Teksty modlitewne w kolekcji epigraficznej Szymona Starowolskiego

• Authors: Nowaszczuk Jarosław

Title variants

EN

Prayers in Szymon Starowolski’s epigraphic collection

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jezuita Szymon Starowolski jest autorem zbioru epigraficznego pod tytułem „Monumenta Sarmatarum Viam Universae Carnis Ingressorum”. Opracowanie było wynikiem wielu podróży autora po terenach dawnej Rzeczypospolitej. Spisał on wszystkie znalezione przez siebie inskrypcje, odkryte zwłaszcza w kościołach. W większości są to epitafia. Niektóre z nich zawierają wezwania modlitewne. Wszystkie tego rodzaju opracowania wykazują duże zróżnicowanie. Postaciami mówiącymi są w nich zarówno sami pogrzebani, jak i żyjący. Modlitwa bywa kierowana do Osób Boskich, do Maryi, niekiedy do któregoś ze Świętych. Zasadniczą jej treść stanowi błaganie, zwłaszcza o zachowanie od sądu i kary oraz o szczęśliwą wieczność. Niektóre wiersze w całości są modlitwą, w innych stanowi ona jedynie część utworu, w innych jeszcze bywa glosą dorzuconą do inskrypcji. Zgromadzone teksty są niejednorodne, co widać zwłaszcza w zakresie formalnym. Ostatecznie, dzięki żmudnej pracy kolekcjonerskiej Starowolskiego można poznać obecnie zarówno postacie dawno już zmarłych bohaterów, jak i warsztat pisarski autorów przełomu renesansu i baroku, którzy tworzyli ku ich czci.

EN

Szymon Starowolski (1588-1656) is the author of a collection of epigraphs entitled “Monumenta Sarmatarum Viam Universae Carnis Ingressorum”. The publication is a result of many years of the author’s travel across the areas of the former Republic of Poland. It is a descriptive collection of all the inscriptions he found, especially in churches. The majority of the inscriptions are epitaphs. Prayers account for a smaller portion of the collection that one would have expected. Although eulogies can be found in every fourth Renaissance epitaph and more than one in every ten retains all the features of an apostrophe, the texts are usually written to an audience of the deceased or the bereaved. Yet the texts of prayers in the collection are greatly varied. They are told by both the buried ones and their living relatives who are praying for them. The prayers were directed to God the Father, the Christ or to Virgin Mary, and sometimes to one of the Saints. They are rarely an adoration of God. They are mainly propitiatory prayers. The prayers are calls for God to save us from trial and punishment on the one hand and calls for a happy eternal life on the other. Also, the prayers are introduced in many different ways. In some cases, the full text is a prayer. In other cases, the prayer is a separate but integral part of the text. In yet others, the prayer is a distinct element that complements the rest of the inscription. The most conspicuous feature of the prayers is the diversity of, particular, the formal aspect of the texts. Finally, Starowolski’s painstaking work on his collection nowadays allows us to discover not only heroes who have long been dead, but also the writing skills of those late Renaissance and early baroque authors who wrote prayers directed to the deceased.

Keywords

PL

inskrypcje renesansu i baroku; dorobek Szymona Starowolskiego; dawne napisy nagrobne w Polsce; twórczość funeralna; barokowy dorobek epigraficzny

EN

Renaissance and baroque inscriptions; the work of Szymon Starowolski; old grave inscriptions in Poland; funeral works; baroque epigraphs

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2016
• Volume: 26
• Pages: 139-152

Contributors

author

Nowaszczuk Jarosław

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Monumenta Sarmatarum Viam Universae Carnis Ingressorum, Simone Starovolscio [Szymon Starowolski] Primicerio Tarnoviensi Collectore, In Officina Viduae et Haeredum Francisci Caesarii, Cracoviae 1655.
• Anthologia Latina. Pars posterior: Carmina Latina Epigraphica, F. Buecheler [ed.], t. 1-2, Lipsiae 1895-1897.
• Celtes K., Fűnf Bűcher Epigramme, K. Hartfelder [Hg.], Berlin 1881.
• Cricius A. [Krzycki A.], Carmina, C. Morawski [ed.], Cracoviae 1888.
• Dantiscus I. [Dantyszek J.], Carmina, S. Skimina [ed.], Cracoviae 1950.
• Inscriptiones Latinae Christianae Veteres, E. Diehl [ed.], t. 1-3, Berolini 1925-1931.
• Janicki K., Carmina. Dzieła wszystkie, J. Krókowski [wyd.], Wrocław 1966.
• Pontanus J., Poeticarum institutionum libti tres, Ex typ. D. Sartorii, Ingolstadii 1594.
• Royzius Maureus Alcagnicensis P. [Roizjusz P.], Carmina, B. Kruczkiewicz [ed.], t. 2, Cracoviae 1900.
• Trzecieski A., Carmina. Wiersze łacińskie, [w:] Dzieła wszystkie, J. Krókowski [ed.], t. 1, Wrocław 1958.
• Cugusi P., Aspetti Letterari dei Carmina Latina Epigraphica, Bologna 1985.
• Galletier E., Étude Sur la Poésie Funéraire Romaine. D’Après les Inscriptions, Paris 1922.
• Kajanto I., Classical and Christian. Studies in the Latin epitaphs of medieval and Renaissance Rome, Helsinki 1980.
• Kajanto I., Papal Epigraphy in Renaissance Rome, Helsinki 1982.
• Kierdorf W., Laudatio Funebris. Interpretationen und Untersuchungen zur Entwicklung der römischen Leichenrede, Meisenheim a/Glan 1980.
• Kolbuszewski J., Wiersze z cmentarza, Wrocław 1985.
• Kolendo J. Żelazowski J., Teksty i pomniki. Zarys epigrafiki okresu Cesarstwa Rzym-skiego, Warszawa 2003.
• Lattimore R., Themes in Greek and Latin Epitaphs, Urbana Illinois 1942.
• Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, Kraków 1852.
• Małunowiczówna L., Wierszowane epitafia w Corpus Inscriptionum Regni Bosporani, „Meander” 25 (1970) z. 4, s. 147-156.
• Massaro M., Epigrafia Metrica Latina di Età Republicana, Bari 1992.
• Nowaszczuk J., Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia utworów, Szczecin 2009.
• Ochs D. J., Consolatory Rhetoric. Grief, Symbol, and Ritual in the Greco – Roman Era, University of South Carolina Press 1993.
• Peres I., Griechische Grabinschriften und neutestamentliche Eschatologie, Tübingen 2003.
• Sanders G., Lapides Memores. Païens et Chrétiens Face à la Mort: Le Témoignage de l’Épigraphie Funéraire Latine, Faenza 1991.
• Skwara M., „Miejsca wspólne” polskiej poezji i sztuki funeralnej XVI i początku XVII wieku, Szczecin 1994.
• Sourvinou-Inwood Ch., „Reading” Greek Death. To the End of the Classical Period, Oxford 1995.
• Szelst H., „Sylwy” Stacjusza, Wrocław 1971.