Społeczeństwo w XXI wieku: rozproszenie i nadzór. Analiza dwóch trendów

• Authors: Kazimierz Krzysztofek

Title variants

EN

Society in 21st Century: Dispersion and Surveillance. An Analysis of Two Trends

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie dwóch trendów. Są to zarazem dwa różne dyskursy. Koncentruję się na nich bez rozstrzygania, jak dalece są one sprzeczne, jak dalece komplementarne, nawzajem się wzmacniające, na ile zaś plasują się w różnych porządkach i dlatego nie można ich analizować na jednej podziałce. Pierwszy dyskurs traktuje o społeczeństwie rozproszonym, spersonalizowanym, hiperindywidualistycznym. Drugi – o społeczeństwie zmierzającym do biurokratyzacji, proceduralizacji, certyfikacji, kwantyfikacji, monitoringu, nadzoru itp. Te dyskursy opisują realne procesy, między którymi zachodzi zarówno relacja wymiany, jak i konfliktu. Z jednej strony one się nawzajem napędzają jako pozytywne sprzężenie zwrotne, z drugiej zaś wzajemnie opozycjonują.

EN

The article is aimed at analyzing two trends, which at the same time constitute two discourses. The author focuses on analyzing them, without any statement as to what extent they are contradictory or complementary, or in what degree they place themselves in different value orders, thus hardly subjected to be analyzed on a comparable scale. The first trend describes the dispersed, personalized and hyper-individualistic society whilst the second one is about a society heading for bureaucratization, quantification, monitoring and surveillance. Both trends reflect real processes, between them there are both conflict and exchange. On the one hand they are gearing each other, and on the other hand they are opposites.

Keywords

PL

sieci; Internet; społeczeństwo rozproszone; nadzór; praca niematerialna

EN

networks; Internet; dispersed society; surveillance; immaterial work

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 1(212)
• Pages: 19-44

Contributors

author

Kazimierz Krzysztofek

• Katedra Socjologii, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

References

• Afeltowicz, Łukasz i Krzysztof Pietrowicz. 2013. Maszyny społeczne. Warszawa: WN PWN.
• Anderson, Chris. 2012. The Long Tail: Why the Future of Business is Selling Less of More. Mundelein, Ill.: Writers of the Round Table Press.
• Asur, Sitaram i Bernardo Huberman. 2010. Predicting the Future with Social Media (http://arxiv.org/PS_cache/arxiv/pdf/1003/1003.5699v1.pdf (dostęp 29.03.2010).
• Attali, Jacques. 2007. Une breve histoire de l’avenir. Paris: Fayard.
• Baker, Stephen. 2009. The Numerati. NewYork: Mariner Books.
• Barabási, Albert-Lászlò. 2010. Bursts. The Hidden Pattern Behind Everything We Do. New York: Penguin Group.
• Bard, Alexander i Jan Söderqvist. 2006. Netokracja. Nowa elita władzy życie po kapitalizmie. Warszawa: WAiP.
• Baudrillard, Jean. 2001. Rozmowy przed końcem. Warszawa: SIC!
• Bauman, Zygmunt i David Lyon. 2013. Płynna inwigilacja. Rozmowy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bell, Gordon i Jim Gemmell. 2009. Total Recall: How the E-Memory Revolution Will Change Everything. New York: Penguin Group.
• Beniger, James. 1986. The Control Revolution. Technological and Economic Origins of the Information Society. Cambridge: Harvard University Press.
• Benkler, Yochai 2006. The Wealth of Networks: How Social Production Transforms Markets and Freedom. Yale: Yale University Press.
• Bogunia-Borowska, Małgorzata. 2009. Codzienność i społeczne konteksty życia codziennego. W: M. Bogunia-Borowska (red.). Barwy codzienności. Warszawa: Scholar.
• Brockman, John. 1996. Powstaje trzecia kultura. W: J. Brockman (red.). Trzecia kultura. Nauka u progu trzeciego tysiąclecia. Tłum. P. Amsterdamski, J. i M. Jannaszowie, M. Ryszkiewicz, M. Tempczyk i W. Turopolski. Warszawa: Wydawnictwo CIS.
• Brockman, John. 2005. Nowy renesans. Granice nauki. Tłum. P.J. Szwajcer i A. Eichler. Warszawa: Wydawnictwo CiS.
• Buchanan, Mark. 2010. Social Networks. The Great Tipping Point Test. „Social Scientist, Magazine Issue” 2770, 26 of July.
• Castells, Manuel. 2006. Społeczeństwo sieci. Tłum. S. Szymański. Warszawa: WN PWN.
• Davenport, Thomas H. i Jeanne G. Harris. 2007. Competing on Analytics. The New Science of Winning. Cambridge: Harvard Business School Press.
• Deleuze, Gilles i Felix Guattari. 1987. A Thousand Plateaus. Capitalism and Schizophrenia. Minneapolis: University of Minneapolis Press.
• Fitzpatrick, Tony. 2002. Critical Theory, Information Society and Surveillance Technologies. „Information, Communication and Society” Vol. 5, nr 3.
• Foucault, Michel. 1993. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. T. Komendant. Warszawa: Wyd. Aletheia.
• Friedman, L. Thomas. 2006. Świat jest płaski. Krótka historia XXI wieku. Tłum. T. Hornowski. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Gilder, George. 2013. Knowledge and Power. The Information Theory of Capitalism and How It Is Revolutionizing Our World. Washington D.C.: Regnery Publishing.
• Gladwell, Malcolm. 2009. Punkt przełomowy. Kraków: Znak.
• Golhaber, Michael. 1989. The Attention Economy. The Natural Economy of the Net. „The First Monday” (https://www.google.pl/#q=Goldhaber+Natural+economy).
• Gratton, Lynda. 2011. The Shift: Future of Work is Here. London: Collins.
• Gratton, Lynda. 2010. Future of Work. „Business Strategy Review” Q3.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2004. Multitude: War and Democracy in the Age of Empire. New York: Penguin Press.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2005. Imperium. Tłum. S. Ślusarski i A. Kołbaniuk. Warszawa: W.A.B.
• Hill, Christopher T. 2007. The Post-Scientific Society. „Issues in Science and Technology”, Fall.
• Hillis, William Daniel. 1988. The Connection Machine. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology.
• Howe, Jeff. 2009. Crowdsourcing: Why the Power of the Crowd Is Driving the Future of Business. New York: Three Rivers Press.
• Innis, Harold. 1951. The Bias of Communication. Toronto: University of Toronto Press.
• Kaniewski, Łukasz. 2014. Drugie dno Internetu. „Focus” nr 1/220.
• de Kerckhove, Derrick. 2009. Przeciw architekturze W: M. Derda-Nowakowski i A. Maj (red.). Kody McLuhana. Topografia nowych mediów. Katowice: Wydawnictwo Naukowe ExMachina.
• de Kerckhove, Derrick. 2001. Inteligencja otwarta. Narodziny społeczeństwa sieciowego. Tłum. A. Hildebrandt. Warszawa: Mikom.
• de Kerckhove, Detrrick. 2009. Mapowanie mediów. W: A. Maj i M. Derda-Nowakowski (red.). Kody McLuhana. Topografi a nowych mediów. Katowice: Wydawnictwo Naukowe ExMachina.
• Kelly, Kevin. 2010. What Technology Wants. New York: Viking Adults.
• Knorr-Cetina, Karin. 1997. Sociality with Objects. Social Relations in Post-social Knowledge Societies. „Theory, Culture & Society” t. 14, nr 4: 1–30.
• Kroker, Arthur i Michael Weinstein. 1994. Data Trash: The Theory of the Virtual Class. New York: St. Martin Press.
• Krzysztofek, Kazimierz. 2011a. Świat w wersji hiper: od hipermedium do hiperspołeczeństwa. W: P. Celiński (red.). Kulturowe kody technologii cyfrowych. Lublin: WSPA.
• Krzysztofek, Kazimierz. 2011b. W stronę maszyn społecznych. Jaka będzie socjologia, której nie znamy?. „Studia Socjologiczne” 2 (201): 123–146.
• Krzysztofek, Kazimierz. 2011c. Big Data Society (http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3626).
• Krzysztofek, Kazimierz. 2012. Tęczowe społeczeństwo: co się stało z większością? W: K. Krzysztofek i A. Sadowski (red.). Społeczeństwa wielokulturowe. Nowe wyzwania i zagrożenia. Białystok: Wyd. UWB.
• Lanier, Jaron. 2013. Who Owns the Furture. New York: Simon&Schuster.
• Lash, Scott i John Urry. 1987. The End of Organized Capitalism. Oxford: Blackwell.
• Levy, Pierre. 1996. The Second Flood. Report on Cyberculture. Paris: Council of Europe.
• Lipovetsky, Gilles. 1983. L’Ere du vide. Essais sur l'individualisme contemporain. Paris: Gallimard.
• Maffesoli, Michel. 2008. Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Warszawa: WN PWN.
• Marciszewski, Witold. 1999. Społeczeństwo informacyjne: koniec historii (http://www. calculemus.org/lect/mes99-00/spin/5marc.html).
• May, Thornton. 2009. The New Know: Innovation Powered by Analytics. New Jersey: Wiley and SAS Business Series.
• Mayer-Schoenberger, Victor i Kenneth Cukier. 2013. Big Data. A Revolution that will Transform how we live, work and Think. Hartcourt: Eamon Dolan/Houghton Miffl in Harcourt.
• Mayer-Schoenberger, Victor. 2009. Delete: The Virtue of Forgetting in the Digital Age. Princeton: Princeton University Press.
• McChesney, Robert W. 2013. Digital Disconnect: How Capitalism is Turning the Internet Against Democracy. New York: New Press.
• Mims, Christopher. 2012. There is no Digital Divide. „Technology Review” 31.03.2012 (http://www.technologyreview.com/view/428043/there-is-no-digital-divide/).
• Moglen, Eben. 2013. Wolność w chmurze i inne eseje. Warszawa: Fundacja Nowoczesna Polska.
• Morin, Edgar. 1981. Comment sortir du XXème siècle. Paris: Fayard.
• Morozov, Evgeny. 2013. To Save Everything, Click Here: The Folly of Technological Solutionism. New York: Public Affairs.
• Morris, Craig i Martin Pehnt. 2012. Energy Transition. The German Energiewende. Berlin: Heinrich Boell Stiftung.
• Nielsen, Jakob. 2006. Participation Inequality. Encouraging More Users to Contribute (http://www.nngroup.com/articles/participation-inequality/).
• Pink, Daniel. 2002. The Free Agent Nation. The Future of Working for Yourself. London: Penguin Grp.
• Postman, Neal. 2004. Technopol, triumf techniki nad kulturą. Tłum. A. Tanalska-Dulęba. Warszawa: Muza.
• Prensky, Marc. 2001. Digital Natives, Digital Immigrants. Part 1. „On the Horizon” 9: 5.
• Raymond, Eric S. 2001. The Cathedral and the Baazar. Musing on Linux and Open Source by an Accidental Revolutionary. New York: O’Reilly Media.
• Rheingold, Howard. 2002. Smart Mobs. The Next Social Revolution. Transforming Cultures and Communities in the Age of Instant Access. Cambridge Mass: Basic Books.
• Rheingold, Howard. 2003. Narzędzia ułatwiające myślenie. Historia i przyszłość metod poszerzania możliwości umysłu. Tłum. J.B. Szporko. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
• Rifkin, Jeremy. 1995. The End of Work: The Decline of the Global Labor Force and the Dawn of the Post-Market Era. New York: Putnam Publishing Group.
• Rifkin, Jeremy. 2011. The Third Industrial Revolution: How Lateral Power Is Transforming Energy, the Economy, and the World. New York: Palgrave Macmillan.
• Ritzer, George. 2009. Makdonaldyzacja społeczeństwa. Wydanie na nowy wiek. Warszawa: Muza.
• Rosen, Jeffrey. 2010. Sieć bez przebaczenia. „Gazeta Wyborcza” 7–8.08.2010.
• Roszak, Theodore. 1969. The Making of Counter Culture. Garden City NY: Doubleday&.
• Siegel, Eric. 2013. Predictive Analytics: The Power to Predict Who Will Click, Buy, Lie, or Die. Somerset, NJ: Wiley.
• Smolan, Rick. 2012. Human Face of Big Data. Sausalito. Ca.: Against All Odds Productions.
• Snow, Charles Percy. 1961. The Two Cultures and the Scientifi c Revolution. New York: Cambridge University Press.
• De Sola Pool, Ithiel. 1984. Technologies of Freedom. Cambridge, Mass: Belknap Press.
• Tapscott, Don i Anthony D. Williams. 2008. Wikinomia. O globalnej współpracy, która zmienia wszystko. Warszawa: WAiP.
• Tapscott, Don i Anthony D. Williams. 2011. Makrowikinomia. Reset świata i biznesu. Tłum. Dariusz Bakalarz. Warszawa: Studio Emka.
• Toffler, Alvin. 2006. Trzecia fala. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
• Touraine, Alain. 2013. Fin des sociétés. Paris: Seuil.
• Walther, Joseph B. 1996. Computer-mediated Communication: Impersonal, Interpersonal, and Hyperpersonal Interaction. „Communication Research” 23 (1).
• Wellman, Barry. 2001. The Rise (and Possible Fall) of Networked Individualism (http://insna.org/PDF/Connections/v24/2001_I-3-4.pdf).
• Wilkin, Jerzy. 2013. Dlaczego ekonomia straciła duszę. „Gazeta Wyborcza” 21–22.12.2013.
• Winston, Brian. 1998. Media Technology and Society. A History from the Telegraph to Internet. London: Routledge.
• Zarycki, Tomasz. 2006. Społeczne konsekwencje rozwoju Internetu – rewolucja czy reprodukcja struktur społecznych. W: D. Batorski i inni (red.). Społeczna przestrzeń Internetu. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
• Zittrain, Jonathan L. 2008. The Future of Internet and How to Stop It. New Haven and London: Yale University Press.