Społeczeństwo terapeutyczne a globalizacja – socjologiczny i epidemiologiczny kontekst przewlekłych chorób niezakaźnych (NCD)

• Authors: Wojciech Bielecki

Title variants

EN

Therapeutic society and globalization – sociological and the epidemiological context of non-communication diseases

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje wybraną część wyników największego, reprezentatywnego badania epidemiologicznego w Polsce – Wieloośrodkowego Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności (WOBASZ), którego główny cel określa się jako ocenę stopnia zagrożenia ludności polskiej chorobami serca i naczyń, ergo – poziomu czynników ryzyka i stopnia ich kontroli. Generalnie – co piąty uczestniczący w pomiarze respondent z województw łódzkiego i lubelskiego (N = 2212) nie wykazał żadnej wiedzy nt. innych aniżeli farmakologiczne sposobów zapobiegania CHUK, a także nie wiedział nic na temat chorób i powikłań, które może spowodować nieleczone nadciśnienie tętnicze. W jednym i drugim przypadku, w sposób istotny statystycznie, niewiedza ta częściej charakteryzowała uczestniczących w badaniu mężczyzn aniżeli kobiety, częściej osoby z niskim poziomem wykształcenia, reprezentantów najmłodszej i najstarszej kategorii wieku, a także – respondentów deklarujących najniższe dochody netto per capita. To zaś może świadczyć m.in. o istnieniu groźnego status quo, utrzymującego się w czasie „trendu społecznej niewiedzy” w zakresie profilaktyki chorób serca i naczyń. Trendu, co warte podkreślenia, dotyczącego aż 1/5 polskiego społeczeństwa. Choć 80% badanych posługuje się jakąś świadomością typu profilaktycznego (przynajmniej na poziomie werbalnych deklaracji), to jednak teza o co najmniej dobrej sytuacji w tym zakresie jest – w naszej ocenie – co najmniej ryzykowna.

EN

The article presents selected results of the biggest representative epidemiological survey conducted in Poland – WOBASZ. The main aim of this survey is to evaluate a number of Poles threatened by CVD, the level of risk factors and a degree of its’ control. In general, every fifth respondent from the voivodships of Lodz and Lublin (N = 2212) who participated in the health measure, did not prove any knowledge concerning ways of preventing CVD, anything about diseases which can be the result of untreated high blood-pressure. In both examples this lack of knowledge was more common among men rather than women, what is significant when statistics are taken into consideration. Yet, it was more frequent among less-educated, representatives of the youngest and the oldest age category, and respondents, who have declared the lowest income netto per capita. It means that the dangerous status quo exists; persistent, long-lasting so called ‘trend of social ignorance’ in the range of CVD prophylaxis. This tendency, what is worth emphasizing, relating to 1/5 Polish society. And though on the other hand 80% respondents do have some preventive awareness (at least on the level of verbal declarations), the thesis about good situation in this matter is – in our opinion – the least risky.

Keywords

PL

społeczeństwo terapeutyczne; czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych; choroby serca i naczyń; poziom świadomości profilaktycznej racjonalizm prewencyjny profilaktyczna ignorancja; badania kwestionariuszowe

EN

therapeutic society; risk factors of non-communicable diseases (NCD); cardiovascular diseases (CVD); level of preventive awareness; preventive rationalism; prophylactic ignorance; questionnaire survey

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2012
• Volume: 61
• Issue: 2
• Pages: 57-80

Dates

published

2012

Contributors

author

Wojciech Bielecki

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

References

• Albert M.A. et al. [2006], Impact of Traditional and Novel Risk Factors on the Relationship Between Socioeconomic Status and Incident Cardiovascular Events, “Circulation”, Vol. 114.
• Babbie E. [2004], Badania społeczne w praktyce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Babbie E. [2008], Podstawy badań społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Baroletti S., Dell’Orfano H. [2010], Medication adherence in cardiovascular disease, “Circulation”, Vol. 121.
• Baudrillard J. [2006] Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Bauman Z. [2009] Konsumowanie życia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Beaglehole R., Reddy S., Leeder S.R. [2007], Poverty and human development. The global implications of cardiovascular disease, “Circulation”, Vol. 116.
• Beck R.G. [1973], Economic class and access physician services under public medical care insurance, “International Journal of Health Services” Vol. 3.
• Bejnarowicz J. [1994], Zmiany stanu zdrowia Polaków i jego uwarunkowań. Wyzwania dla promocji zdrowia”, „Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna”, vol. 1, nr 1–2.
• Berger P.L. [1998], Zaproszenie do socjologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bielecki W. [2010], Efekt odwrócenia jako ryzyko. Socjologiczna perspektywa konsekwencji modernizacji biomedycznej społeczeństw, [w:] M. Gałuszka (red.), Modernizacja biomedyczna społeczeństwa a ryzyko zdrowotne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego.
• Bielecki W. i in. [2006], Świadomość zasad zapobiegania chorobom układu krążenia w populacji dorosłych mieszkańców Polski. Wyniki programu WOBASZ, „Kardiologia Polska”, vol. 63, sup. IV.
• Boudon R. [2008], Efekt odwrócenia, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Causes of Health [2010], Causes of Health and infant mortality, Life expectancy Europe in figures (tables and graph), “Eurostat Yearbook”, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home.
• Dunkelmans H. [1979], Patients’ knowledge of their condition and treatment: how it might be improved, “British Medical Journal”, Vol. 2.311.
• El Fakiri F. et al. [2006] Prevention of cardiovascular diseases: focus on modifiable cardiovascular risk, “Heart”, Vol. 92.
• Flegal K.M., Bruijnzeels M.A., Hoes A.W. [2012], Prevalence of Obesity and Trends in the Distribution of Body Mass Index Among US Adults, 1999–2010, JAMA on line, 17.01.
• Gaziano Th. A. et al. [2008], Laboratory-based versus non-laboratory-based method for assessment of cardiovascular disease risk: the NHANES I follow-up study cohort, “Lancet”, Vol. 371.
• Giddens A. [2008], Socjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Goffman E. [1981], Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Hanlon J.J. [1953], Principles of public health administration. Behavioral science and public health, “American Journal of Public Health”, Vol. 43.
• Joas H. [2009], Powstawanie wartości, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kattainen A. et al. [2006], Coronary heart disease: from a disease of middle-aged men in the late 1970s to a disease of elderly women in the 2000s, “European Heart Journal”, Vol. 27.
• Kępiński A. [1973], Rytm życia, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Lantz P.M. et al. [1998], Socioeconomic Factors Health Behaviors, and Mortality, JAMA, Vol. 21.
• Luoto R. et al. [1994], Cardiovascular risks and socioeconomic status: differences between men and women in Finland, “Journal of Epidemiology and Community Health”, Vol. 48.
• Marody M. [1976], Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy: analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami, Warszawa: PWN.
• McDowell I. [2006], Measuring Health: A Guide to Rating Scales and Questionnaires, Oxford: Oxford University Press, Third Edition.
• McKeown T. [1979], The Role of Medicine: Dream, Mirage or Nemesis?, New York: Princeton University Press.
• Nowak S. [1970], Metodologia badań socjologicznych, Warszawa: PWN.
• Ostrowska A. [1999] Styl życia a zdrowie, Warszawa: IFiS PAN.
• Pikala M. et al. [2011], Awareness of cardiovascular prevention methods among residents of post- communist Polish provinces with highest mortality rates, “Central European Journal of Public Health”, Vol. 19, No. 4.
• Poole-Wilson P.A. [2007], Cardiovascular Health in Europe: A Global Problem, “Journal of the American College of Cardiology”, Vol. 49.
• Puska P. et al. [1995], The North Karelia Project – 20 Year Results and Experiences, Helsinki: National Public Health Institute, KTL.
• Reducing risks [2002], Reducing risks promoting healthy lifestyle, Geneva: World Health Organization.
• Riley J.C. [2001], Rising life expectancy: A global history, New York: Cambridge University Press.
• Ritzer G. [2004], Klasyczna teoria socjologiczna, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Rywik S. i in. [2004], Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu Zdrowia Ludności – program WOBASZ, „Polski Przegląd Kardiologiczny”, vol. 6, nr 1.
• Skorowski H. [2005], Problematyka praw człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Stelmach W. et al. [2004a], The Association between Income, Education, Control over Live and Heath in Large Urban population of Poland, “International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health”; Vol. 17, No. 2.
• Stelmach W. et al. [2004b], How income and education contribute to risk factors for cardiovascular disease in the elderly in a former Communist country, “Public Health. Journal of Royal Institute of Public Health”, Vol. 118.
• Stelmach W. et al. [2004c], The Impact of Income, Education and Health on Lifestyle in a Urban population of Poland (CINDI Programme), “International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health”, Vol. 17, No. 3.
• Strategia Rozwoju [2006], Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007–2020, Łódź, 31 stycznia, [w:] Diagnoza społeczna, t. 2, http://www.lodzkie.pl/wps/wcm/connect/bip/bip/urzadmarszalkowski/progra-my/strategiawojewodztwalodzkiego/tom_ii_sfera_spoleczna_.zip.
• Sztompka P., Kucia M. (red.) [2007], Socjologia. Lektury, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Testa M.A., Simonson D.C. [1996], Assessment of quality of life outcomes, “The New England Journal of Medicine”, Vol. 334, No. 132.
• Turner J.H. [1998], Socjologia, koncepcje i ich zastosowanie, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Uramowska-Żyto B. [1980], Medycyna jako wiedza i system działań, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, PAN.
• Van Lenthe F.J. et al. [2001], Socio-economic position and coronary heart disease risk factors in youth, “The European Journal of Public Health”, Vol. 11.
• Winkleby M.A. et al. [1992], Socio-economic status and health: how education, income, and occupation contribute to risk factors for cardiovascular disease, “American Journal of Public Health”, Vol. 82.
• Wojtyniak B., Górski P. (red.) [2008], Sytuacja zdrowotna ludności Polski, Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
• Wokół zdrowia [2009], Wokół zdrowia. Województwo łódzkie na tle Polski, Łódź: Wojewódzkie Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi.
• Zatoński W., Przewoźniak K. (red.) [1996], Palenie tytoniu w Polsce: Postawy, następstwa zdrowotne i profilaktyka, Warszawa: Wydawnictwo Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zdrojewski T. i in. [2004], Rozpowszechnienie głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce. Wyniki Badań NATPOL PLUS, „Kardiologia Polska”, vol. 61.
• Zdrowy styl życia [2010], Zdrowy styl życia – raport PBS DGA, badanie na zlecenie On Board PR – ECCO Network.

Identifiers

ISSN

0033-2356