O stopniach naukowych i veniam legendi w II Rzeczypospolitej (Część II)

• Authors: Wojtczak Krystyna

Title variants

EN

Academic degrees and veniam legendi in Poland between 1919–1939 (Part II)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Odzyskanie niepodległości w 1918 r. stawiało przed odrodzoną Rzeczpospolitą wiele ważnych zadań. Jednym z nich było uporządkowanie spraw szkolnictwa wyższego. W tym okresie wiązało się to zarówno z przejmowaniem uczelni akademickich, jak i z unormowaniem porządku studiów. Nie był to proces łatwych i szybko dokonujących się przemian. Od ówczesnych władz rządowych wymagał legislacyjnych działań podejmowanych stopniowo, wraz z odzyskiwaniem dawniejszych ziem polskich, zapewniających studentom uniwersytetów byłych państw zaborczych kontynuację studiów już w warunkach polskich i potwierdzenie ważności ich egzaminów, a absolwentom tych szkół – nostryfikację ich dyplomów. W odróżnieniu od stopni naukowych niższych (licencjat, lekarz, magister) i wyższych (doktor) habilitacja nie prowadziła do uzyskania stopnia naukowego. Ówczesny przewód habilitacyjny obejmował trzy akty: przedłożenie wydrukowanej rozprawy habilitacyjnej, dyskusję habilitacyjną oraz wygłoszenie wobec członków rady wydziałowej (lub innego statutowego organu państwowej szkoły akademickiej) wykładu habilitacyjnego. Jego przebieg (przy pozytywnych recenzjach referentów) zakończony pomyślną uchwałą rady wydziałowej (lub innego organu szkoły) przyznawał habilitantowi wyłącznie prawo wykładania (veniam legendi) i tytuł docenta. Nabycie tego prawa w żadnym razie nie było dla osoby o nie się ubiegającej wiążące wobec szkoły. Odstąpienie zaś od wykonywania tego prawa skutkowało jego wygaśnięciem. Możliwe było jednak przywrócenie prawa wykładania bez potrzeby powtórnej habilitacji. Szkoła akademicka mogła docentowi zaproponować zatrudnienie (na stanowisku docenta płatnego), co wiązało się z jego mianowaniem przez właściwą władzę rządową, bądź wykonywanie veniam legendi w charakterze docenta prywatnego. Habilitacja nie była stopniem naukowym, nie była tu zatem możliwa nostryfikacja prawa wykładania.

EN

There were many important tasks that Poland had to address after it regained independence in 1918. One was the ordering of the matters of higher education. This included taking over control over establishments of higher educations which had earlier functioned in partitioned Poland under a foreign rule, as well as establishing study rules and academic regulations. The legislative actions had to be taken step by step, as further portions of Polish territories had been regained, to ensure students who had commenced studies in partitioned Poland their continuation under new, Polish conditions, and to enable validation of examinations already taken, and in the case of graduates, nostrification of their diplomas. Unlike as it was in the case of earning lower degrees (of a licencjat, physician, or magister) and higher degrees (of a doctor), a completion of habilitation did not result in earning an academic degree. The habilitation process consisted of three steps: (i) submission of a print-out of a habilitation thesis, (ii) discussion on the habilitation thesis, and (iii) presentation of a habilitation lecture to the faculty members or members of another statutory body of a state institution of higher education. Following positive opinions of the reviewers of the thesis, the Council of the Faculty (or another competent organ of the institution) would resolve to grant the habilitation candidate an exclusive right to lecture, so called veniam legendi, and a title of a docent. The acquisition of that right did not tie the candidate to the school conferring the right, or compel him to lecture, but resignation from the right to lecture resulted in the expiry of such right, which nevertheless was capable to be restored without the need to go through the habilitation process again. A high education institution could offer a docent employment as a paid docent, which required proper nomination and appointment by the School’s competent authority, or contract with the docent the veniam legendi as a private lecturer (docent). Habilitation was not recognised as an academic degree and consequently nostrification of the veniam legendi was not possible.

Keywords

PL

uznawalność przebytych egzaminów kończących studia; nostryfikacja stopni naukowych i dyplomów; habilitacja; Polska między dwiema wojnami

EN

recognition of final university examinations; nostrification of academic degrees and diplomas; habilitation; Poland in the interwar period

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2014
• Issue: 4(8)
• Pages: 11-31

Contributors

author

Wojtczak Krystyna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Olszewski D., Grzesiak-Janas G., Stomatologia akademicka w II Rzeczypospolitej, „e-Dentico” 2012, nr 2(36).
• Materniak-Pawłowska M., Zawód sędziego w Polsce w latach 1918–1939, „Czasopismo Prawno-Historyczne” t. LXIII, 2011, z. 1.
• Wojtczak K., O stopniach naukowych i veniam legendi w II Rzeczypospolitej (Część I), „Studia Prawa Publicznego” 2014, nr 3(7).
• Wojtczak K., O ustroju szkół wyższych na przestrzeni lat 1920–1990, „Studia Prawa Publicznego” 2013, nr 3.

Notes

PL

I. Artykuły

EN

I. Papers

Identifiers

ISBN

978-83-232-2828-8

DOI

10.14746/spp.2014.4.8.1