Wpływ Reformacji na rozumienie moralności

• Authors: Wojciech Kućko

Title variants

EN

The Impact of the Reformation on the Understanding of Morality

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pięć wieków, które minęły od wystąpienia Marcina Lutra, to właściwa okazja do podjęcia refleksji nad wpływem ruchu Reformacji na kształt moralności. Celem artykułu jest analiza filozoficznych i teologicznych źródeł zmian, które wyniknęły z zakwestionowania przez ruchy protestanckie właściwej relacji między rozumem i wiarą. Istotnym elementem tekstu jest opisanie współczesnych badań, ukazujących, w jaki sposób zmieniło się postrzeganie wiary i zasad moralnych wśród katolików i protestantów. Ponadto zostaje podjęty problem „nowej Reformacji”, czyli globalnego ruchu zmian w wyniku procesu pentekostalizacji różnych denominacji chrześcijaństwa oraz wynikających z tego wyzwań etycznych.

EN

The five centuries that have passed since Martin Luther’s speech provide the right opportunity to reflect on the impact of the Reformation movement on morality. The aim of the article is to analyse the philosophical and theological sources of the changes that resulted from the Protestant movement questioning the proper relationship between reason and faith. An important element of the text is the description of modern research showing how the perception of faith and moral principles has changed among Catholics and Protestants. Besides this, the problem of the “new Reformation” is presented, i.e. the global movement of change as a result of the process of pentecostalization of various denominations of Christianity and the resulting ethical challenges.

Keywords

PL

Luter; Reformacja; nowa Reformacja; pentekostalizacja chrześcijaństwa; etyka; dialog; moralność; bioetyka

EN

Luther; Reformation; new Reformation; pentecostalization of Christianity; ethics; dialogue; morality; bioethics

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2019
• Issue: 45
• Pages: 173-190

Contributors

author

Wojciech Kućko

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Andreatta, E., Lutero e Aristotele, Padova 1996.
• Arruñada, B., Protestants and Catholics: Similar Work Ethic, Different Social Ethic, „The Economic Journal” 120 (2010), s. 890-918.
• Benedykt XVI, Spotkanie z członkami Rady Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (Erfurt, 23 września 2011 r.), http://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/speeches/2011/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20110923_evangelical-church-erfurt.html [13.06.2019].
• Biuletyn Radia Watykańskiego, Przygotowania do 500-lecia reformacji: wspólne katolicko-luterańskie obrzędy (25 stycznia 2016 r.), www.radiovaticana.va/proxy/pol_RG /2016/Gennaio/16_01_25.html [13.06.2019].
• Bondolfi, A., Etica ed ecumenismo: alcune riflessioni ricordando i 500 anni della Riforma protestante, „Studia Patavina” 64 (2017), s. 473-487.
• Bosch, D.J., Oblicza misji chrześcijańskiej. Zmiany paradygmatu w teologii misji, tł. R. Merecz – K. Wiazowski – M. Wilkosz, Katowice 2010.
• Botha, E., The New Reformation: the Amazing Rise of the Pentecostal-Charismatic Movement in the 20th Century, „Studia Historiae Ecclesiasticae” 33/1 (2007), s. 295-325.
• Cano, I.C.M., La tesis de Weber en torno al capitalismo en el 500 Aniversario de la Reforma Protestante, „‘Ilu. Revista de Ciencias de las Religiones” 23 (2018), s. 149-173.
• Cassese, M., «Solo la croce è la nostra teologia». Il modo di fare teologia di Martin Lutero, „Miscellanea Francescana” 117/1-2 (2017), s. 165-192.
• Castellano, D., Martin Lutero. Il canto del gallo della Modernità (De re publica, 19), Napoli 2016.
• Causse, J.D. – Müller, D. (red.), Introduction à l’éthique. Penser, croire, agir, Genève 2009.
• Ciriello, C., La storia momento di riconciliazione, „L’Osservatore Romano” 24.02.2017, s. 4.
• Coggi, R., Ripensando Lutero (Claustrum, 24), Bologna 2016.
• De Mattei, R., A sinistra di Lutero. Le sètte del Cinquecento, Chieti 2017.
• Donadio, F., Lutero e l’evoluzione della coscienza religiosa moderna, Rassegna di Teologia 58 (2017), s. 241-260.
• Falkowski, C., Luter w świetle nowych badań, „Przegląd Powszechny” 181 (1929), s. 3-24.
• Fellay, J.B., Raffaello: l’antitesi di Lutero?, „La Civiltà Cattolica” 3998 (2017), s. 120-132.
• Fontana, S., La gnosi luterana e la dottrina del potere politico, „Bollettino di dottrina sociale della Chiesa” 13/2 (2017), s. 59-63.
• Franciszek, Conferenza stampa del Santo Padre durante il volo di ritorno dall’Armenia (26 giugno 2016), http://w2.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2016/june/documents/papafrancesco_20160626_armenia-conferenza-stampa.html [13.06.2019].
• Hintz, M., Dziedzictwo myśli M. Lutra i jego spadkobierców w etyce europejskiej, w: Dziedzictwo myśli Lutra, Zbiór studiów, red. J. Wild, Słupsk 2011, s. 8-34.
• Juchem, R., Wir haben keinen Konsens beim Ziel der Ökumene, http://katholisch.de/aktuelles/aktuelleartikel/wir-haben-keinen-konsens-beim-ziel-der-okumene [10.10.2017].
• Kobyliński, A., Etyczne aspekty współczesnej pentekostalizacji chrześcijaństwa, „Studia Philosophiae Christianae” 50/3 (2014), s. 93-130.
• Kobyliński, A., Die globale Pentekostalisierung des Christentums und ihre ethische Konsequenzen, „Forum Katholische Theologie” 31 (2015), s. 198-214.
• Kobyliński, A., La global pentecostalización del cristianismo y sus consecuencias éticas, „Revista Teológica Limense” 49/3 (2015), s. 345-379.
• Kobyliński, A., Le dimensioni etiche dell’odierna pentecostalizzazione del cristianesimo, „Rivista Teologica di Lugano” 2 (2015), s. 207-228.
• Kobyliński, A., Odczarowanie świata czy epoka postsekularna? Pobożność ludowa w kontekście globalnej pentekostalizacji chrześcijaństwa, w: Pokładamy nadzieję w Kościele, red. D. Mielnik, Lublin 2016, s. 134-146.
• Kobyliński, A., The Global Pentecostalization of Christianity and Its Ethical Consequences, „Chicago Studies” 55/2 (2016), s. 100-120.
• Kobyliński, A., Il ritorno del diavolo e la pentecostalizzazione del cristianesimo, „Rivista Teologica di Lugano” 1 (2017), s. 181-192.
• Kobyliński, A., Is Pentecostalization the New Reformation? The Causes and Consequences of the Contemporary Pentecostalization of Christianity, „Przegląd Religioznawczy” 4 (2017), s. 105-116.
• Koch, K., La situazione ecumenica oggi. Conferenza presso il Centro del Focolare il 4 giugno 2012, http://www.consolata.org/new/images/stories/2017/02_Febbraio/06-MO_ecumenismo_Kurt-Koch-2.pdf [14.06.2019].
• Kucharczyk, G., Kryzys i destrukcja. Szkice o protestanckiej reformacji, Warszawa 2017.
• Lemoine, L. – Gaziaux, É. – Müller, D., (red.), Dictionnaire encyclopédique d’éthique chrétienne, Paris 2013.
• Lisicki, P., Luter. Ciemna strona rewolucji, Warszawa 2017.
• Luterańsko-Rzymskokatolicka Komisja Dialogu ds. Jedności, Od konfliktu do komunii. Luterańskokatolickie wspólne upamiętnienie Reformacji w 2017 roku, Dzięgielów 22017.
• Lutero e luteranismo, „La Civiltà Cattolica” 69/1 (1918), s. 132-142.
• Maritain, J., Trzej reformatorzy: Luter, Kartezjusz, Rousseau, tł. K. Michalski, Warszawa-Ząbki 2005.
• Martignano, F., Una nuova ermeneutica della Riforma protestante oltre le mitizzazioni confessionali. Principi e metodi al Servizio dell’Unitatis redintegratio, „Apulia Theologica” 3/2 (2017), s. 375-416.
• McGrath, A.E., The Intellectual Origins of the European Reformation, Malden-Oxford-Carlton 2004.
• McGrath, A.E., Christianity’s Dangerous Idea. The Protestant Revolution. A History from the Sixteenth Century to the Twenty-First, New York 2007.
• Milcarek, P. – Rowiński T., Alarm dla Kościoła. Nowa reformacja?, Warszawa 2019.
• Mondin, B., Storia della Teologia, vol. III : Epoca moderna, Bologna 1996.
• Müller-Meiningen, J., These. Antithese. Synthese?, https://www.zeit.de/2016/46/reformationsfeierlund-papst-franziskus-protestanten-katholiken [13.06.2019].
• Nowakowski, D., Rozum i wiara w myśli Marcina Lutra, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Filozofia” 13 (2016), s. 247-261.
• Nunziata, L. – Rocco, L., A Tale of Minorities: Evidence on Religious Ethics and Entrepreneurship from Swiss Census Data, „IZA Discussion Paper No. 7976”, https://ssrn.com/abstract=2403113 [13.06.2019].
• Pani, G., Paolo, Agostino, Lutero: alle origini del mondo moderno, Soveria Mannelli 2005.
• Pellicciari, A., Martin Lutero. Il lato oscuro di un rivoluzionario, Siena 2016.
• Pew Research Center, Five Centuries After Reformation, Catholic-Protestant Divide in Western Europe Has Faded, http://www.pewforum.org/2017/08/31/five-centuries-after-reformation-catholicprotestant-divide-in-western-europe-has-faded/ [ 31.08.2017].
• Pew Research Center, U.S. Protestants Are Not Defined by Reformation – Era Controversies 500 Years Later, https://www.pewforum.org/2017/08/31/u-s-protestants-are-not-defined-by-reformationera-controversies-500-years-later/ [31.08.2017].
• Pfrimmer, D.G., Martin Luther’s Contribution to Public Ethics Today, „Consensus” 38/2 (2017), 10.
• Piccolo, G., La realtà è superiore all’idea. Il pensiero contemporaneo torna a essere realista?, „La Civiltà Cattolica” 4011-4012 (2017), s. 298-304.
• Price, T.S., Odwołanie się Lutra do Arystotelesa w odniesieniu do koncepcji trzech stanów i jego implikacje dla rozumienia terminu „oeconomia”, „Pieniądze i Więź” 77 (2017), s. 43-53.
• Rusconi, G., Kurt Koch: Protestantizzazione? Niente paura… il Papa è cattolico, “Giornale del Popolo”, 29.10.2016 (inserto Catholica), https://www.rossoporpora.org/rubriche/interviste-acardinali/639-card-koch-protestantizzazione-niente-paura-il-papa-e-cattolico.html [13.06.2019].
• Usma Gó mez, J.F., L’unità si fa camminando. Nel dialogo con pentecostali ed evangelicali, „L’Osservatore Romano” 25.01.2017, s. 6.
• Vastano, S., Peter Sloterdijk spiega il fondamentalismo di Lutero, http://espresso.repubblica.it/visioni/cultura/2017/05/29/news/Peter-Sloterdijk-spiega-il-fondamentalismo-di-Lutero-1.302864 [10.10.2018].
• Vidal, M., La ética teológica de Lutero, „Moralia” 40 (2017), s. 423-447.
• Warchala, M., Efekt Lutra, efekt Webera. Racjonalność, religia i duch(y) kapitalizmu, „Konteksty – Polska Sztuka Ludowa” 3 (2018), s. 105-112.
• Weber, M., Die protestantische Ethik und der «Geist» des Kapitalismus, „Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik” 20 (1904), s. 1-54
• Weber, M., „Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik” 21 (1905), s. 1-110.
• Weber, M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tł. J. Miziński, Lublin 1994.