Zespół wypalenia sił u rodziców dzieci z autyzmem – analiza społecznego kontekstu zjawiska

• Authors: Marta Pągowska

Title variants

EN

Burnout syndrome in parents of children with autism – An analysis of the social context of the phenomenon

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejsze studium zapoczątkowuje cykl trzech artykułów przedstawiających wyniki badań dotyczących problematyki zespołu wypalenia sił u rodziców dzieci z autyzmem: czynników determinujących pojawienie się i rozwój owego zespołu oraz jego symptomów i przebiegu. Uczestnikami badań było 68 rodziców w wieku 29–60 lat. Prezentuję tu wpływ środowiska rodzinnego i środowiska społecznego rodziców na pojawiające się u nich symptomy wypalenia. Uwzględniam czynniki związane z funkcjonowaniem rodziny, w tym: relacje małżeńskie, klimat emocjonalny i stosunki interpersonalne w rodzinie, napięcia i konflikty małżeńskie, współdziałanie w opiece nad dzieckiem oraz czynniki wsparcia społecznego (sieć wsparcia i satysfakcja z otrzymywanej pomocy). W celu zbadania wpływu czynników społecznych na poziom zespołu wypalenia sił u rodziców wykorzystałam Kwestionariusz „wypalenia się” Christiny Maslach, Kwestionariusz SSQSR do badania zmiennej „wsparcie społeczne” oraz autorski Kwestionariusz wywiadu dla rodziców dzieci z autyzmem, który pozwolił na zgromadzenie danych dotyczących środowiska rodzinnego respondentów. W badaniach uwzględniłam trzy komponenty procesu wypalania sił: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizację oraz poczucie osiągnięć osobistych. Uzyskane dane ilościowe poddałam analizie statystycznej przy użyciu programu statystycznego SPSS14. Analiza badań potwierdziła istotny wpływ czynników środowiska rodzinnego i społecznego na poziom symptomów wypalenia u rodziców dzieci z autyzmem.

EN

This paper initiates a series of three articles presenting the results of a study on burnout syndrome in parents of children with autism. The series presents the factors determining the emergence and development of full-blown burnout syndrome and a description of the symptoms and course of this syndrome among parents raising a child with autism. Participants of the study were 68 parents aged 29 to 60. In this paper, I present the impact of the parents’ family and social environment on burnout symptoms they experience. I take into account the following factors related to family functioning: marital relationships, emotional climate and interpersonal relationships in the family, marital tension and conflict, cooperation in child care and social support (the support network and satisfaction with the assistance received). To investigate the influence of social factors on the level of burnout syndrome, I asked the parents to complete the Maslach Burnout Inventory by Christina Maslach and I used the Social Support Questionnaire Short Form (SSQSR) to measure the “social support” variable. The parents also answered some questions from the interview questionnaire for parents of children with autism I designed, which allowed me to collect data regarding the participants’ family environment. In the study, I took into consideration the three components of the burnout process: emotional exhaustion, depersonalization, and a sense of personal achievement. The quantitative data were analyzed with SPSS14. The analysis of the results confirmed the significant influence of family and social factors on the level of burnout symptoms in the parents of children with autism.

Keywords

PL

autyzm; stres rodzicielski; funkcjonowanie rodziny; wsparcie społeczne; zespół wypalenia sił

EN

autism; parental stress; family functioning; social support; burnout syndrome

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2013
• Issue: 4(22)
• Pages: 61-78

Contributors

author

Marta Pągowska

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

References

• Altiere, M.J., von Kluge, S. (2009). Family functioning and coping behaviors in parents of children
• with autism. Journal of Child and Family Studies, 18, 83–92.
• 76 Marta Pągowska
• Bilgin, S., Gozum, S. (2009). Reducing burnout in mothers with an intellectually disabled child:
• An education programme. Journal of Advanced Nursing, 65, 12, 2552–2561.
• Boyd, B.A. (2002). Examining the relationship between stress and lack of social support in mothers
• of children with autism. Focus on Autism and other Development Disabilities, 17, 4, 208–215.
• Cieślak, R. (2004). Wsparcie społeczne – problemy i techniki pomiaru. W: H. Sęk, R. Cieślak
• (red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. (s. 106–122). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
• PWN.
• Figley, C.R. (1998). Burnout as systemic traumatic stress: A model for helping traumatized family
• members. W: C.R. Figley (red.), Burnout in Families: The Systemic Costs of Caring. (s. 15–28).
• Boca Raton, FL: CRC Press.
• Floyd, F.J., Zmich, D.E. (1991). Marriage and the parenting partnership: Perceptions and interactions
• of parents with mentally retarded and typically developing children. Child Development,
• 62, 1434–1448.
• Friedrich, W.N. (1979). Predictors of the coping behavior of mothers and their handicapped children.
• Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47, 1140–1141.
• Friedrich, W.N., Wilturner, L.T., Cohen, D.S. (1985). Coping resources and parenting mentally
• retarded children. American Journal of Mental Deficiency, 90, 130–139.
• Frey, K.S., Greenberg, M.T., Fewell, R.R. (1989). Stress and coping among parents of handicapped
• children: A multi-dimensional approach. American Journal on Mental Retardation, 94, 240–249.
• Gałkowski, T. (1995). Dziecko autystyczne w środowisku rodzinnym i szkolnym. Warszawa: WSiP.
• Garncarz-Podlasko, A. (2001). Sytuacja psychospołeczna rodziców dzieci autystycznych w kontekście
• zespołu wypalania sił. W: T. Gałkowski, J. Kossewska (red.), Autyzm wyzwaniem naszych
• czasów. (s. 209–217). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Gill, M.J., Harris, S.L. (1991). Hardiness and social support as predictors of psychological discomfort
• in mothers of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 21,
• 407–416.
• Gray, D.E., Holden, W. (1992). Psycho-social well-being among the parents of children with autism.
• Australia and New Zealand Journal of Developmental Disabilities, 18, 83–93.
• Gray, D.E. (2002). Ten years on: A longitudinal study of families of children with autism. Journal
• of Intellectual and Developmental Disability, 27, 3, 215–222.
• Hassall, R., Rose, J., McDonald, J. (2005). Parenting stress in mothers of children with an intellectual
• disability: The effects of parental conditions in relation to child characteristics and
• family support. Journal of Intellectual Disability Research, 49, 405–418.
• Hastings, R.P. (2003). Child behaviour problems and partner mental health as correlates of stress
• in mothers and fathers of children with autism. Journal of Intellectual Disability Research, 47,
• 4/5, 231–237.
• Hastings, R.P, Kovshoff, H., Ward, N.J., degli Espinosa, F., Brown, T., Remington, B. (2005).
• Systems analysis of stress and positive perceptions in mothers and fathers of pre-school children
• with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 35, 5, 635–644.
• Henderson, D., Vandenberg, B. (1992). Factors influencing adjustment in the families of autistic
• children. Psychological Reports, 71, 167–171.
• Howes, P., Markman, H.J. (1989). Marital quality and child functioning: A longitudinal investigation.
• Child Development, 60, 1044–1051.
• Kersh, J., Hedvat, T.T., Hauser-Cram, P., Warfield, M.E. (2006). The contribution of marital quality
• to the well-being of parents of children with developmental disabilities. Journal of Intellectual
• Disability Research, 50(12), 883–893.
• Konstantareas, M., Homatidis, S. (1989). Assessing child symptom severity and stress in parents
• of autistic children. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 30,
• 459–470.
• Krauss, M.W. (1993). Child-related and parenting stress: Similarities and differences between
• mothers and fathers of children with disabilities. American Journal on Mental Retardation, 97,
• 393–404.
• Zespół wypalenia sił u rodziców dzieci z autyzmem – analiza społecznego kontekstu... 77
• Maciarz, A. (2001). Pedagogika lecznicza i jej przemiany. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie
• Żak.
• Maciarz, A. (2009). Trudne dzieciństwo i rodzicielstwo. Książka dla nauczycieli, wychowawców
• i rodziców. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• Pasikowski, T. (2000). Polska adaptacja kwestionariusza Maslach Burnout Inventory. W: H. Sęk
• (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. (s. 135–148). Warszawa:
• Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pisula, E. (1994). Zespół wypalenia się sił u rodziców dzieci autystycznych. Nowiny Psychologiczne,
• 3, 83–89.
• Pisula, E. (1998). Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa:
• Wydawnictwa UW.
• Risdal, D., Singer, G.H.S. (2004). Marital adjustment in parents of children with disabilities:
• A historical review and meta-analysis. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities,
• 29, 2, 95–103.
• Sęk, H., Cieślak, R. (red.). (2004). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo
• Naukowe PWN.
• Sharpley, C.F., Bitsika, V., Efremidis, B. (1997). Influence of gender, parental health, and perceived
• expertise of assistance upon stress, anxiety, and depression among parents of children
• with autism. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 22, 19–28.