Zakres działalności księgowych w Kalifacie Islamskim (632−1418)

• Authors: Czerny Małgorzata

Title variants

EN

The scope of accountants’ activities in the Islamic Caliphate (632−1418)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Celem artykułu jest ustalenie zakresu zadań księgowych w Kalifacie Islamskim w epoce średniowiecza na podstawie literatury przedmiotu opartej na źródłach pierwotnych. Metodyka/podejście badawcze: Analiza piśmiennictwa/ekspercki przegląd literatury, metoda interpretacji, metoda indukcyjna. Wyniki: Ustalono, że obowiązki księgowych i zakres ich odpowiedzialności były w średnio- wiecznej wspólnocie muzułmańskiej bardzo szerokie (wykorzystanie informacji z systemu rachunkowości w celu zagwarantowania, że przestrzegane są interesy ummy w kontekście prawa religijnego), podobnie jak poziom ich umiejętności. Poza obsługą siedmiu systemów księgowych obowiązujących w Kalifacie i znajomością skomplikowanych procedur rejestrowania i kontroli z tym związanych, księgowi musieli wykazać się umiejętnością sporządzania okre- sowych sprawozdań finansowych i budżetów, wykorzystywanych jako narzędzie kontroli we- wnętrznej oraz do analizy i interpretacji sprawozdań. Pełnili również funkcję audyto- rów/rewidentów, audyt był bowiem obowiązkową praktyką w Kalifacie Islamskim. Wystę- powali nie tylko w roli urzędników państwowych, lecz oferowali swe usługi również indywidualnym przedsiębiorcom (na potrzeby wywiązania się z płatności zakatu). Praktyczne implikacje: Artykuł pozwala lepiej zrozumieć historyczną ewolucję zawodu księgowego. Oryginalność/wartość: W artykule przedstawiono zagadnienia mało znane, jak przesłanki ewolucji zawodu księgowego w Kalifacie Islamskim, ustalając zakres jego zadań i uzupełniając w ten sposób lukę poznawczą.

EN

Purpose: The article aims to establish the scope of accounting tasks in the Islamic Cali-phate in the Middle Ages based on the literature on the subject based on primary sources. Methodology/approach: Expert literature review, interpretative and inductive method. Findings: The duties and responsibilities of accountants in the medieval Muslim community were very broad (using information from the accounting system to ensure that the interests of the umma were respected in the context of religious law). In addition to operating seven accounting systems in the Caliphate and having knowledge of the complicated recording and control procedures associated with it, accountants had to demonstrate the ability to prepare periodic financial statements and budgets, used as an internal control tool and for the analysis and interpretation of reports. They also acted as auditors – a mandatory practice in the Islamic Caliphate. They also offered their services to individual entrepre-neurs (for the purpose of fulfilling zakat payments). Practical implications: The article provides a better understanding of the historical evolution of the accounting profession. Originality/value: The article presents little-known issues, such as the premises for the evolu-tion of the accounting profession in the Islamic Caliphate, determining the scope of account-ants’ tasks and thus filling the cognitive gap.

Keywords

PL

islam; historia; księgowi; system rachunkowości; sprawozdawczość

EN

Islam; history; accountants; accounting systems; financial reporting

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), Zarząd Główny, Rada Naukowa
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2023
• Issue: 47(1)
• Pages: 135-150

Contributors

author

Czerny Małgorzata

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Instytut Rachunkowości i Zarządzania Finansami, Katedra Rachunkowości Zarządczej

References

• Abdel-Magid M.F. (1981), The Theory of Islamic Banking: Accounting Implications, „Inter-national Journal of Accounting”, 17 (1), s. 79–102.
• Adamek J. (2009b), Koncepcje wyceny w świetle rachunkowości islamskiej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 70, s. 136–144.
• Adamek J. (2009a), Rachunkowość w kręgu kultury islamskiej, „Zeszyty Teoretyczne Rachun-kowości”, 49 (105), s. 7–17.
• Adamek J. (2011), Kultura a rachunkowość, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomiczne-go we Wrocławiu”, 193, s. 122–134.
• Alani F.S., Alani H.K. (2012), The Role of Islamic Ethics in Accounting Environment, „Journal of Business and Management”, 2 (1), s. 26–30.
• Al-Chuwarizmi M. (1984), Mafatieh Al-Uloom, The House of the Arabic Book, Beirut. Al-Kardawi J. (2000), Safeguarding the environment in Islamic Sharia, Dar Al-Khaleej, Sharjah.
• Archer S., Karim R.A.A. (eds.) (2012), Islamic Finance: The Regulatory Challenge, John Wiley & Sons, Singapore.
• Ayub M. (2007), Understanding Islamic Finance, John Wiley & Sons, Chichester.
• Baydoun N., Willett R. (1997), Islam and Accounting: Ethical Issues in the Presentation of Financial Information, „Accounting, Commerce & Finance: the Islamic Perspective Journal” 1 (1), s. 1–25.
• Baydoun N., Willett R. (2000), Islamic Corporate Reports, „Abacus”, 36 (1), s. 71–90.
• Çizakça M. (1995), Cash Waqfs of Bursa, 1555–1823, „Journal of the Economic and Social History of the Orient”, 38 (3), s. 313–354.
• Czerny M. (2015a), Specyfika islamskiej sprawozdawczości finansowej, „Studia i Prace Wy-działu Ekonomicznego. Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim”, 9, s. 25–37.
• Czerny M. (2015b), Wpływ zasad religijnych islamu na sprawozdania finansowe – zarys problemu, [w:] Kamela-Sowińska A. (red.), Rachunkowość warta poznania: teoria i historia rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań, s. 19–27.
• Czerny M. (2016), Wartość godziwa w rachunkowości islamu, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 147, s. 109–124.
• Czerny M. (2020), Przesłanki odpowiedzialności księgowych w kulturze islamu, [w:] Głodek Z., Trocka M. (red.), Współczesne problemy teorii i praktyki rachunkowości, Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski, s. 11–24.
• Czerny M. (2021), Religion as a Source of Islamic Ethics and its Impact on the Islamic Accounting System, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, 4 (355), s. 28–46.
• El-Gamal M. (2006), Islamic Finance: Law, Economics and Practice, Cambridge University Press, New York.
• Gambling T., Karim R. (1986), Islam and Social Accounting, „Journal of Business Finance and Accounting”, 13 (1), s. 39–50.
• Gambling T., Karim R. (1991), Business and Accounting Ethics in Islam, London: Mansell Publishing Limited.
• Hamid S., Craig R., Clarke F. (1993), Religion: A Confounding Cultural Element in the Inter-national Harmonization of Accounting, „Abacus”, 29 (2), s. 131-148.
• Hamid S., Craig R., Clarke F. (1995), Bookkeeping and Accounting Control Systems in a Tenth-Century Muslim Administrative Office, „Accounting, Business and Financial His-tory”, 5 (3), s. 321–333.
• Haniffa R.M., Hudaib M.A. (2002), A Theoretical Framework for the Development of the Islamic Perspective of Accounting, „Accounting, Commerce and Finance: The Islamic Perspective Journal”, 6 (1/2), s. 1–71.
• Hassan M.K., Lewis M.K. (eds.) (2007), Handbook of Islamic Banking, Edward Elgar, Cheltenham.
• Hmoud S. (1996), Profits Computation Standards in Islamic Banks, „Islamic Economic Studies”, 3(2), s. 83–112.
• Iqbal Z., Mirakhor A. (2007), An Introduction to Islamic Finance: Theory and Practice, John Wiley & Sons, Singapore.
• Jaworska E. (2011), Specyfika rachunkowości islamskiej: wybrane zagadnienia, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, 32, s. 75–85.
• Kamla R., Gallhofer S. i Haslan J. (2006), Islam, nature and accounting: Islamic principles and the notion of accounting for the environment, „Accounting Forum”, 30(3), s. 245–265.
• Koran (przekład J. Bielawski), (2007), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Lewis B. (1970), Sources for the Economic History of the Middle East, [w:] Cook M.A. (ed.), Studies in Economic History of the Middle East from the Rise of Islam to the Present Day, Oxford University Press, Oxford, s. 78–92.
• Lewis M. (2001), Islam and Accounting, „Accounting Forum”, 25 (2), s. 103–127.
• Lieber A.E. (1968), Eastern Business Practices and Medieval European Commerce, „Eco-nomic History Review”, 21 (2), s. 230–243.
• Macve R.H. (1994), Some Glosses On Greek and Roman Accounting, [w:] Yamey B.S., Parker R.H. (eds.), Accounting History: Some Bntish Contributions, Oxford University Press, Oxford, s. 57–87.
• Macve R.H. (1996), Pacioli’s Legacy, [w:] Lee Τ.Α., Bishop A., Parker R.H. (eds.), Accounting History From the Renaissance to the Present, Garland Publishing Inc., New York, s. 3–30.
• Maali B., Casson P., Napier C. (2006), Social Reporting by Islamic Banks, „Abacus”, 42 (2), s. 266–289.
• Mirza M., Baydoun N. (2000), Accounting Policy in a Riba Free Environment, „Accounting, Commerce and Finance: The Islamic Perspective Journal”, 4 (1), s. 30–40.
• Napier C. (2009), Defining Islamic accounting: current issues, past roots, „Accounting His-tory”, 14 (1–2), s. 121–144.
• Orbay K. (2005), On the Mukata’a Revenues and the Revenue Collection of Bayezid II’s waqf in Amasya, „Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandesˮ, 95, s. 139–162.
• Parker L.M. (1989), Medieval Traders as International Change Agents: A Comparison with Twentieth Century International Accounting Firm, „Accounting Historians Journal”, 16 (2), s. 107–118.
• Scorgie Scorgie M.E. (1994b), Accounting Fragments Stored in the Old Cairo Genizah, „Accounting, Business and Financial History”, 4 (1), s. 29–42.
• Scorgie M.E. (1994a), Medieval Traders as International Change Agents: A Comment, „Account-ing Historians Journal”, 21 (21), s. 137–143.
• Solas C., Otar I. (1994), The Accounting System Practiced in The Near East During the Period 1220−1350 based on the Book Risale- I Felekiyye, „Accounting Historians Jour-nal”, 21 (1), s. 17–135.
• Sulaiman M. (1998), The Usefulness of the Current Value Balance Sheet and Value-added Statement to Muslims: Some Evidence from Malaysia, „Accounting, Commerce & Finance: the Islamic Perspective Journal”, 2(2), s. 24–66.
• Sulaiman M. (2001), Testing a Model of Islamic Corporate Financial Reports: Some Exper-imental Evidences, „IIUM Journal of Economics and Management”, 9 (2), s. 115–139.
• Yayla H.E. (2011), Operating Regimes of Truth: Accounting and Accountability Change in Sultan Süleyman Waqf of the Ottoman Empire (the 1826 Experience), „Accounting His-tory”, 16 (1), s. 5–34.
• Zaid O.A. (2000a), The Appointment Qualification of Muslim Accountants the Middle Ages, „Accounting Education”, 9 (4), s. 329–342.
• Zaid O.A. (2000b), Were Islamic Records Precursors to Accounting Books Based on the Italian Method?, „Accounting Historians Journal”, 2 7(1), s. 73–90.
• Zaid O.A. (2001), Were Islamic Records Precursors to Accounting Books on the Italian Method? A Response, „Accounting Historians Journal”, 28 (2), s. 215–218.
• Zaid O.A. (2004), Accounting Systems And Recording Procedures In The Early Islamic State, „Accounting Historians Journal”, 31 (2), s. 149–170.
• Toraman C., Ögreten A., Yilmaz S. (2006), From the First Corporate Accounting Practices in the Ottoman Empire: Eregli Coal Company and Accounting Book Records XIXth Century. The eleventh World Congress of Accounting Historians, Nantes, July, http://www.journal. mufad.org.tr/attachments/article/333/a11-from_the_first_corporate_accounting.pdf (access 25.07.2020).
• Toraman C., Tuncsiper B., Yilmaz S. (2007), Cash Awqaf in the Ottomans as Philanthropic Foundations and their Accounting Practices. The fifth Accounting History International Conference, Banff, Canada, 9–11 August, http://journal.mufad.org/index.php?option-=com_content&view=article&id=452:ca&Itemid=&lang=en (access 24.07.2020).