Polisemia werbalna w gwarach

• Authors: Ejsmunt-Wieczorek Izabela

Title variants

EN

Verbal polysemy in dialects

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podjęty w artykule temat wpisuje się w trwającą od lat dyskusję językoznawców dotyczącą problemu definiowania zjawiska wieloznaczności w języku oraz stawiania granic między polisemią a monosemią. Zagadnienia te były kilkakrotnie poruszane w odniesieniu do polszczyzny ogólnej oraz historycznej, natomiast problem wyrazów polisemantycznych w gwarach, w szczególności derywatów czasownikowych, nie był jak dotąd szeroko opisywany. Za przyczynę takiego stanu rzeczy uznaje się fragmentaryczność danych leksykograficznych oraz stosunkowo niewielkie zaawansowanie prac nad słowotwórstwem gwarowym. Celem artykułu jest pokazanie mechanizmów powstawania polisemii werbalnej w gwarach na podstawie dostępnych źródeł gwarowych oraz porównanie tego stanu z polszczyzną historyczną.

EN

The subject presented in the article is consistent with a discussion that has been taking place among linguists for years to define the phenomenon of polysemy in the language and setting bondaries between polysemy and monosemy. Thoise issues have been discussed multiple times in relation to general and historical, whereas, the subject of polysemantic words in dialects, in particular, verbal derivates, has not been widely described so far. The reason for this condition seems to be fragremantirity of lexico-graphic data and relatively little progress of works related to dialect wordformation. The purpose of this article is to present verbal polysemy origin mechanisms in dialects based on the available dialect sources and to compare his state with historical Polish language.

Keywords

PL

gwara; słowotwórstwo; czasownik; polisemia

EN

dialect; word formation; verb; polysemy

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2017
• Volume: LXIV
• Pages: 43-57

Dates

published

2017

Contributors

author

Ejsmunt-Wieczorek Izabela

• Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki

References

• Aptacy Teresa, 1975, Typy homonimów słowotwórczych w czasownikach z przedrostkiem prze-, „Poradnik Językowy”, 10, s. 568–572.
• Bałdyga Ewa, 1975, Metody wydzielania homonimów, „Poradnik Językowy”, 10, s. 573–578.
• Buttler Danuta, 1968, Problematyka badań nad homonimią, „Przegląd Humanistyczny”, 3, s. 57–80.
• Buttler Danuta, 1991, Procesy eliminacji wieloznaczności w drugiej połowie XIX wieku, „Prace Filologiczne”, 36, s. 229–235.
• Czelakowska Anna, 2014, Polisemia regularna – między semantyką a kontekstem, „LingVaria”, 9, nr 1 (17), Kraków, s. 45–58.
• Dembecka Władysława, 1977, Słowotwórstwo czasowników w gwarach południowej Wielkopolski, Wyd. PTPN, Poznań.
• Doroszewski Witold, 1949, Język Teodora Tomasza Jeża (Zygmunta Miłkowskiego). Studium z dziejów języka polskiego XIX wieku, Wyd. Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa.
• Ejsmunt-Wieczorek Izabela, 2011, Derywaty czasownikowe w gwarach południowomazowieckich na tle odpowiedników innogwarowych, Primum Verbum, Łódź.
• Ejsmunt-Wieczorek Izabela, 2016, Tautologia przedrostków werbalnych w gwarach, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, 64, s. 5–16.
• Gala Sławomir, Gala Beata, 2006, Słowotwórcze a leksykalne znaczenie wyrazu, w: Feliks Czyżewski, Sławomir Gala, red., Ze studiów nad gramatyką i leksyką języka polskiego i ukraińskiego, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 13–19.
• Gala Sławomir, 2007, Kwestionariusz do badań słowotwórstwa w gwarach pogranicza wielkopolsko-małopolsko-mazowiecko-śląskiego, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Gala Sławomir, 2010, Glosa do zagadnienia homonimii/polisemii w słowotwórstwie gwarowym, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, 55, s. 81–88.
• Grzegorczykowa Renata, 1966, O tak zwanych homonimach słowotwórczych, „Poradnik Językowy”, 6, s. 244–249.
• Gurowska Alicja, 1968, Wieloznaczność w obrębie tej samej formacji słowotwórczej, „Poradnik Językowy”, s. 247–258.
• Janowska Aleksandra, 2006, Polisemia w badaniach diachronicznych, w: Elżbieta Koniusz, Stanisław Cygan, red., Staropolszczyzna piękna i interesująca, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce, s. 277–282.
• Janowska Aleksandra, 2007, Polisemia staropolskich czasowników. Źródła, swoistość, konsekwencje, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Kucała Marian, 1994, Wieloznaczność wyrazów w staropolszczyźnie a we współczesnym języku, w: Marian Kucała, Zdzisława Krążyńska, red., Studia historycznojęzykowe, t. 1, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 51–58.
• Majewska Małgorzata, 2001, O tak zwanych prawdziwych homonimach słowotwórczych, „Prace Filologiczne”, 46, s. 417–424.
• Majewska Małgorzata, 2006, Rzeczownikowe homonimy heterogeniczne: analiza synchroniczna i diachroniczna, Wydawnictwo Lexis, Kraków.
• Nagórko Alicja, 2003, Zarys gramatyki polskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Pelcowa Halina, 2003, Synonimia i wieloznaczność w słowniku gwarowym, w: Jerzy Sierociuk, red., Gwary dziś, t. 2: Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 203–216.
• Tokarski Jan, 1981, Derywacja semantyczna jako jedno ze źródeł polisemii wyrazowej, w: Jerzy Bartmiński, red., Pojęcie derywacji w lingwistyce, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 91–105.
• Witkowska-Gutkowska Maria, 1999, Staropolskie prefiksalne dublety czasownikowe i ich współczesne odpowiedniki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Wróblewski Janusz, 1980, Polisemia (wieloznaczność) i homonimia – problemy, postulaty, w: Język, teoria – dydaktyka. Materiały IV konferencji Młodych Językoznawców-Dydaktyków, Opole, 20–21 maja 1979, Kielce

Identifiers

ISSN

0076-0390