Проверка физического состояния книжных фондов в Польше: обзор методов и комментарии

• Authors: Baumann Ekaterina , Ekaterina Baumann

Title variants

EN

An evaluation of the state of preservation of the book collections in Poland: an overview of methods and remarks on the said methods

• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

Методология проверки физического состояния книжных фондов в Польше активно развивается в течение последних нескольких лет. Целью статьи является обзор и критический анализ методов оценки их физического состояния. Особое внимание обращается на научные работы и исследования польских реставраторов и библиотекарей (В. Собуцкого, Х. Росы, И. Дамулевич, Э. Яблонской и др.). Автор статьи отмечает, что в настоящее время в Польше применяются три основных метода, каждый из которых предполагает сбор данных разного типа. Самым простым и популярным является органолептический метод, использующий органы чувств оценщика. При оценке книжных фондов XIX и XX вв. чаще всего востребован стэнфордский метод, однако он не совсем подходит для старопечатных книг. Третий метод, отделившийся из стэнфордского, основан на балльной оценке по шкале, позволяющей проверять состояние ценных и редких книг. Именно этот метод является наиболее продуктивным, хотя и требует некоторых усовершенствований, предлагаемых в настоящей статье в качестве комментария

EN

In recent years the Polish methodology of the state of preservation of book collections has experienced dynamic growth. The purpose of the article is to provide an overview and a critical analysis of three methods of such evaluation in Poland. The overview refers to the scholarly publications and the research of W. Sobucki, H. Rosa, I. Damulewicz, E. Potrzebnicka, E. Jabłońska and others. In Poland three basic methods are currently used, each of which is different in nature and provides different information to the researcher. The simplest and the most popular method is the one which consists in the organoleptic evaluation of a specimen, based on the data which is perceived by the senses of the evaluator. The Stanford method is most commonly applied to the evaluation of the collections of the 19th and 20th centuries. However, the application of this method to old prints is associated with certain difficulties. From this method evolved a third one, which in the course of time underwent such transformation that it may be aptly perceived as an independent method i.e. the method of point -based evaluation, which was developed mainly in reference to the work on items of historical interest. This method enables the inclusion of a greater amount of information about the item under study by means of a selected scale of points. The method of point -based evaluation according to a scale seems to be the most reliable one, but at the same times it requires further work on the refinement of this method.

Keywords

RU

Метод балльной оценки по шкале; Органолептический метод; Оценка физического состояния; Проверка физического состояния книжных фондов; Стэнфордский метод

EN

The evaluation of the state of preservation of book collections; The organoleptic method; A point -based method of evaluation according to a scale; The Stanford method

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media
• Year: 2019
• Issue: 1(32) Bezpieczeństwo i ochrona zbiorów bibliotecznych i archiwalnych
• Pages: 23-43

Contributors

author

Baumann Ekaterina

• Ягеллонская библиотека Ягеллонский университет в Кракове Ekaterina Baumann Biblioteka Jagiellońska Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
• Biblioteka Jagiellońska Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

author

Ekaterina Baumann

References

• Andrzejewski, J. (2003). O dokumentacji konserwatorskiej inaczej. Notes Konserwatorski, (7), 86–96. Barrow, W.J. (1963). Permanence/Durability of the Book. A Two Year Research Program. Richmond: W.J. Barrow Research Laboratory.
• Barrow, W.J. (1964). Permanence/Durability of the Book – II Test data of Naturally Aged Papers. Richmond: W.J. Barrow Research Laboratory.
• Barrow, W.J. (1967). Permanence/Durability of the Book – V Strength and Other Characteristics of Book Papers 1800–1899. Richmond: W.J. Barrow Research Laboratory.
• Barrow, W.J, Church, R.W. (1959). Deterioration of Book Stock. Study 1 – Physical Strength of Non ‑fiction Book Papers. Richmond: The Virginia State Library.
• Barrow, W.J, Church, R.W. (1959). Deterioration of Book Stock. Study 2 – The Stabilization of Modern Book Papers. Richmond: The Virginia State Library.
• Baumann, E. (2016). Stan zachowania rękopisów podarowanych Bibliotece Jagiellońskiej przez książąt Sanguszków. Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, (66), 23–30.
• Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu (2013). Konserwacja, digitalizacja i udostępnianie kolekcji starych druków opatrzonych superekslibrisami: ze zbiorów Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Sandomierz: Biblioteka Diecezjalna.
• Chlebus, E., Jutrzenka -Supryn, D., Sroka, J. (2015). Konserwacja zachowawcza zbioru starych druków (XV–XVII w.) z Biblioteki Elbląskiej. Projekt, założenia, realizacja. W: A. Romulewicz (red.), Zabytkowe zbiory biblioteczne w województwie warmińsko ‑mazurskim. Stan zachowania (s. 126–138). Olsztyn: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej -Biedrawiny.
• Czuczko, J. (2012). Ocena stanu zachowania kolekcji dzieł sztuki wykonanych na podłożach papierowych. Propozycja doboru kryteriów i ich interpretacja. Notes Konserwatorski, (15), 41–58.
• Drewniewska -Idziak, B. (red.). (2006). Stan zachowania polskich zbiorów bibliotecznych i archiwalnych z XIX i XX wieku: praca zbiorowa. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Jabłońska, E. (2005). Biblioteka Kórnicka skarbnicą zbiorów Działyńskich i Zamoyskich: ocena stanu zachowania starodruków i rękopisów z XIX/ XX wieku. Problemy konserwacji i restauracji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Jabłońska, E. (2012). Pomoce dydaktyczno -naukowe ze zbiorów Specjalnego Ośrodka Szkolno -Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach – prace badawcze i konserwatorskie. Notes Konserwatorski, (15), 136–148.
• Kresymon, K. (2015). Stan zachowania starych druków Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie. W: A. Romulewicz (red.), Zabytkowe zbiory biblioteczne w województwie warmińsko ‑mazurskim: stan zachowania (s. 162–168). Olsztyn: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej -Biedrawiny.
• Łagan, J., Barański, A. (2002). Publikacje W.J. Barrowa źródłem mitów dotyczących trwałości druków. Notes Konserwatorski, (6), 63–74.
• Potrzebnicka, E. (1999). Współczesne metody oceny stanu zachowania zbiorów. Notes Konserwatorski, (3), 40–49.
• Rams, D., Ważyńska, J., Woźniak, M. (2004). Ocena stanu zachowania XIX - i XX -wiecznych zbiorów bibliotecznych i archiwalnych. Instrukcja wykonania badań metodą stanfordzką. Notes Konserwatorski, (8), 164–181.
• Rosa, H. (1998). Problemy konserwacji zbiorów zabytkowych w bibliotekach publicznych. W: M. Koćwin (red.), Zbiory zabytkowe w bibliotekach publicznych: materiały z konferencji, Opole, 5–6 listopada 1998 (s. 17–22), Opole: WBP im. Emanuela Smołki.
• Rosa, H., Damulewicz, I. (2004). Konserwacja zapobiegawcza zbioru inkunabułów i starych druków Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie. Notes Konserwatorski, (8), 93–104.
• Sobucki, W. (1999). Metoda stanfordzka – sposób oceny stanu księgozbiorów. Notes Konserwatorski, (3), 50–58.
• Sobucki, W. (2002a). Ocena metodą stanfordzką stanu zachowania zbiorów z XIX i XX wieku w Bibliotece Narodowej w Warszawie. W: B. Drewniewska -Idziak (red.), Aktualne tendencje ochrony zbiorów bibliotecznych i archiwalnych: materiały z ogólnopolskich warsztatów konserwatorskich, Warszawa, 13–14 czerwca 2002 r. (s. 78–89), Warszawa: Wydawnictwo SBP
• Sobucki, W. (2002b). Pilotażowe badanie stanu zachowania zbiorów z XIX i XX w. w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Notes Konserwatorski, (6), 75–83.
• Sobucki, W. (2006). Stan zachowania księgozbiorów powstałych po 1800 roku. W: B. Drewniewska -Idziak (red.), Stan zachowania polskich zbiorów bibliotecznych i archiwalnych z XIX i XX wieku: praca zbiorowa (s. 6–22). Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Sobucki, W. (2013). Konserwacja papieru. Zagadnienia chemiczne. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Sobucki, W., Czajka, A. (2006). Stan zachowania archiwaliów z XIX i XX wieku. W: B. Drewniewska -Idziak (red.), Stan zachowania polskich zbiorów bibliotecznych i archiwalnych z XIX i XX wieku: praca zbiorowa (s. 23–35). Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Sobucki, W., Drewniewska -Idziak, B., Michaś, A., Panoszewski, K. (2001). Zasady charakteryzowania stanu zachowania zasobów bibliotecznych i archiwalnych. Notes Konserwatorski, (5), 47–67.
• Sobucki, W., Grocholska, M., Drewniewska -Idziak, B., Jaskulski, M., Fronczek, K. (2006). Stan zachowania księgozbioru z lat 1801–2004 w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Notes Konserwatorski, (10), 232–245.
• Sobucki, W., Jeżewska, E. (2015). Wiedza o papierze dla konserwatorów zbiorów. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Sobucki, W., Koziński, Z., Drewniewska -Idziak, B. (2004). Stan zachowania księgozbioru z XIX i XX w. w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Notes Konserwatorski, (8), 182–198.
• Sobucki, W., Łopuch, W. (2004). Ocena stanu zachowania księgozbioru z XIX i XX w. w Książnicy Pomorskiej im. Stanisława Staszica w Szczecinie. Notes Konserwatorski, (8), 199–213.
• Sobucki, W., Ogierman, L., Drewniewska -Idziak, B., Domanik, T. (2005). Ocena stanu zachowania księgozbioru z XIX i XX w. w Bibliotece Śląskiej w Katowicach. Notes Konserwatorski, (9), 135–148.
• Sobucki, W., Rams, D., Pudlis, J., Jarmińska, D. (2003). Ocena metodą stanfordzką stanu zachowania księgozbioru z XIX i XX w. w Bibliotece Narodowej – sprawozdanie końcowe. Notes Konserwatorski, (7), 110–130.
• Zając, I. (2010). Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich – problemy zabezpieczenia i konserwacji zbiorów fotograficznych. W: A. Czajka, R. Lis (red.), Między teorią a praktyką: ocena zbiorów w małych bibliotekach i archiwach. Materiały z konferencji naukowej, Cieszyn 3–5 marca 2010 (s. 246–270). Cieszyn: Książnica Cieszyńska. Pobrane z: https://www. sbc.org.pl/publication/21035 (31.10.2017). Zyska, B. (1999). Trwałość papieru w drukach polskich z lat 1800–1994. Wyniki badań. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.