Jaka alternatywa dla bezpłatnych studiów? Problem finansowania szkolnictwa wyższego.

• Authors: Kędzierski Marcin

Title variants

EN

What is the Alternative to Free Higher Education. The Issue of Financing the Higher Education System.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z problemem finansowania szkolnictwa wyższego i roli państwa w tym procesie. Wstępne rozważania obejmują zagadnienie przynależności edukacji wyższej do kategorii dóbr publicznych – po analizie cech wyróżniających takie dobra przedstawiona zostaje definicja szkolnictwa wyższego jako dobra prywatnego dostarczanego publicznie. Zakładając udział państwa w procesie świadczenia usług związanych z edukacją wyższą, autor przedstawia podstawowe założenia i cele polityk publicznych (w tym wypadku polityki edukacyjnej). Po omówieniu kwestii wstępnych następuje bardziej szczegółowa charakterystyka problemu. W pierwszej kolejności poruszony zostaje problem korzyści społecznych (zewnętrznych), związanych ze świadczeniem usług edukacji wyższej – korzyści zaprezentowano zarówno w ujęciu jakościowym, jak i ilościowym. Kolejnym zagadnieniem poruszonym w artykule jest relacja pomiędzy modelem finansowania a strukturą własności uczelni wyższych. Krótka charakterystyka tego tematu kończy się ogólnymi uwagami na temat związku pomiędzy niezależnością a odpowiedzialnością uczelni. Po przedstawieniu wspomnianych uwag następuje główna część artykułu, tj. omówienie mechanizmów interwencji państwa na rynku szkolnictwa wyższego oraz próba analizy zalet i wad różnych modeli finansowania (środki podatkowe, czesne płacone „z góry”, czesne płacone „z dołu”). Wynikiem powyższej analizy jest rekomendacja zmian systemu finansowania edukacji wyższej w Polsce – autor zaleca wprowadzenie opłat za studia w formie kredytów studenckich, których spłata uzależniona jest od wysokości zarobków uzyskiwanych przez absolwenta.

EN

This article aims to present the basic topics in the problem of financing higher education and the role of state in this process. In the introduction, the author describes a characteristic of the public good. After some remarks, higher education is defined as a private good publicly provided. Taking into account the quasi-public character of higher education, the article illustrates the main goals of public policies, especially higher education policy. After the introduction, more precise topics are mentioned. Firstly, the issue of external benefit is highlighted (from a qualitative and a quantitative point of view). Secondly, the author briefly gives a description of the institutional structure’s influence on a higher education financing model and makes some remarks on the trade-off between independence and accountability. The third part of the article points to some public policy instruments that are applicable on the higher education market. Subsequently, three different financing models are evaluated (tax funding, up-front charges, deferred charges). As a result of above-mentioned analysis, the author suggests a recommendation for the reform of the higher education system in Poland, which in his point of view should be based on deferred charges.

Keywords

PL

Polityki publiczne; szkolnictwo wyższe; reforma szkolnictwa wyższego; finansowanie szkolnictwa wyższego finansowanie z podatków; korzyść społeczna; społeczna stopa zwrotu; czesne płatne z góry; czesne płatne z dołu

EN

Public policy; higher education; higher education reform; financing higher education; tax funding; social (external) benefit; social rate of return; upfront fees; deferred fees

• Publisher: Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
• Journal: Kultura i Polityka
• Year: 2009
• Issue: 5
• Pages: 155-171

Contributors

author

Kędzierski Marcin