Osada ludności kultury przeworskiej z późnego okresu rzymskiego w Gółkowie, stan. 12, gm. Słupca, pow. słupecki, woj. wielkopolskie

• Authors: Paulina Wesołowska

Title variants

EN

Przeworsk Culture people settlement of late Roman period in Gółkowo, site 12, Słupca commune, Słupca county. Wielkopolskie voivodship

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Stanowisko 12 w Gółkowie, gm. Słupca, zostało odkryte w trakcie badań powierzchniowych przeprowadzonych jesienią 2007 roku przez Pracownię Archeologiczno-Konserwatorską Henryka Klundera z Poznania. Prace wykopaliskowe miały miejsce w październiku w 2010 roku. Całkowita archeologicznie przebadana powierzchnia wyniosła ok. 176 m2 (ryc. 3-4). Miejsce badań usytuowane było na łagodnym, wschodnim stoku, w dolinie rzeki Meszny, w odległości około 30 m od niej, na polu ornym, w bliskim sąsiedztwie zabudowań gospodarczych (ryc. 1). Odkryto na nim łącznie 44 obiekty archeologiczne. Z 17 z nich pozyskano materiał ceramiczny pozwalający łączyć je z osadnictwem kultury przeworskiej. Do listy tej należy także dodać 25 obiektów, z których nie pozyskano wprawdzie źródeł umożliwiających ich datowanie, ale skłaniają do tego analogiczne wypełniska, a także relacje przestrzenne - usytuowanie ich w pobliżu obiektów łączonych z kulturą przeworską, datowanych materiałem ruchomym na późny okres rzymski/wczesny okres wędrówek ludów. Najliczniejszą grupę obiektów (35) stanowiły jamy posłupowe. Ich odsłonięty układ pozwolił na wydzielenie zarysów dwóch budynków naziemnych, dużych rozmiarów, o konstrukcji słupowej, określonych w trakcie analizy jako budynek I oraz budynek II (ryc. 4). Pierwszy z nich został zbudowany na planie prostokąta o wymiarach 8,8 x 2,5 m i ustawiony dłuższymi bokami wzdłuż osi W – E (ryc. 4, 6, 13, 15), natomiast pozostałość drugiego zarejestrowano na południe od budynku I, równolegle do niego, w odległości 10 m. Odsłonięto jedynie północną część (połowę) budynku II, natomiast pozostała znajdowała się poza terenem inwestycji (ryc. 4, 7, 14). Zbudowany był na planie prostokąta, o wymiarach: 9,80 x 2,10 (wymiar niepełny wzdłuż osi N – S) i usytuowany dłuższym bokiem wzdłuż osi W – E. W jego części NW odsłonięto pozostałości pieca – ob. 42 (ryc. 4, 7), który najprawdopodobniej pełnił funkcję grzewczą. Pozyskane na stanowisku 12 w Gółkowie źródła związane z osadnictwem kultury przeworskiej, pozwalają datować je na schyłek okresu rzymskiego oraz wczesny okres wędrówek ludów, tj. koniec fazy C2 oraz fazę D. Na podstawie odsłoniętych pozostałości zabudowy a także zarejestrowanego w wykopie materiału zabytkowego możemy stwierdzić, że na stanowisku 12 w Gółkowie odsłonięto fragment być może rozległego osiedla kultury przeworskiej funkcjonującego w zwartym odcinku czasu.

EN

Site 12 in Gółkowo (Fig. 1) was discovered during field survey conducted in the autumn of 2007 by Henryk Klunder Archaeological-Conservatory Services from Poznań. The excavation took place in 2010. The superficies of area examined by diggings was ca 176 m2 (Fig. 3-4). The research location was situated on the mild, eastern slope of the Meszna river valley, about 30 meters away from it, on a farming field, close to farming housings. Totally there were 44 features discovered on it. The ceramic material allowing to associate them with Przeworsk Culture settlement was gained from 17 features. From another 25 features no sources enabling their dating were gained, however, what allows to associate them with Przeworsk Culture settlement is their fillings and spatial relations – positioning near objects connected with Przeworsk Culture, dated with mobile material on late Roman period/early migration period. The most numerous group of features (35) was pole pits. Their revealed positioning allowed to distinguish the shapes of two big size overground building of pole construction, referred to as building I and building II (Fig. 4). The first one was built on a rectangle plan of dimensions 8,8m x 2,5m, and was placed with its longer sides put along the east-west axis (Fig. 4; 5; 7; 8), whereas the remains of the second one were registered 10 meters south from building I, parallel to it. They revealed only the northern part (half) of building II, whereas the rest was situated beyond the investment area (Fig. 4, 6,13). It was built on a rectangle plan of dimensions 9,80m x 2,10m (the incomplete dimension along the north-south axis), and was placed with the longer side along the east-west axis. In its north-western part the remains of a stove were revealed – feature No. 42 (Fig. 4; 6); the stove most probably was used for heating. The sources connected with Przeworsk Culture settlement gained on site 12 in Gółkowo allow to date them on the late Roman period and early migration period, that is the end of C2 phase and D phase. On the basis of revealed housing remains, as well as antique material registered in the trench, we can state that they revealed a fragment of probably a vast Przeworsk Culture settlement functioning in a homogeneous time period.

Keywords

PL

kultura przeworska, późny okres rzymski, okres wędrówek ludów, budynki słupowe

EN

Przeworsk Culture, late Roman period, migration period, pole houses

• Publisher: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu
• Journal: Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne
• Year: 2012
• Volume: 13
• Pages: 99-117

Dates

published

2012

Contributors

author

Paulina Wesołowska

• Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska Henryka Klundera w Poznaniu, ul. Langiewicza 19/1, 61-502 Poznań, Poland