Spór (albo dwugłos) w służbie myślenia

• Authors: Krakowiak Małgorzata

Title variants

EN

Dispute (or dialogue) in the service of thinking

FR

Différend (ou dialogue) au service du penser

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article depicts relations between two distinguished Polish literary critics from the interwar period – Kazimierz Wyka and Ludwik Fryde. They both represented the same literary generation (the 1910 generation) and the same programmepostulating critical model. Despite shared interests, among them responses to the same literary events (especially Maria Dąbrowska’s Noce i dnie) and shared issues of literary generations, their relationship was usually described as a dispute. Wyka and Fryde adopted a different stance on the critical and social impact of Stanisław Brzozowski and the significance of work of Wyka’s master Stefan Kołaczkowski. Their world view also differed. Although both critics were among the first proponents and promoters of personalism in Poland, Wyka was closer to Emmanuel Mounier’s way of thinking, whereas Fryde was closer to Jacques Maritain’s.

FR

Dans l’article, on a présenté les relations de deux représentants éminents de la critique littéraire polonaise de l’entre-deux-guerres : Kazimierz Wyka et Ludwik Fryde. Tous les deux représentaient la même génération littéraire (celle de 1910), ainsi que le même modèle de critique (programmatif et postulatif). Malgré leurs intérêts communs – parmi lesquels il faut ranger non seulement la réaction aux mêmes événements littéraires (avant tout Noce i dnie de Maria Dąbrowska), mais aussi la problématique des générations littéraires –, on considère communément la relation mutuelle des deux critiques comme un différend. Les différences des attitudes de Wyka et Fryde sont visibles dans l’appréciation du modèle de critique et de l’influence sociale de Stanisław Brzozowski, dans l’appréciation de l’importance des ouvrages du maître de Wyka – Stefan Kołaczkowski –, ainsi que dans des questions particulières relatives à la vision du monde. Bien que les deux critiques figurassent parmi les premiers propagateurs et partisans du personnalisme en Pologne, la façon de penser d’Emmanuel Mounier était plus proche à Wyka, par contre celle de Jacques Maritain était plus proche à Fryde.

Keywords

EN

Polish literary criticism of the 20th century; personalism; dialogism; Kazimierz Wyka; Ludwik Fryde

FR

critique littéraire polonaise du XXe siècle; personnalisme; caractère; dialogique du discourse; Kazimierz Wyka; Ludwik Fryde

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Śląskie Studia Polonistyczne
• Year: 2015
• Issue: 1(6)
• Pages: 91-108

Contributors

author

Krakowiak Małgorzata

• Uniwersytet Śląski

References

• Bolecki W.: Co to jest krytyka? Wypowiedzi metakrytyczne 1918–1939. W: Badania nad krytyką literacką. Seria 2. Red. M. Głowiński, K. Dybciak. Wrocław–Warszawa–Kraków 1984.
• Dybciak K.: Personalistyczna krytyka literacka. Teoria i opis nurtu z lat trzydziestych. Wrocław–Warszawa–Kraków 1981.
• Fazan J.: Ludwik Fryde o „drogach i powołaniach” krytyki współczesnej. W: Formacja 1910. Świadkowie nowoczesności. Red. D. Kozicka, T. Cieślak‑Sokołowski. Kraków 2011.
• Flaszen L.: Cyrograf. Kraków 1974.
• Fryde L.: Myśli Brzozowskiego (w dwudziestą rocznicę śmierci). „Polska Zbrojna” 1931, nr 15.
• Fryde L.: Wybór pism krytycznych. Warszawa 1966.
• Herling‑Grudziński G.: Słowo o przyjacielu. W: Idem: Żywi i umarli. Szkice literackie. Lublin 1990.
• Kłak T.: Czasopisma awangardy. Część 2: 1931–1939. Wrocław–Warszawa– Kraków 1979.
• Kozicka D.: Krytyczne (nie)porządki. Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce. Kraków 2012.
• Krakowiak M.: Katastrofizm – personalizm – realizm. O krytyce literackiej Kazimierza Wyki w latach 1932–1948. Kraków 2001.
• Krytyk żyje krócej niż książka, o której pisze. [Dyskusja panelowa o krytyce literackiej]. „Czas Kultury” 2005, nr 3–4.
• Maritain J.: Filozofia przyrody. „Verbum” 1934, nr 3.
• Maritain J.: Katolicyzm i filozofia. „Verbum” 1934, nr 4.
• Maritain J.: Pisma filozoficzne. Przeł. J. Fenrychowa. Kraków 1988.
• Skórczewski D.: Klerk wobec Brzozowskiego, czyli konfrontacja postaw krytycznych. W: Idem: Spory o krytykę literacką w dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków 2002.
• Skórczewski D.: Wyka i Fryde, czyli „brzozowszczyk” contra „klerk”. Wokół pewnego epizodu międzywojennego sporu o krytykę. „Kresy” 2001, nr 1–2. Spytkowski J.: O Stefanie Kołaczkowskim. „Pamiętnik Literacki” 1946, z. 1–2.
• Terlecki T.: Krytyka personalistyczna. Egzystencjalizm chrześcijański. Przedm. opatrzył K. Dybciak. Warszawa 1987.
• Urbanowski M.: Droga do Rzymu: Newman Stanisława Brzozowskiego. W: Idem: Od Brzozowskiego do Herberta. Studia o ideach literatury polskiej XX wieku. Łomianki 2013.
• Wyka K.: Fryde Ludwik. W: Polski Słownik Biograficzny. Red. W. Konopczyński. T. 7. Kraków 1958.
• Wyka K.: Imaginacyjny portret Stefana Kołaczkowskiego. W: L. Fryde: Wybór pism krytycznych. Warszawa 1966.
• Wyka K.: O najlepszych filmach sezonu wypowiadają się czytelnicy. „Kino” 1930, nr 26.
• Wyka K.: Stara szuflada i inne szkice z lat 1932–1939. Kraków 2000.
• Wyka K.: Stefan Kołaczkowski i jego „czeladka”. W: Idem: Odeszli. Warszawa 1983.

Identifiers

ISSN

2084-0772