Zespół pałacowo-parkowy w Otwocku Wielkim w świetle rozpoczynających się badań nieinwazyjnych

• Authors: Feliks Anna , Markiewicz Jakub

Title variants

EN

The palace and park complex in Otwock Wielki in the light of the beginning of non-invasive research

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Obecnie badacze mają liczne wątpliwości odnośnie do historii kształtowania zespołu pałacowo-parkowego w Otwocku Wielkim. Aby potwierdzić lub odwołać narosłe w powojennej literaturze hipotezy, konieczne są kompleksowe badania. Z różnych względów – merytorycznych i praktycznych – najkorzystniejsze będzie przeprowadzenie w pierwszej kolejności badań nieinwazyjnych przy zastosowaniu współczesnych technik pomiarowych: grawimetrii, fotogrametrii i innych pomocniczych. Nie ma pewności, czy domniemany, istniejący tu pierwotnie dwór, a później pałac, został w całości podpiwniczony i czy między piwnicami na całej ich długości była komunikacja, której brak było między budynkami na powierzchni. Piwnice dostępne są tylko w pewnym zakresie, bowiem po II wojnie światowej nigdy ich nie odkopano, a z racji kosztów oraz z powodu podmokłych gruntów bardzo trudno przeprowadzić w tym miejscu badania metodami wykopaliskowymi. Pałac jest zarówno na ścianach wewnętrznych, jak i zewnętrznych otynkowany, co utrudnia badanie murów granicznych, a także w punktach stycznych (określenie ich grubości, warstw i przebiegu), jak również otworów i przewodów kominowych. Teren zielony wokół pałacu na wyspie oraz poza nią nie był dotąd przed¬miotem badań. Poza dostarczeniem konkretnych informacji umożliwiających wyjaśnienie historii powstawania i atrybucji zabytków, wobec braku dokumentacji archiwalnej, podjęte prace posłużą jako przykład możliwości wykorzystania metod nieinwazyjnych, którymi dotąd rzadko posługiwali się konserwatorzy, a jeszcze rzadziej badacze architektury. Wyniki tych badań być może zrewolucjonizują wyobrażenia o pałacu w Otwocku Wielkim.

EN

At present, researchers have numerous doubts about the history of shaping of the palace and park complex in Otwock Wielki. In order to confirm or revoke hypotheses developed in post-war literature, it is necessary to conduct comprehensive research. For various reasons – both substantive and practical – it will be most beneficial to con¬duct non-invasive tests first, using modern measurement techniques: gravimetry, photogrammetry and other auxiliary techniques. It is not certain whether the allegedly existing original manor house, and later the palace, had a full basement and whether there were passageways between the basements along their entire length, which did not exist between the buildings on the surface. The basements are accessible only to a certain extent, because after World War II they were never excavated, and due to the costs and wetlands it is very difficult to carry out excavation in this place. The palace is plastered on both internal and external walls, which makes it difficult to examine the boundary walls, as well as contact points (determining their thickness, layers and course), as well as openings and chimney flues. The green area around the palace, both on and off the island, has not yet been researched. In addition to providing concrete information to explain the history of the creation and attribution of monuments, in the absence of archival documentation, the works undertaken will serve as an example of the possibility of using non-invasive methods, which until now have rarely been used by conservators and even less frequently by architectural researchers. The results of this research may revolutionize the idea about the palace in Otwock Wielki.

Keywords

PL

pałac w Otwocku Wielkim; Kazimierz Ludwik i Franciszek Bielińscy; architektura i rzeźba polska barokowa i rokokowa; Tylman z Gameren; Józef Piola; Francesco Maino; Jan Chryzostom Redler; grawimetria; fotogrametria; skaning laserowy; ortoobrazy; badania nieinwazyjne

EN

palace in Otwock Wielki; Kazimierz Ludwik and Franciszek Bieliński; Polish baroque and rococo architecture and sculpture; Tylman van Gameren; Józef Piola; Francesco Maino; Jan Chryzostom Redler; gravimetry; photogrammetry; laser scanning; ortho-images; non-invasive research

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2020
• Issue: 1
• Pages: 13-40

Dates

published

2020

Contributors

author

Feliks Anna

• kustosz dyplomowany, muzealnik Muzeum Wnętrz w Otwocku Wielkim Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie
• a certified curator, museologist Museum of Interiors in Otwock Wielki branch of the National Museum in Warsaw

author

Markiewicz Jakub

• inżynier geodeta Zakład Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej Wydział Geodezji i Kartografii Politechnika Warszawska
• surveyor engineer Division of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Systems Faculty of Geodesy and Cartography Warsaw University of Technology

References

• Baranowska Z., Stary Otwock. Zespół pałacowy. Dokumentacja historyczno-architektoniczna napisana na zlecenie Pracowni Pro-jektowej PKZ, Warszawa 1973, t. 1-3.
• Bartczakowa A., Jakub Fontana, architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa 1970.
• Benesz H., Frescoes after Otto van Veen’s „Quinti Horatii Flacci Emblemata” in Bieliński Palace at Otwock Wielki, „CODART Courant” 2011, nr 21, s. 6-7.
• Brudny S., Mecenat marszałka Franciszka Bielińskiego, praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. R. Mączyńskiego, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Nauk Historycznych, Katedra Historii Sztuki i Kultury, Toruń 2010.
• Ciołek G., Ogrody polskie, uzup. Bogdanowski J., Warszawa 1978.
• Feliks A., Cudem ocalały obraz życia na folwarku, czyli dokumentacja fotograficzna majątku przy pałacu w Otwocku Wielkim, „Rocznik Konstantynowski” 2015, t. 6, s. 62-72.
• Feliks A., O ciekawym przedwojennym projekcie rewaloryzacji i powojennych adaptacjach wnętrz pałacu w Otwocku Wielkim, [w:] Szmygin B. (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Warszawa 2014.
• Feliks A., Piękno ukryte. Krótka historia kominków i pałacu w Otwocku Wielkim pod Warszawą, „Świat Kominków” 2011, nr 28, s. 60-65.
• Kaliszewska A., Bieńkowski R., Markiewicz J., Łapiński S., Pilarska M., Feliks A., Non-invasive Investigation and Documentation in the Bieliński Palace in Otwock Wielki, [w:] Ioannides M. i in. (red.), Digital Heritage. Progress in Cultural Heritage: Docu-mentation, Preservation, and Protection. 7th International Conference, EuroMed 2018, Nicosia, Cyprus, October 29 – November 3, 2018, Springer, Cham. 2018, https://doi.org/10.1007/978-3- 030-01762-0_62 [data dostępu: 05.11.2018].
• Karpowicz M., Sekretne treści warszawskich zabytków, Warszawa 1981.
• Koszyc Witkiewicz J., Pałac Marszałka Bielińskiego w Starym Otwocku, „Ochrona Zabytków” 1949, nr 2, s. 122-132.
• Król-Kaczorowska B., Teatry na wolnym powietrzu w Polsce XVIII wieku. Teatry prowizoryczne. Teatry stałe. Teatry „zielone”, „Pamiętnik Teatralny” 1955, nr 2, s. 69-100.
• Kurczyński Z., Fotogrametria, Warszawa 2014.
• Lazzarini T., Wykłady geodezji II, Warszawa 1969.
• Markiewicz J., Badanie możliwości wykorzystania rastrów intensywności oraz metod dopasowania obrazów w automatycznej orientacji danych z naziemnego skaningu laserowego, rozprawa doktorska, Warszawa 2017.
• Markiewicz J., Łapiński S., Pilarska M., Bieńkowski R., Cena A., Quality assessment of the use of a medium format camera in the investigation of wall paintings: An image-based approach, „Measurement” 2019, t. 132, s. 224-237, https://doi.org/10. 1016/j.measurement.2018.07.001 [data dostępu: 27.02.2019].
• Markiewicz J., Łapiński S., Pilarska M., Bieńkowski R., Kaliszewska A., Investigation into the use of action cameras in the documentation of architectural details – the case study of a baroque chaber, “The International Archives Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences” 2018, t. 42-2, s. 667-674, https://doi.org/10.5194/isprs-archives -XLII-2-667-2018 [data dostępu: 05.11.2018].
• Markiewicz J., Podlasiak P., Zawieska D., A New Approach to the Generation of Orthoimages of Cultural Heritage Objects – In-tegrating TLS and Image Data, “Remote Sensing” 2015, t. 7, s. 16963-16985.
• Markiewicz J., Zawieska D., Terrestrial scanning or digital images in inventory of monumental objects? – case study, “The Interna-tional Archives Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences” 2018, t. 40-5, s. 395-400, https:// doi.org/10.5194/isprsarchives-XL-5-395-2014 [data dostępu: 27.02.2019].
• Migasiewicz P., Osiecka-Samsonowicz H., Sito J. (red. nauk.), Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, Warszawa 2016.
• Mossakowski S., Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku, Warszawa 1973.
• Olszewski C., O ciekawym projekcie, „Arkady” 1936, nr 3-4, s. 405- -411.
• Ottenheym K., Mossakowski S., Gerritsen E., Rudzińska W.M., Topińska M., Tylman z Gameren – architekt Warszawy, Holender z pochodzenia, Polak z wyboru, katalog wystawy, Warsza¬wa 2003
• Putkowska J., Warszawskie rezydencje na przedmieściach i pod miastem w XVI-XVIII wieku, Warszawa 2016.
• Rewski Z., Pałac w Otwocku Wielkim, „Informator Kulturalny Stolicy” 1985, nr 2, s. 19-22.
• Rogal R., Określanie sekwencji stratygraficznych tynków i warstw malarskich jako element badań architektonicznych i przyczynek do prac konserwatorskich, [w:] Arszyński M., Prarat M., Schaaf U., Zimnowoda-Krajewska B. (red.), Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, Toruń 2015.
• Rogóż J., Zastosowanie technik nieniszczących w badaniach konserwatorskich malowideł ściennych, Toruń 2009.
• Rogóż J., Szroeder P., Pilarska M., Krynicka-Szroeder K., Cupa A., Zastosowanie techniki radarowej do badań obiektów architektury, [w:] Arszyński M., Prarat M., Schaaf U., Zimnowoda-Krajewska B. (red.), Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, Toruń 2015.
• Sito J., Fenomen rzeźb Johanna Chrisostoma Redlera, [w:] Leszczyńska D., Michalska G. (red.), Radzyń Podlaski. Miasto i re-zydencja, Radzyń Podlaski 2011.
• Sito J., Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji, Warszawa 2013.
• Siuder H., St. Otwock. Zespół pałacowy. Badania architektoniczne I faza do założeń techniczno-ekonomicznych. PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Warszawie, Warszawa 1973.
• Wardzyński M., Gabinet magnata-filozofa – freski Sali Horacego w willi w Otwocku Wielkim, [w:] Wardzyński M. (red.), Poza Warszawą, t. 1, Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, Warszawa 2018.
• Zawieska D., Kurczyński Z., Photogrammetry at the Warsaw University of Technology – Past and Present, “Reports on Geodesy and Geoinformatics” 2016, s. 100, 221.
• https://geoforum.pl/strona/46812,46827,46913/geodezja-krotki-wyklad-grawimetria-pomiary [data dostępu: 19.05.2019].

Identifiers

ISSN

0029-8247