Gdzie pochowano mieszkańców grodu w Grzybowie?

• Authors: Wrzesińska Anna , Wrzesiński Jacek

Title variants

EN

Where were the inhabitants of the Grzybowo stronghold buried

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Three skeletal graves and loose skeletal material of another four individuals (see Table 6) were uncovered and documented at the stronghold in Grzybowo as a result of excavations and scientific studies. Grave 1/2018 with the burial of a man who died at the age of Maturus, i.e. about 45-50 years old, grave 2/2018 with the burial of a young child who died at the age of Infans I, i.e. about 4-4.5 years old, and grave 1/2019 with the burial of a woman who died at the age of Adultus, i.e. about 22-26 years old, were uncovered. Two long limb bones of a young child who died at the age of Infans I, i.e., about 10-12 months of age (i.e., about 1 year old), were found next to the female skeleton in grave 1/2019 (probably from a backfill). Two human bones from the skeletons of two more individuals – a young child, a newborn or an infant who died at Infans I, i.e., around 0-3 months of age, and a young woman who died at Juvenis-Adultus – were recognized from the bulk material of the 1998 excavation. A single human bone belonging to a seven-month-old foetus, who died at 28-31 weeks of foetal life (age Infans I), was identified in the bulk material from pit 1/2018. The discovery of three graves (at a distance of 2.80 cm from each other, see Fig. 11) and fragments of human remains directly inside the stronghold in Grzybowo is extremely interesting and forces us to verify several views on the functioning and use of the gord. First of all, there is still no information on burials from the period of the stronghold’s use – neither the highly probable cremations from the period of the stronghold’s beginnings, nor from its earlier period of functioning when locals may have been buried in skeletal rites. The discovery of such necropolises would provide arguments for discussing local transformations of sepulchral rituals, but also the role and significance of the stronghold in Grzybowo. In addition, the rather late 12th/13th century (for the functioning of the stronghold) dating of the discussed burials forces us to keep verifying the time of use of the gord and to put a question mark on what role this stronghold played after the period of intensive habitation, i.e. after the mid-11th century. The fundamental question posed in the title of this article also remains open: where were the dead of the stronghold in Grzybowo buried during its greatest glory?

Keywords

PL

Grzybowo gród,; stan. 1,; wczesnośredniowieczne groby szkieletowe,; chronologia,; analiza antropologiczna

EN

Grzybowo stronghold,; site 1,; early medieval skeletal graves,; chronology,; anthropological analysis

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2022
• Volume: 21
• Pages: 239-274

Dates

published

2022

Contributors

author

Wrzesińska Anna

• Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

author

Wrzesiński Jacek

• Gniezno

References

• Acsádi G., Nemeskéri J. 1970. History of Human Life Span and Mortality, Akademiai Kiado, Budapest.
• Bogacki M., Danielewski M., Małkowski W., Mieszkowski R., Misiewicz K., Wrzesiński J. 2018. Interdyscyplinarne badania wczesnośredniowiecznego grodziska w Grzybowie, pow. wrzesiński, [w:] Metody geofizyczne w archeologii polskiej. Spotkanie V, 21-23 listopada 2018 r., red. M. Wiewióra, T. Herbich, Toruń, s. 19-21.
• Brzeski O. 1936-1938. Grodzisko wczesnośredniowieczne w Grzybowie w powiecie wrzesińskim, „Z Otchłani Wieków”, R. 13, s. 151-153.
• Brzeski O., Kurnatowska Z., Tuszyński M. 2000. Dziesięciolecie badań wykopaliskowych grodziska w Grzybowie, gm. Września, byłe woj. poznańskie, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 5, s. 57-72.
• Brzostowicz M. 2003. Rozwój osadnictwa średniowiecznego na ziemi wrzesińskiej w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Archeologia powiatu wrzesińskiego, red. M. Brzostowicz. Poznań-Września, s. 89-120.
• Buikstra J.E., Ubelaker D.H. 1994. Standards for Data collection from Human Skeletal Remains: proceedings of a seminar at The Field Museum of Natural History, Arkansas Archeological Survey Research Series, t. 44, Fayetteville.
• Czupryńska R. 2002. Kwestia wczesnośredniowiecznych grobów ciałopalnych w Górze, stanowisko 2, [w:] Popiół i kość. Funeralia Lednickie, spotkanie 4, red. J. Wrzesiński, Sobótka-Wrocław, s. 449-466.
• Danielewski M. 2021. The stronghold in Grzybowo in the context of interdisciplinary research into the functions of early medieval strongholds from the 10th and 11th centuries, Poznań.
• Danielewski M., Wrzesiński J. 2021. The gord in Grzybowo in the light of interdisciplinary research, [w:] 30 rokov výskumu Nitranskeho hradu 1988-2018. Zborník referátov z konferencie venovaný k 80. Narodeninám Alexandra T. Ruttkaya, red. P. Bednar, M. Ruttkay, Nitrae, s. 177-190.
• Danielewski M., Wrzesiński J., Głód A. (red.) 2021. Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, Origines Polonorum, t. 15, Warszawa.
• Dąbrowski P. 1999. Wstępna analiza odontologiczna zachowanego uzębienia ludzkiego ze stanowiska Masłomęcz 15: materiał sezonów 1996-1997, „Archeologia Polski Środkowowschodniej”, t. 4, s. 251-255.
• Dębski A. 2021. Wyroby ceramiczne z grodziska w Grzybowie, pozyskane w latach 2018-2019, [w:] Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, red. M. Danielewski, J. Wrzesiński z udziałem A. Głód, Origines Polonorum, t. 15, Warszawa, s. 261-308.
• Dominiczak-Głowacka D. 2010. Olgierd Brzeski – od pasji archeologią po zwieńczenie marzeń, „Studia Lednickie”, t. 10, s. 169-173.
• Florkowski A., Kozłowski T. 1994. Ocena wieku szkieletowego dzieci na podstawie wielkości kości, „Przegląd Antropologiczny”, t. 57, z. 1-2, s. 71-86.
• Gładykowska-Rzeczycka J. 1989. Schorzenia ludności prahistorycznej na ziemiach polskich, Gdańsk.
• Gładykowska-Rzeczycka J.J., Sokół A. 2000. Schorzenia mieszkańców Gdańska pochowanych w grobach z XIV-XIX wieku w kościele św. Jana, „Scripta Periodica”, vol. III, No 2/2000, supl. 1/2000, s. 109-123.
• Gorczyca K., Lipowczyk N. 2011. Sprawozdanie z badań ratunkowych przeprowadzonych w Kramsku, gm. loco, pow. Konin, stan. 2, „Konińskie Zeszyty Muzealne”, t. 7, s. 19-28.
• Gorczyca K., Olińska K. 1989. Cmentarzyska wczesnośredniowieczne w Bilczewie i Ruminie woj. konińskie, „Konińskie Zeszyty Muzealne”, t. 1, s. 49-68.
• Gorczyca K., Schellner K. 2012. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Bilczewie, pow. Konin. Archeologiczne badania ratownicze na terenie odkrywki „Drzewce” KWB Konin, Konin.
• Kozłowski T. 2012. Stan biologiczny i warunki życia ludności in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim (X-XIII wiek), [w:] red. W. Chudziak, Mons Sanciti Laurentii, t. 7, Toruń.
• Kozak J., Krenz M. 1993. Występowanie cribra orbitalia i hypoplazji szkliwa w średniowiecznej populacji z Kołobrzegu, [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni, red. J. Gładykowska-Rzeczycka, Gdańsk, s. 376-380.
• Kóčka-Krenz H. 1974. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na cmentarzysku z okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza w Koninie, stan. B, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 24 (1973), s. 244-246.
• Krąpiec M. 2021. Analizy dendrochronologiczne, [w:] Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, red. M. Danielewski, J. Wrzesiński z udziałem A. Głód, Origines Polonorum t. 15, Warszawa, s. 187-190.
• Krenz-Niedbała M. 2000. Metodyka badań hypoplazji szkliwa, [w:] Nowe techniki i technologie badań materiałów kostnych, red. J. Charzewski, J. Piontek, Warszawa, s. 73-89.
• Krenz M., Piontek J. 1996. Hypoplazja szkliwa w średniowiecznej populacji ze Słaboszewa, „Przegląd Antropologiczny”, t. 59, s. 87-90.
• Krzyszowski A. 2008. Cmentarzysko (?) typu Alt Käbelich w Wilanowie, stan. 12, pow. Grodzisk Wlkp., [w:] Wielkopolska w dziejach. Archeologia o regionie, red. H. Machajewski, Poznań, s. 215-229.
• Krzyszowski A. 2010. Rytualne paleniska czy obiekty grobowe (?) z przełomu okresu „późnorzymskiego” i wczesnych faz wczesnego średniowiecza w Wilanowie (stan. 12), gmina Kamieniec, w woj. wielkopolskim, „Slavia Antiqua”, t. 51, s. 165-225.
• Křivánek R. 2021. Geofyzikálny průzkum vnitřni části raně středověkého hradiště Grzybowo v roce 2015, [w:] Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, red. M. Danielewski, J. Wrzesiński z udziałem A. Głód, Origines Polonorum, t. 15, Warszawa, s. 145-198.
• Kurnatowska Z., Tuszyński M. 2009. Grzybowo pod Wrześnią. Wczesnopiastowski gród na szlaku z Giecza do Gniezna, [w:] Custodia Memoriae. Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. XL lat istnienia (1969-2009), Biblioteka Studiów Lednickich, seria A, t. 1, red. A.M. Wyrwa, Lednica, s. 141-155.
• Malinowski A., Bożiłow W. 1997. Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, Warszawa-Łódź.
• Malinowski A., Strzałko J. 1985. Antropologia, Warszawa-Poznań.
• Małkowski W. 2021. Badania magnetyczne i opracowanie chmury punktów lotniczego skaningu laserowego dla grodziska i osady podgrodowej w Grzybowie, [w:] Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, red. M. Danielewski, J. Wrzesiński z udziałem A. Głód, Origines Polonorum, t. 15, Warszawa, s. 121-131.
• Martin R., Saller K. 1957. Lehrbuch der Anthropologie in systematischer Darstellung. Mit besonderer Berücksichtigung der anthropologischen Methoden für Studierende, Ärzte und Forschungsreisende, Stuttgart.
• Materna M., Stachoń A. 2003. Choroby w przeszłości, Bochnia.
• Misiewicz K., Mieszkowski R. 2021. Grodzisko w Grzybowie w świetle badań elektrooporowych i elektromagnetycznych, [w:] Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, red. M. Danielewski, J. Wrzesiński z udziałem A. Głód, Origines Polonorum, t. 15, Warszawa, s. 133-143.
• Pawlak P. 2013. Cmentarzysko ciałopalne i osada ze starszego stadium wczesnego średniowiecza w Myszęcinie, [w:] Myszęcin, stanowisko 19, województwo lubuskie. Od młodszej epoki kamienia po XX wiek, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Zielona Góra, s. 169-395.
• Pawlak P. 2018. Przejawy słowiańskiej i skandynawskiej obrzędowości pogrzebowej doby „plemiennej” na cmentarzysku w Myszęcinie na Ziemi Lubuskiej, „Slavia Antiqua”, t. 59, s. 221-237.
• Pieczyński Z. 1967. Cmentarzysko z okresu wędrówek ludów i wczesnego średniowiecza z Konina, „Fontes Archaelogici Posnanienses”, t. 18, s. 54-67.
• Piontek J. 1999. Biologia populacji pradziejowych, Poznań.
• Schwartz W. 1875. Burgwälle (Schwedenschanzen) und dergleichen, Verhandlungen der Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte 1878, s. 315-316.
• SIM 1972. Marzenin (hasło), [w:] Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, red. W. Hensel, Z. Hilczer-Kurnatowska, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, t. 6, s. 26.
• Stępnik T. 2021. Analiza dendrologiczna prób drewna ze stanowisk Dziekanowice 22 oraz Grzybowo 1 (maszynopis – Pracownia Antropologiczna MPP na Lednicy).
• Stolarczyk H., Lorkiewicz W. 1993. Wysokość ciała ludności terytorium Polski od neolitu do współczesności, [w:] Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata quae Franciscus Rożnowski redigendum curavit, Słupsk-Poznań, s. 325-340.
• Strzałko J. 1971. Metody rekonstrukcji wzrostu człowieka na podstawie pomiarów szkieletu, „Przegląd Antropologiczny”, t. 37, z. 2, s. 295-314.
• Strzałko J., Henneberg M. 1975. Określanie płci na podstawie szkieletu, „Przegląd Antropologiczny”, t. 41, z. 1, s. 105-126.
• Ubelaker D. H. 1989. Human Skeletal Remains. Excavation, Analysis, Interpretation, Chicago.
• Wiercińska A. 1980. Zmienność cech typów budowy ciała w ciągu ostatniego tysiąclecia na podstawie materiału szkieletowego z Wiślicy, „Materiały i Prace Antropologiczne”, nr 98, s. 133-203.
• Wrzesińska A., Wrzesiński J. 2021. Antropologia grobów ciałopalnych cmentarzyska Dziekanowice 22, „Slavia Antiqua”, t. 62, s. 171-191.
• Wrzesiński J. 2018. Przemiany osadnicze w „regionie grzybowskim” – perspektywy badawcze, [w:] Archeologia dawnego osadnictwa Wielkopolski, red. H. Machajewski, Poznań, s. 119-134.
• Wrzesiński J. 2021. Stratygrafia według danych z lat 2018-2019. Katalog nawarstwień, [w:] Wczesnośredniowieczny gród w Grzybowie, red. M. Danielewski, J. Wrzesiński z udziałem A. Głód, Origines Polonorum, t. 15, Warszawa, s. 155-170.
• Wrzesiński J., Danielewski M. 2018. Zaplecze osadnicze grodu w Grzybowie, „Historia Slavorum Occidentis”, t. 2 (17), s. 86-104.
• Zoll-Adamikowa H. 1979. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. 2: Analiza, wnioski, Wrocław.
• Zoll-Adamikowa H. 1988. Przyczyny i formy recepcji rytuału szkieletowego u Słowian nadbałtyckich we wczesnym średniowieczu, „Przegląd Archeologiczny”, t. 35, s. 183-229.
• Zoll-Adamikowa H. 2000. Postępy chrystianizacji Słowian przed rokiem 1000 (na podstawie źródeł nekropolicznych), [w:] Święty Wojciech i jego czasy. Materiały III Sympozjum Historyczno-Archeologicznego Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie, Saint-Maurice 12-13 kwietnia 1997 roku, red. A. Żaki, Kraków, s. 103-109.

Identifiers

ISSN

0860-7893