Freedom fighter – instructor – professional On becoming an adult educator in Poland

• Authors: Wiesław Theiss , Michał Bron

Title variants

PL

Bojownik o wolność – instruktor – profesjonalista O rozwoju profesji pracownika oświaty dorosłych w Polsce

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The process of the development of the adult educator profession in Poland differed from models and solutions present in other Western countries. There were mainly two reasons for this. Firstly, lack of state independence and a need for patriotic educational work for raising national awareness resulting from it. Secondly, it sought its theoretical background in pedagogy (educational work) and not in psychoanalysis. Thus, in Poland a concept of socio-cultural work, alongside with charitable work, contributed to the formation of a new profession that required a commitment to preserving national identity and became an agent of social development. At first, an activist, who can be called a freedom fighter, carried out the tasks. In the first years after 1918, when Poland regained its independence, a freedom fighter became an instructor, and then, after 1925, a professional

PL

Proces rozwoju profesji pedagoga w zakresie oświaty dorosłych w Polsce był odmienny od modeli i rozwiązań występujących w krajach Europy Zachodniej. Decydowały o tym dwa główne powody. Po pierwsze, warunki niewoli narodowej i wynikająca stąd potrzeba patriotycznej akcji oświatowej na rzecz podnoszenia świadomości narodowej. Po drugie, za podstawy naukowe tej pracy nie służyła psychoanaliza, lecz pedagogika. Stąd w Polsce powstała koncepcja edukacyjnej pracy społeczno-kulturalnej oraz filantropijnej, rozumianej jako służba na rzecz utrzymania tożsamości narodowej oraz rozwoju społecznego. Początkowo zadania te realizował pracownik społeczny, którego umownie można nazwać bojownikiem o wolność. Po 1918 r., kiedy Polska odzyskała niepodległość, bojownik o wolność przeistoczył się w instruktora, by następnie – po 1925 r. – przybrać postać profesjonalisty.

Keywords

EN

social-educational work; adult education; Helena Radlińska; College for Social and Educational; Work of the Free Polish University in Warsaw

PL

praca społeczno-oświatowa; oświata dorosłych; Helena Radlińska; Studium Pracy Społeczno-; -Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2014 (R. XIII)
• Issue: 2(52)
• Pages: 49 - 64

Dates

published

2014-06-30

Contributors

author

Wiesław Theiss

• Uniwersytet Warszawski

author

Michał Bron

• Södertörn University, Stockholm

References

• List H. Radlińskiej do B. Wysłoucha z dn. 24 VII 1915 r., Biblioteka Narodowa w Warszawie, Dział Rękopisów, syg. 7182/II
• List Senatu Akademickiego WWP do Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dn. 7 II 1938 r. Archiwum Akt Nowych zesp. Wolna Wszechnica Polska, syg. 215
• Abramowski E. (1986), Rzeczypospolita przyjaciół. Wybór pism społecznych i politycznych [The Republic of Friends. Selected social and political writings], przedmowa, opracowanie i przypisy Damian Kalbarczyk, Warszawa.
• Brodowska H. (1958), Z dziejów kształcenia pracowników społeczno-oświatowych, 1925–1952 [History of social and educational workers’ training, 1925–1952], „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, ser. I, z. 10, ss. 121–169
• Bron M. Jr (1981), Sylwetki wybitnych oświatowców: Antoni Konewka [Adult Educators Biographies: Antoni Konewka], „Oświata Dorosłych”, Vol. XXV:5
• Bron M. Jr (1982), Sylwetki wybitnych oświatowców: Kazimierz Czapiński [Adult Educators Biographies: Kazimierz Czapiński], „Oświata Dorosłych”, Vol. XXVI:2
• Bron M. Jr (red.) (1984a), Z dziejów oświaty dorosłych w Polsce [The Outline of the History of Adult Education in Poland], Warszawa
• Bron M. Jr (1984b), Sylwetki wybitnych oświatowców [The Outstanding Educators], [in:] Z dziejów oświaty dorosłych w Polsce, pp. 108–129
• Bron M. Jr (1985a), Dobrowolski, Antoni Bolesław (1872–1954), [in:] Studies in the Theory and Practice of Education of Adults, Thomas J.E. & Elsey B. (eds.) Nottingham, pp. 150–152
• Bron M. Jr (1985b), Gąsiorowska, Natalia (1881–1964), [in:] Studies in the Theory and Practice of Education of Adults, Thomas J.E. & Elsey B. (eds.) Nottingham, pp. 201–202
• Bron M. Jr (1987), Political Suppression and the Development of Adult Education in the 19th and 20th Centuries. The Case of Poland in a Comparative Perspective, „Historical Foundations of Adult Education. A Bulletin of Research and Information”, Vol. 3:3, pp. 7–12
• Bron M. Jr (1994), Adult Education Contribution to Awakening and Perpetuating National Identity. A hundred years of relevant work in Poland, [in:] National Identity: Challenge and Risk – Consequences for Adult and Continuing Education, F. Pöggeler (ed.), Frankfurt a. Main, pp. 111–123
• Bron-Wojciechowska A. (1985), Krzywicki, Ludwik Joachim Franciszek (1859–1941), [in:] Thomas, J.E. & Elsey, B. (eds.), pp. 338–342
• Cywiński B. (1990), Rodowody niepokornych. [The Origins of the Unsubdued], wyd. 2, Warszawa 1996
• Czepulis-Rastenis R. (1988), Ludzie nauki i talentu. Studia o świadomości społecznej inteligencji polskiej w zaborze rosyjskim [People of Science and Talent. Studies in social consciousness of the Polish intelligentsia in the Russian partition], Warszawa
• International Biography of Adult Education (1985), [in:] Studies in the Theory and Practice of Education of Adults, Thomas J.E. & Elsey B. (eds.) Nottingham
• Ineteligencja polska XIX i XX wieku (1991) [Polish Intelligentsia of the 19th and 20th Centuries], R. Czepulis-Rastenis (ed.), Vol. VI, Warszawa.
• Kieniewicz S. (1964), Dramat trzeźwych entuzjastów [Drama of the Dispassionate Enthusiasts], Warszawa
• Korniłowicz K. (1976), Pomoc społeczno-oświatowa dla młodzieży pracującej i dorosłych. Wybór pism [Socio-educational support for working youth and adults. Selected witings], wstęp, wybór i opracowanie Olga Czerniawska, Wrocław
• Majewska A. (1981), Słuchacze Studium Pracy Społeczno-Oświatowej WWP w latach 1925–1939 [Students of the College of Socio-Educational Work of the Polish Free University in the years 1925–1939], [w:] Problem kształcenia pracowników społecznych [Training social years 1925–1939], [w:] Problem kształcenia pracowników społecznych [Training social workers], Lepalczyk I. (red.), Warszawa
• Mencwel A. (1990), Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego [Ethos of the Left. An essay on Polish culturalism origins], Warszawa.
• Orsza-Radlińska H. (1908), Z zagadnień pedagogiki społecznej [Issues of social pedagogy], „Muzeum”, z. 2
• Orsza-Radlińska H. (1925), Studium Pracy Kulturalnej [College of Cultural Work], Warszawa.
• Radlińska H. (1925), Studium Pracy Społeczno-Oświatowej [College of Socio-Educational Work], „Polska Oświata Pozaszkolna”, nr 3
• Radlińska H. (1928a), Istota i zakres służby społecznej. Referat wygłoszony na zjeździe polskich pracowników społecznych 15 VI 1928 r. [Content and scope of social services. Paper presented at the Polish social workers congress, 1928, June 15th], Warszawa, (nadbitka [off-print])
• Radlińska H. (1928b), Szkoły pracy społecznej w Polsce [Schools of social work in Poland], Warszawa
• Radlińska H. (1931/2), Wspomnienia uczennicy i nauczycielki. [Memoirs of a student and a teacher], „Niepodległość”, t. 5
• Radlińska H. (1935), Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej [Teacher’s attitude towards community. Essays on social pedagogy], Warszawa
• Radlińska H. (1961), Z dziejów pracy społecznej i oświatowej [History of social and educational work], Wrocław
• Radlińska H. (1979), Oświata i kultura wsi polskiej. Wybór pism [Education and culture of Polish countryside. Selected texts], do druku przygotowały Helena Brodowska & Lucyna Wojtczak, Warszawa
• Słownik biograficzny pracowników społecznych (1993) [Biographical dictionary of social Wolkers] Wanda Wyrobkowa-Pawłowska et al. (red.), Warszawa.Smolińska-Theiss B. (2007), U źródeł pracy społeczno-kulturalnej w środowisku – z polskiej tradycji [Beginning of the socio-cultural work in a social environment – excerpts from the Polish tradition], „Pedagogika Społeczna”, nr 4
• Szubert E. (1966), Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej. Geneza – rozwój – perspektywy [Association of the Polish Free university. Origins – development – perspectives], Warszawa
• Theiss W. (1985), Helena Radlińska, [in:] Studies in the Theory and Practice of Education of Adults, Thomas J.E. & Elsey B. (eds.) Nottingham, pp. 502–503
• Theiss W. (1987), „Wobec nowych potrzeb życia”. Zjazd pedagogów społecznych w 1957 r. [“Confronting new needs of life”. Congress of Social Pedagogues 1957], „Praca Socjalna”, nr 4
• Theiss W. (1994), Heleny Radlińskiej koncepcja badania i działania [Helena Radlinska’s perception of research and action], [w:] Helena Radlińska – człowiek i wychowawca [Helena Radlinska – a person and a teacher], Irena Lepalczyk & Beata Wasilewska (red.), Warszawa, ss. 17–32
• Theiss W. (1996), Radlińska, wyd. 2, Warszawa
• Theiss W. (2004), Florian Znaniecki i pedagogika. Trzy konferencje, [Florian Znaniecki and education. Three conferences], [w:] Historia. Społeczeństwo. Wychowanie. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Miąso [History, society, education], Kalina Bartnicka przy współpracy Joanny Schiller (red.), Pułtusk–Warszawa, ss. 513–527
• Theiss W. (2012), Troska i nadzieja. Działalność społeczno-wychowawcza ks. Henryka Szumana na Pomorzu w latach 1908–1939 [Care and Hope. Socio-educational activity of Fr. Henryk Szuman in Pomerania in the years 1908–1939], Toruń
• Tomaszewska D. (1987), Drogi wyboru. Konspiracyjny ruch samokształceniowy na ziemiach polskich w końcu XIX i na początku XX wieku [Modes of Choices. Conspiratorial studycircles movement on Polish lands at the end of the 19th and the beginning of the 20th centuries], Łódź
• Zamoyski A. (1987), The Polish Way. A thousand-year history of the Poles and their culture, London.