę faktu, iż Spitzer założył w tym mieście tętniącą życiem szkołę filologii, sam uczył się tureckiego, w swoich pracach zaś posługiwał się wieloma językami, może mieć znaczący wpływ na obecne rozumienie komparatystyki jako „uświatowionego” komparatyzmu mniejszościowego. Dowodząc, że wczesna komparatystyka literacka już od swego zarania była zglobalizowana, badaczka przestrzega przed zapominaniem o tych źródłach myśli literaturoznawczej na rodzącym się właśnie globalnym rynku kultury.

EN

Referring to the attempts made in the last years by various scholars to define comparative studies, Emily Apter in her “Global Translatio” traces the Istanbul beginnings of comparative literary studies which date back to the 1930s. In the worldwide exchange of ideas that took place there (against the background of mosaic of Eastern and Western languages), she discerns the true germs of transnational humanism or precisely–global translatio. Sketching the picture of the then Istanbul as a city which attracted scholars from all over Europe and showing the powerful influence over the Turkish students and lecturers of, inter alia, an Austrian Romanist Leo Spitzer, employed at the Faculty of Literature of Istanbul University from 1933 to 1936, Apter in a sense revises the foundation myth of exile developed by Erich Auerbach in the “Afterword to Mimesis.” In her view, Istanbul at that time was neither a secluded spot nor an intellectual desert, as Auerbach seemed to perceive it. Contrary to that, Apter firmly maintains that considering the fact that Spitzer established a lively school of philology in this city, that he himself studied Turkish and in his papers used numerous languages may markedly influence the present understanding of comparative studies as “worlded” minoritarian comparatism. Arguing that the early comparative literary studies were globalised from their outset, she warns against forgetting such sources of literary thought on the now arising global market of culture.

Keywords

EN

comparative literary studies; global translatio; Leo Spitzer; Erich Auerbach

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2018
• Volume: 109
• Issue: 2
• Pages: 75-102

Dates

printed

2018-06-27

Contributors

author

Apter Emily

translator

Mastela Olga

Identifiers

ISSN

0031-0514