Związek Nauczycielstwa Polskiego w procesie przygotowania nauczycieli do zadań wychowawczych w Polsce po II wojnie światowej

• Authors: KAHL Edyta

Title variants

EN

The Polish Teachers’ Union in the Process of Preparing Teachers for Educational Practice in Poland after the Second World War

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest problematyce udziału ZNP w procesie przygotowania nauczycieli do zadań wychowawczych szkoły po II wojnie światowej. Autorka przedstawia w nim uwarunkowania zmian ustrojowych, etapy ideowo-politycznego opanowywania organizacji nauczycielskiej oraz przejawy oddziaływań na środowisko nauczycielskie różnych ogniw związkowych, celem wpojenia naukowego światopoglądu oraz przygotowania ich do realizacji celów i zadań wychowania socjalistycznego.

EN

The paper is dedicated to the problems of the participation of the ZNP (Związek Nauczycielstwa Polskiego – The Association of Polish Teachers) in the process of the preparation of teachers for the educational tasks after WWII. The author presents the conditions of the changes of the political system, the stages of the ideological and political takeover of this teachers’ organisation, and the symptoms of the influence of various unions on the teaching environment that was aimed to instil the scientific worldview and to prepare the teachers to implement the goals and the tasks of socialist education.

Keywords

PL

oświata; polityka oświatowa; nauczyciele; związek zawodowy; wychowanie; władze polityczne; władze oświatowe

EN

education; education policy; teachers; Polish Teachers Union; political; authorities; education authorities

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe EDUsfera
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2014
• Volume: X (2/2014)
• Pages: 37-54

Dates

published

2014

Contributors

author

KAHL Edyta

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 1. Wnioski i rezolucje przyjęte przez Komisję Pedagogiczną Walnego Zjazdu ZNP w Bytomiu 25–28.11.1945.
• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 1. Wnioski i rezolucje Walnego Zjazdu Delegatów ZNP w Bytomiu 25–28.11.1945.
• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 149. Pismo ZG ZNP z 9.09.1948 dotyczące wzmożenia działalności ideowej.
• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 149. Sprawozdanie miesięczne okręgów z konferencji rejonowych, marzec, kwiecień 1948.
• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 149. Uchwały Zjazdu Delegatów w Poznaniu 1948 r.
• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 17. Wnioski podkomisji VII Walnego Zjazdu ZNP w Bytomiu 25–28.11.1945. Sprawy bezpieczeństwa.
• A ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 19. Wnioski przyjęte przez Komisję Pedagogiczną Walnego Zjazdu ZNP w Bytomiu 25–28.11.1945.
• A ZNP, Wydział Społeczno-Pedagogiczny, sygn. 149. Sprawozdanie Głównej Komisji Rejonowej z 29.12.1948.
• A ZNP, Wydział Społeczno-Pedagogiczny, sygn. 244. Instrukcja ZG ZNP z 18.08.1950 w sprawie zadań i organizacji szkolenia ideologicznego w r. szk. 1950/1951. Osiągnięcia i braki w pracy samokształceniowej w r. szk. 1949/1950.
• A ZNP, Wydział Społeczno-Pedagogiczny, sygn. 244. Uchwała Prezydium ZG ZNP z 12.10.1949 r. w sprawie samokształcenia ideologicznego w r. szk. 1949/1950.
• AAN, PPR, sygn. 235/XVII, 6. Oddział VI. Sekretariat BP KC PPR. Konferencja aktywu nauczycielskiego PPR i PPS 23–24.03.1946.
• AAN, PPR, sygn. 295/VII, 2. Oddział VI. Sekretariat BP KC PPR. Posiedzenie Sekretariatu KC PPR 23.02.1946.
• AAN, PPR, sygn. 295/X, 19. Oddział IV. Wydział Propagandy. Zebranie Sekcji Oświatowej Wydziału Propagandy KC PPR 4.12.1945.
• AAN, PPR, sygn. 295/XVII, 43. Oddział VI. Sekretariat KC PPR. Wypowiedź M. Spychalskiego na Posiedzeniu Komisji Oświatowo-Kulturalnej 27.02.1947.
• AAN, PPR, sygn. 295/XVII, 44. KC PPR. Rezolucja narady oświatowej PPR, 30.10.1948.
• AAN, PPR, sygn. 295/XVII, 45. Oddział IV. Sekretariat BP KC PPR. Rezolucja II Konferencji nauczycieli–pepeerowców z 7–8.10.1945.
• AAN, PPR, sygn. 295/XVII, 6. Oddział VI. Sekretariat BP KC PPR. Konferencja aktywu nauczycielskiego PPR i PPS 23–24.03.1946.
• AAN, PZPR, sygn. 237/XVII, 132. Wydział Nauki i Oświaty. Pismo KW PZPR w Szczecinie wraz z protokołem przeglądu kadr skierowane do KC PZPR.
• AAN, PZPR, sygn. 237/XVII, 134. Protokół narady sekretarzy szkolnych POP odbytej 7.04.1951 w Łodzi.
• AAN, PZPR, sygn. 237/XVII, 134. Wydział Nauki i Oświaty. Protokół narady wojewódzkiej aktywu oświatowego odbytej 2.12.1951 w Bydgoszczy.
• AAN, PZPR, sygn. 237/XVII, 135. Stenogram narady sekretarzy szkolnych POP i kierowników propagandy KM i KP PZPR odbytej 1.12.1951.
• AAN, PZPR, sygn. 237/XVII, 154. Sprawozdanie z wyjazdu służbowego instruktora KC PZPR z 7.01.1950 do liceów pedagogicznych w Zakopanem, Katowicach, Chorzowie w celu wizytacji pracy ZMP w tych szkołach.
• AAN, PZPR, sygn. 237/XVII, 76. Wydział Propagandy i Agitacji. Pisma okólne Wydziału Propagandowego Oświaty i Kultury. ZNP – samokształcenie ideologiczne nauczycieli, notatki, oceny zestawienia 1949–1952.
• AP we Wrocławiu. Inspektorat Szkolny Powiatu Wrocławskiego, sygn. 18. Protokół z konferencji powiatowej okręgu wrocławskiego 20.02.1948.
• AP we Wrocławiu. ZNP, sygn. 567. Sprawozdanie z rejonowych konferencji pedagogicznych 1947–1948. Wytyczne do pracy na konferencjach rejonowych na r. szk. 1947/1948.
• AP ZNP, Wydział Pedagogiczny, sygn. 149. Uchwały Zjazdu Delegatów w Poznaniu 1948 r.
• Bartecki J., Pierwszy Ogólnopolski Zjazd ZNP poświęcony konferencjom rejonowym, „Głos Nauczycielski” 1947, nr 8.
• Chmielewski W.J., Polska administracja szkolna w latach 1944–1950, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2010.
• Dz. Urz. Min. Ośw. 1949, nr 4, poz. 56. Zarządzenie Ministra Oświaty z 3.03.1949 w sprawie rekrutacji młodzieży do zakładów kształcenia nauczycieli i wychowawczyń przedszkoli.
• Dz. Urz. RO 1944, nr 1–4, poz. 24. S. Skrzeszewski, Wezwanie do nauczycielstwa polskiego.
• Etmańska M., Zarys dziejów ZNP na terenie województwa gdańskiego w latach 1945– 1965, [w:] K. Trzebiatowski (red.), Z dziejów zawodowego ruchu nauczycielskiego na Pomorzu Gdańskim w latach 1918–1973, ZNP, Gdańsk 1977.
• Fleszner J., Cybernetyka w pedagogice, [w:] B. Suchodolski (red.), Nauki filozoficzne współdziałające z pedagogiką, Nasza Księgarnia, Warszawa 1966.
• Głębowicz B., Zarys dziejów i działalności Pomorskiego Okręgu Związku Nauczycielstwa Polskiego 1920–1966, Nasza Księgarnia, Warszawa 1969.
• Grześ B., ZNP od korzeni po współczesność, ZNP, Warszawa 2000.
• Grześ B., ZNP w Polsce Ludowej, [w:] Tenże (red.), Związek Nauczycielstwa Polskiego. Zarys dziejów 1905–1985, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1986.
• Hejnicka-Bezwińska T., Zarys historii wychowania, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996.
• Hubner P., Nauki społeczne i humanistyka – mechanizmy zniewolenia, [w:] B. Otwinowska, J. Żaryn (red.), Polacy wobec przemocy 1944–1956, Editions „Spotkania”, Warszawa 1996.
• II Kongres Związków Zawodowych w polsce: referaty, statut, uchwały, Centralna Rada Związków Zawodowych w Polsce, Warszawa 1–5 VI 1949.
• Jakubowski J., Polityka oświatowa PPR 1944–1948, KiW, Warszawa 1975.
• Kosiński K., O nową mentalność. Życie codzienne w szkołach 1945–1956, Trio, Warszawa 2000.
• Lewandowski C., Kierunki tak zwanej ofensywy ideologicznej w polskiej oświacie, nauce i szkołach wyższych w latach 1944–1948, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1993.
• Marmuszewski S., Nauka w czasach stalinowskich, [w:] J. Goćkowski, P. Kisiel (red.), Patologia i terapia życia naukowego, Kraków 1994.
• Mauersberg S., Reforma szkolnictwa w Polsce w latach 1944–1948, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
• Mielczarek F., Ideologiczno-polityczna indoktrynacja nauczycieli w Polsce w latach 1945–1956, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1997.
• Muszyński H., Wstęp do metodologii pedagogiki, PWN, Warszawa 1971.
• Odezwa do nauczycieli związkowców, „Głos Nauczycielski” 1945, nr 1.
• Orwell G., Collected Essays, t. II, New York 1968, s. 135, za: A. Walicki, Zniewolony umysł po latach, Czytelnik, Warszawa 1993, s. 344.
• Osękowski C., Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2000.
• Potyrała B., Środowisko nauczycielskie w Polsce w pierwszym powojennym dziesięcioleciu, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1991, nr 3–4.
• Pronobis W., Polska i świat w XX wieku, Editions „Spotkania”, Warszawa 1992.
• Smołalski A., Związek Nauczycielstwa Polskiego na Dolnym Śląsku w latach 1945– 1970, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976.
• Stankiewicz R., Związek Nauczycielstwa Polskiego 1944–1948. Oczekiwania i rzeczywistość, WSP, Zielona Góra 1986.
• Such J., Szkice o rozwoju nauki, [w:] J. Such, E. Pakszyc (red.), Szkice o rozwoju nauki, Wydawnictwo UAM, Poznań 1986.
• Suchodolski B., O rewizję tradycyjnej pedagogiki, „Głos Nauczycielski” 1948, nr 17–18.
• Topolski J., Polska dwudziestego wieku 1914–1997, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1998.
• Uchwała o powołaniu Rządu Tymczasowego RP, z 31.12.1944, [w:] Manifest PKWN, KIW, Warszawa 1974.
• Uchwała Prezydium ZG ZNP w sprawie samokształcenia ideologicznego z 12.10.1949, „Głos Nauczycielski” 1949, nr 17.
• Uchwały Zjazdu Bytomskiego, „Głos Nauczycielski” 1946, nr 1.

Identifiers

ISSN

2082-9019

ISSN

2300-5866

ISBN

978-83-62618-16-3