Conditores Urbis Romae, Liwiusz i rzymskie numizmaty

• Authors: Kluczek Agata A.

Title variants

EN

Conditores Urbis Romae, Livius and ancient Roman coins

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Titus Livius, opisując monument wystawiony przez Ogulnii w 296 roku p .n .e . ad ficum Ruminalem , w odniesieniu do dzieci pokazanych przy wilczycy użył pojęcia conditores Urbis . To jeden z bardzo rzadkich przykładów użycia tego terminu przez historyka w Ab Urbe condita . Określenie w taki sposób bohaterów monumentu Ogulniuszów ma analogię w treści dedykacji zabytku (Marti invicto patri et aeternae urbis suae conditoribus), z którego zachowała się tylko baza z inskrypcją z czasów cesarza Maksencjusza (306–312) . Te dwa pomniki – pierwszy niezachowany, a zapewne zilustrowany na didrachmie RRC 20, drugi, o zaledwie domniemanej kompozycji – stanowią oprawę dla obecności przedstawienia grupy Lupa Romana w mennictwie rzymskim . Niewykluczone, że wyobrażenia te odzwierciedlają trwanie tradycji o niezbędnej roli obu braci, i Remusa, i Romulusa, w założeniu Rzymu, conditio Urbis .

EN

In a description of a monument erected ad ficum Ruminalem by Ogulnii in 296 BC, T . Livius used the term conditores Urbis in reference to children who appear with the she-wolf . This is one of very rare examples of the use of this term by the historian in the Ab urbe condita . Such reference to the protagonists of the monument of the Ogulnii manifests an analogy in the content of the dedication of the monument (Marti invicto patri et aeternae urbis suae conditoribus), of which only the base with an inscription which dates back to the reign of emperor Maxentius (306–312) is preserved . These two monuments, the first of which was not preserved, and which is supposedly presented on the RRC 20 didrachm, the second of which (whose composition is merely a matter of conjecture) – constitute a framework for the occurrence of the presentation of the Lupa Romana group in Roman mintage . One may not rule out the possibility that these representations reflect the continuity of the tradition about the necessary role of both brothers, Remus and Romulus, in the establishment of Rome, conditio Urbis .

Keywords

PL

Romulus; założyciele Rzymu; Liwiusz; cesarz Maksencjusz; monument Ogulniuszów; moneta rzymska; ikonografia monetarna

EN

Romulus; founders of the city of Rome; Livius; emperor Maxentius; monument of the Ogulnii; Roman coin; monetary iconography

• Publisher: Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
• Year: 2018
• Volume: 12
• Pages: 61-80

Dates

published

2018

Contributors

author

Kluczek Agata A.

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Albertson F .C ., Mars and Rhea Silvia in Roman Art, Bruxelles 2012 .
• R .-Alföldi M ., Formigli E ., Fried J ., Die römische Wölfin: ein antikes Monument stürzt von seinem Sockel, Stuttgart 2011 .
• Benoist S ., Penser la limite: de la cité au territoire impérial, [w:] Frontiers in the Roman World, ed . O . Hekster, T . Kaizer, Leiden–Boston 2011, s . 31–47 .
• Benoist S ., Rome, le prince et la Cité. Pouvoir impérial et cérémonies publiques (Ier siècle av. – début du IVe siècle apr. J.-C.), Paris 2005 .
• BMCRR – A Catalogue of the Roman Coins in the British Museum. Coins of the Roman Republic in the British Museum, by H .A . Grueber, London 1910 .
• Bonanome D ., Iconografia dei miti albani, [w:] Alba Longa. Mito storia e archeologia, a cura di A . Pasqualini, Roma 1996, s . 161–200 .
• Boni G ., Nuove scoperte della Città e nel suburbio. Regione VIII, „Atti della R . Accademia dei Lincei” 1900 [1903], 8/2: Notizie degli Scavi, s . 291–340 .
• Briquel D ., Trois études sur Romulus (Rémus élu et réprouvé. Les trois arbres du fondateur. Les guerres de Romulus), [w:] Recherches sur les religions de l’Antiquité classique, ed . R . Bloch et al ., Génève–Paris 1980, s . 267–346 .
• Bruggisser Ph ., Remus conditor Urbis, l’empereur Maxence, le grammairien Servius et le théologien Augustin. Ou trois perceptions de la Rome des origines, [w:] Antiquité et citoyenneté, ed . S . Ratti, Besançon 2002, s . 125–149 .
• Bruggisser Ph ., Romulus Servianus. La légende de Romulus dans les Commentaires à Virgile de Servius: mythographie et idéologie à l’époque de la dynastie théodosienne, Bonn 1987 .
• Carruba A .M ., La Lupa Capitolina: un bronzo medievale, Roma 2006 .
• Classen C .J ., Romulus in der römischen Republik, „Philologus” 1962, 106, s . 174–204 .
• Coarelli F ., Ficus Navia, [w:] Lexicon Topographicum Urbis Romae, ed . E .M . Steinby, 2, Roma 1995, s . 248–249 .
• Coarelli F ., Ficus Ruminalis, [w:] Lexicon Topographicum Urbis Romae, ed . E .M . Steinby, 2, Roma 1995, s . 249 .
• Coarelli F ., Palatium: il Palatino dalle origini all’Impero, Roma 2012 .
• CRR – Sydenham E .A ., The Roman Republican Coinage, London 1952 .
• Cullhed M ., Conservator urbis suae. Studies in the politics and propaganda of the emperor Maxentius, Stockholm 1994 .
• Curran J ., Pagan City and Christian Capital. Rome in the Fourth Century, Oxford 2000 .
• Dardenay A ., Images des Fondateurs. D’Enée à Romulus, Bordeaux 2012 .
• Dardenay A ., Les mythes fondateurs de Rome. Images et politique dans l’Occident romain, Paris 2010 .
• Die antiken Sarkophag-Reliefs, hrsg . C . Robert, B . Andreae, Berlin 1890 nn .
• Drost V ., Le monnayage de Maxence (306–312 après J.-C.), Zürich 2013 .
• Evans J . DeRose, The Art of Persuasion, Political Propaganda from Aeneas to Brutus, Ann Arbor 1992 .
• Evans J . DeRose, The Sacred Figs in Rome, „Latomus” 1991, 50 .4, s . 798–808 .
• Ferro C ., Immagini della memoria: Romolo nei tipi monetali di età imperiale, „Scienze dell’Antichità” 2010, 16, s . 219–250 .
• Forsythe G ., Livy and Early Rome. A Study in Historical Method and Judgment, Stuttgart 1999 .
• Gagé J ., Romulus-Augustus, „Mélanges d’Archéologie et d’Histoire de l’École Française de Rome” 1930, 47, s . 138–181 .
• Hadzsits G .D ., The Vera Historia of the Palatine Ficus Ruminalis, „Classical Philology” 1936, 31 .4, s . 305–319 .
• Hauer-Prost M ., Rea Silvia, [w:] Lexicon iconographicum mythologiae classicae, ed . L . Kahil, 7 .1, Zürich-München 1994, s . 615–620 .
• Holleman A .W .J ., The Ogulnii Monument at Rome, „Mnemosyne” 1987, 40 .3/4, s . 427–429 .
• Jastrzębowska E ., Maksencjusz: ostatni czy pierwszy twórca rzymskiej architektury późnoantycznej?, [w:] Bitwa przy moście mulwijskim. Konsekwencje, red . Z . Kalinowski, D . Próchniak, Poznań 2014, s . 203–220 .
• Komnick H ., Die Restitutionsmünzen der frühen Kaiserzeit. Aspekte der Kaiserlegitimation, Berlin–New York 2001 .
• Kowalski H ., Cyceron, Katylina i wróżby, „Wieki Stare i Nowe” 2009, 1(6), s . 24–38 .
• La leggenda di Roma, 1–4, a cura di A . Carandini, Milano 2006–2014 .
• La Lupa Capitolina: nuove prospettive di studio. Incontro-dibattito in occasione della pubblicazione del volume di Anna Maria Carruba, La Lupa Capitolina: un bronzo medievale, Sapienza, Università di Roma, Roma 28 febbraio 2008, a cura di G . Bartoloni, Roma 2010 .
• Lefebvre S ., Gérer la postérité du héros fondateur dans l’Antiquité de la fondation à l’élaboration d’un mythe?, [w:] Mythologies urbaines. Les villes entre histoire et imaginaire, ed . A . Cabantous, Rennes 2004, s . 123–144 .
• Méthy N ., ROMVLVS CONDITOR: un type monétaire mal connu, „Annali dell’Istituto Italiano di Numismatica e Scienze Affini” 2001, 48, s . 157–184 .
• Meurant A ., D’Albe-la-Longue au pomerium: Romulus et Rémus sur la route, „Latomus” 2003, 62 .3, s . 517–542 .
• Miles G .B ., The Cycle of Roman History in Livy’s First Pentad , „The American Journal of Philology” 1986, 107 .1, s . 1–33 .
• Miles G ., Maiores, Conditores, and Livy’s Perspective on the Past, „Transactions of the American Philological Association” 1988, 118, s . 185–208 .
• Mitchell R .E ., A New Chronology for the Romano-Campanian Coins, „Numismatic Chronicle” 1966, 6, s . 65–70 .
• Mitchell R .E ., The fourth century origin of Roman didradrachms, „The American Numismatic Society . Museum Notes” 1969, 15, s . 41–71 .
• Mommsen Th ., Die Remuslegende, „Hermes” 1881, 16 .1, s . 1–23 .
• Paci G ., Due dediche al dio Romolo d’età tardo-antica, „Cahiers du Centre Gustave Glotz” 1996, 7, s . 135–144 .
• Picard G .Ch ., La louve romaine, du mythe au symbole, „Revue Archeologique” 1987, 65, s . 251–263 .
• Piętka R ., Roma aeterna. Rzymska mitologia urbanistyczna, Poznań 2015 .
• PLRE – The Prosopography of the Later Roman Empire, ed . A .H .M . Jones, J .R . Martindale, J . Morris, Cambridge 1971 .
• Rea J .A ., Legendary Rome: Myth, Monuments, and Memory on the Palatine and Capitoline, London 2007 .
• RIC – The Roman Imperial Coinage, ed . H . Mattingly et al ., London 1967–1994 .
• RIC 2 .1 – The Roman Imperial Coinage, vol . 2 .1, by I .A . Carradice, T .V . Buttrey, London 2007 .
• Richard J .-C ., Variations sur le thème de la fondation de Rome, [w:] Condere urbem. Actes des 2 èmes Rencontres scientifiques de Luxembourg (janvier 1991), éd . Ch .-M . Ternes, Luxembourg, 1992, s . 135–153 .
• RRC – Crawford M .H ., Roman Republican Coinage, Cambridge 1974 .
• Schilling R ., Romulus l’élu et Rémus le réprouvé, „Revue des Études Latines” 1960, 38, s . 182–199 .
• Serra A ., Le monete di „restituzione o imitazione” di Vespaziano: gusto antiquario e esigenza politica, [w:] Ou pān ephēmeron. Scritti in memoria di Roberto Preagostini, ed . C . Braidotti, E . Dettori, E . Lanzilotta, Roma 2009, s . 1159–1184 .
• Stem R ., The Exemplary Lessons of Livy’s Romulus, „Transactions of the American Philological Association” 2007, 137, 2, s . 435–471 .
• Turcan R ., Messages d’outre-tombe: l’iconographie des sarcophages romains, Paris 1999 .
• Ver Eecke M ., De l’Aventin au Palatin: le nouvel ancrage topographique de Rémus au moment du passage de la République à l’Empire, „Dialogues d’Histoire Ancienne” 2006, 32, 2, s . 75–94 .
• Ver Eecke M ., La République et le roi: le mythe de Romulus à la fin de la République romaine. De l’archéologie à l’histoire, Paris 2008 .
• Winckelmann J .J ., Dzieje sztuki starożytnej, oprac . W . Bałus, tłum . T . Zatorski, Kraków 2012 .
• Wiseman T .P ., Remus. A Roman Myth, Cambridge 1995 .
• Wiseman T .P ., The Myths of Rome, Exeter 2004 .
• Zanker P ., Ewald B .Ch ., Vivere con i miti: l’iconografia dei sarcofagi, a cura di G . Adornato, trad . F . Cuniberto, Torino 2008 .
• Zwierlein O ., Die Wölfin und die Zwillinge in der römischen Historiographie, Paderborn 2003 .