„Obiektywność skonstruowana”? Kategoria obiektywności w postkonstruktywistycznych studiach nad nauką i technologią

• Authors: Kołtun Aleksandra

Title variants

EN

“Objectivity constructed”? The notion of objectivity in the postconstructivist Science and Technology Studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zarysowanie kategorii obiektywności z perspektywy postkonstruktywistycznych studiów nad nauką i technologią. Choć są to koncepcje odrzucające klasyczne ujęcia wiedzy i nauki, namysł nad obiektywnością zajmuje w nich istotne miejsce. Wypracowane w nich rozumienie tego pojęcia zakłada jej „konstruowany” charakter, a zarazem podkreśla związki ze swoiście pojmowaną rzeczywistością. Obiektywność stanowi więc właściwość wytworów naukowych, uzyskanych w toku skomplikowanych laboratoryjnych praktyk, których zakres i charakter jest nieustannie ograniczany poprzez tzw. materialny opór rzeczywistości, widoczny w działaniach maszyn i instrumentów badawczych. Za przykłady tak rozumianego podejścia do kategorii obiektywności posłużą w artykule stanowiska wypracowane przez Bruno Latoura i Andrew Pickeringa.

EN

The aim of the article is to present the notion of objectivity from the standpoint of the postconstructivist Science and Technology Studies. Although these approaches deny the classical understanding of knowledge and science, refl ection upon objectivity remains an important point of their interest. Objectivity is assumed to be of a “constructed” character, yet at the same time as bearing a relation to a specifi cally understood independent reality. Thus, it is a quality of a scientifi c result, itself achieved in the course of complex laboratory practices which are constantly delimited by the so-called material resistance of reality, exercised by means of various machines and instruments. The examples of such standing towards the notion of objectivity are provided with the conceptions of Bruno Latour and Andrew Pickering.

Keywords

PL

obiektywność; postkonstruktywizm; „realizm strywializowany”; Bruno Latour; Andrew Pickering

EN

objectivity; postconstructivism; “trivialised realism”; Bruno Latour; Andrew Pickering

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2015
• Volume: 51
• Issue: 2(204)
• Pages: 157-166

Dates

published

2015

Contributors

author

Kołtun Aleksandra

• Instytut Filozofii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Abriszewski K., 2008, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Barad K., 2013, Posthumanistyczna Performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, w: A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, przeł. Joanna Bednarek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 323–358.
• Bińczyk E., 2012, Technonauka w społeczeństwie ryzyka, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Goodman N., 1997, Jak tworzymy świat, przeł. M. Szczubiałka, Warszawa: Aletheia.
• Knorr Cetina K. D., 2014, Etnograficzne studium pracy naukowej: w stronę konstruktywistycznej
• interpretacji nauki, w: E. Bińczyk, A. Derra (red.), Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, przeł. M. Wróblewski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 181–212.
• Latour B., 1996, On interobjectivity, „Mind, Culture, and Activity: An International Journal Traduction” 3/4, 228–245.
• Latour B., 1999, When Things Strike Back a Possible Contribution of Science Studies to the Social Sciences, „British Journal of Sociology” 51/1, 105–123.
• Latour B., 2013, Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, red. Krzysztof Abriszewski.
• Latour B., 2014, Dajcie mi laboratorium, a poruszę świat, w: E. Bińczyk, A. Derra (red.), Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, przeł. K. Abriszewski, Ł. Afeltowicz, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 139–178.
• Latour B., Woolgar S., 1986, Laboratory Life. The Construction of Scientifi c Facts, wyd. drugie, Princeton, NY: Princeton University Press.
• Pickering A., 1992, From Science as Knowledge to Science as Practice, w: Science as Practice and Culture, Chicago, London: University of Chicago Press, 1–26.
• Pickering A., 1995, The Mangle of Practice. Time, Agency and Science, Chicago, London: University of Chicago Press.