Jerzy Brinken (1908–1991) – nauczyciel, geograf i społecznik. Przyczynek do biografii

• Authors: Król Joanna

Title variants

EN

Jerzy Brinken (1908–1991) – a Teacher, Geographer and Community Worker: A Contribution to the Biography

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest prezentacja życia i dorobku społeczno-oświatowego Jerzego Brinkena (1908–1991). Przedmiot badań ujęto w perspektywie biograficznej, wyróżniając przy tym najważniejsze wymiary aktywności Jerzego Brinkena. Na podstawie materiałów źródłowych (rękopisy, źródła publikowane) i literatury przedmiotu (głównie o charakterze memuarystycznym) oraz przeprowadzonej analizy tekstu zrekonstruowano bieg życia prywatnego i zawodowego bohatera przedłożonego artykułu. Odczytanie zgromadzonych materiałów pozwoliło na odtworzenie życiowych losów Brinkena, nakreślenie jego dorobku zawodowego, jak i przedstawienie podstawowych obszarów aktywności społecznej. Analiza i interpretacja dostępnych źródeł i opracowań skłania do wniosku, że Jerzy Brinken odegrał jedną z kluczowych ról w organizacji szczecińskiego szkolnictwa średniego ogólnokształcącego w okresie pionierskim, jak i tworzeniu życia naukowo-kulturalnego. Jego przedwojenne i wojenne doświadczenie pedagogiczne umożliwiło ponadto efektywną pracę z nauczycielami w zakresie ich dokształcania i doskonalenia. Jerzy Brinken ma również trwałe zasługi w dziedzinie popularyzacji nauki, zwłaszcza w obrębie geografii. Bogactwo życia i wielowymiarowość działalności Jerzego Brinkena przekonuje, że jego postać i dokonania powinny znaleźć swoją upamiętnienie nie tylko w postaci artykułu naukowego, ale i monografii historyczno-pedagogicznej.

EN

The main aim of this article is to present the life and socio-educational achievements of Jerzy Brinken (1908–1991). The research subject is taken in a biographical perspective distinguishing the most important dimensions of Jerzy Brinken’s activity. On the basis of source materials (manuscripts, published sources), subject literature (mainly memoirs) and of the conducted text analysis, his private and professional life was reconstructed. The study of these materials allowed to show Brinken’s fate, draw his professional achievements, and describe the basic areas of his social activity. The analysis and interpretation of the available sources and studies induce to conclusion that Jerzy Brinken played one of key roles in the organization of secondary schools in Szczecin in a pioneering period, as well as in creating a scientific and cultural life. His pre-war and war teaching experience enabled him to conduct effective work with teachers in the scope of their training and improvement. Jerzy Brinken has long-lasting merits in the field of science popularization, especially in geography. The richness of Jerzy Brinken’s life and multidimensional nature of his activity convince that his figure and his achievements should find their commemoration not only in the form of a scientific article but also of a historical-pedagogical monography.

Keywords

PL

Jerzy Brinken; nauczyciel; geograf; społecznik; oświata; okres pionierski; Szczecin

EN

Jerzy Brinken; teacher; geographer; community worker; education; the pioneering period; Szczecin

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2018
• Volume: 21
• Issue: 2
• Pages: 63-86

Contributors

author

Król Joanna

References

• Archiwum Państwowe w Szczecinie. Urząd Wojewódzki Szczeciński. Dział Społeczno-Polityczny, sygn. 34. Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział w Szczecinie 1947–1949.
• Brinken J., Burze nad Szczecinem, „Kurier Szczeciński” 1981, nr 67.
• Brinken J., Cztery odcinki szczecińskiego wybrzeża, „Szczecin” 1948, nr 3.
• Brinken J., Ćwiczenia i zagadki geograficzne na podstawie mapek, Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Kadr Oświatowych w Szczecinie, Szczecin 1957.
• Brinken J., Geografia okolic Szczecina, w: Szczecin – miasto portowe. Informator. Ogólnopolski Zjazd Geografów 1947 w Szczecinie, Nakładem PTK – Orbis, Szczecin1947.
• Brinken J., Kaprysy szczecińskiej pogody, „Kurier Szczeciński” 1973, nr 10.
• Brinken J., Obserwacje w nauczaniu geografii, w: Metodyka nauczania geografii, red. J. Barbag, PZWS, Warszawa 1966.
• Brinken J., Ogródek geograficzny, „Geografia w Szkole” 1951, nr 2.
• Brinken J., Pierwsze Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie w latach 1945–1948, „Przegląd Zachodniopomorski” 1970, z. 4.
• Brinken J., Pionierskie szkoły w dzielnicy Gumieńce, „Kurier Szczeciński” 1981, nr 10.
• Brinken J. (współautor), Słownik geografii turystycznej Polski, t. 1–2, Komitet dla Spraw Turystyki, Warszawa 1956 i 1959.
• Brinken J., Sylwetki pionierów oświaty szczecińskiej, w: Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek-Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
• Brinken J., Szkolnictwo średnie ogólnokształcące, w: Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek-Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
• Brinken J., W labiryncie nazw, „Szczecin” 1948, nr 13–14.
• Brinken J., Wspomnienia szczecińskiego pedagoga i geografa, w: Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia Szczecinian, wybór, opr. i wstęp T. Białecki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1974.
• Brinken J., Żołnierze tajnej oświaty, Centrum Doskonalenia Nauczycieli im. W. Spasowskiego w Warszawie. Oddział w Szczecinie, Szczecin 1990.
• Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
• Król J., Uchronić przed zapomnieniem – średnie szkoły ogólnokształcące w województwie szczecińskim w latach 1945–1948, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005.
• Książnica Pomorska. Czytelnia Pomorzoznawcza. Wystawa pt. Jerzy Brinken (1908–1991) – szczeciński nauczyciel i geograf – w stulecie urodzin. Szczecin czerwiec 2008. Materiały i dokumentacja, [mps].
• Książnica Pomorska. Czytelnia Pomorzoznawcza. Życiorys Jerzego Brinkena (19.06.1908 r. – 29.10.1991 r.), opr. A. Adamczak, J. Krzysztoń, [b.d., mps].
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4177. Biblioteka Jerzego Brinkena. Parczew – Radom 1925 i karta rejestracyjna czytelni w Szczecinie.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4180. Brama Portowa – opowiadania, [b.d.].
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4186. Kombatanci tajnego nauczania; Szczecińscy kombatanci tajnego nauczania, Szczecin 1987.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4186. Materiały do publikacji „Żołnierze tajnej oświaty”, Szczecin 1987.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4190. Notatki różne.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych. Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4182. Po upiornej nocy słoneczny poranek (fragment pamiętnika szczecińskiego z lat pionierskich), Szczecin 1970.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4178. Praca magisterska Jerzego Brinkena „Pradolina Puławsko-Pińska w dorzeczu Wieprza”, Warszawa 1936.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4185. Rodzina człowiecza, z. 1; Szkatuła dobrych rad i złotych myśli, z. 2, Szczecin 1991.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4181. Rzeczywistość i fantazja, cz. 1–2. Księga złotych powiedzonek, Szczecin 1976–1980.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4184. Słownik frywolnych skojarzeń, [b.d.].
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4183. Szkatuła złotych powiedzonek, Szczecin 1976.
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4187. Varia, [b.d.].
• Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4189. Wiersze różne, [b.d.].
• Książnica Pomorska, Dział Zbiorów Specjalnych. Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4188. Życiorys Jerzego Brinkena, Szczecin 1986.
• Książnica Pomorska, Dział Zbiorów Specjalnych, sygn. P-30. Jerzy Brinken, Pamiętnik, Szczecin 1970.
• Kwilecki A., Rola społeczna nauczyciela na Ziemiach Zachodnich w świetle pamiętników nauczycieli – osadników, Instytut Zachodni, Poznań 1960.
• Ławrynowicz J., Przystanek geografa, „Kurier Szczeciński” 20.06.2008.
• Michnal W., Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
• Michnal W., Miejska Biblioteka Publiczna, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
• Ogólnopolski portal bibliotekarski. Sympozjum z cyklu „Ludzie książki Pomorza Zachodniego”, http://www.sbp.pl/artykul/?cid=8332&prev=100 [dostęp: 15.03.2018].
• Patyna A., Biblioteki szkolne i naukowe, w: Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek – Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
• Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek-Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
• Piasecka M., Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. H. Radlińskiej, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
• Pięćdziesiąt lat I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Curie-Skłodowskiej w Szczecinie, opr. E. Krzemińska, [b.w.], Szczecin 1995.
• Pięćdziesiąt lat Polski na Pomorzu Zachodnim. Polityka. Społeczeństwo. Kultura, red. K. Kozłowski, E. Włodarczyk, Szczecin „Dokument”, Szczecin 1996.
• Publikacje Jerzego Brinkena, opr. J. Krzysztoń, Szczecin 2008, [mps].
• Sadaj B., Społeczno-zawodowe problemy nauczycieli w Polsce Ludowej (na przykładzie województwa szczecińskiego), Wydawnictwo Instytutu Zachodnio-Pomorskiego, Szczecin 1967.
• Skoczylas Ł., Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.
• Turek-Kwiatkowska L., Brinken Jerzy, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
• Urząd Miasta Szczecin, Pomniki i tablice w Szczecinie, http://www.szczecin.pl/chapter_59232.asp?soid=E9968FC46AA644BBBA0E433C7DE6226D [dostęp: 15.03.2018].
• Wobec przeszłości: pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, red. A. Szpociński, Instytut im. A. Mickiewicza, Warszawa 2005.