Pejzaż językowy w miejscowości Scuol we wschodniej Szwajcarii – analiza użycia języka w obiektach użyteczności publicznej

• Authors: Tobiasz Lesław

Title variants

EN

Linguistic landscape in Scuol – the use of language in public institutions

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł zapoznaje ze zjawiskiem występowania różnorodnych języków w przestrzeni publicznej miejscowości Scuol, słynnego kurortu oraz znaczącego centrum turystycznego w kantonie Gryzonia we wschodniej Szwajcarii. Oficjalnym językiem miasta jest język retoromański, jednak prawie wszyscy mieszkańcy posługują się płynnie także językiem niemieckim. Autor koncentruje się na analizie pejzażu językowego w obiektach użyteczności publicznej w komercyjnym centrum oraz historycznej części miejscowości. Z badania wypływa, że w pejzażu tym najczęściej można dostrzec teksty w języku reto‑ romańskim. Silnie zaznacza się także pozycja języka niemieckiego, który występuje zarówno w towarzystwie języka retoromańskiego, jak i samodzielnie. Użycie innych języków jest znacznie rzadsze. Różnorodny charakter tekstów retoromańskich i częstotliwość ich występowania świadczą o tym, że pomimo presji ze strony języka niemieckiego najstarszy język Szwajcarii odgrywa nadal ważną rolę w życiu mieszkańców Scuol.

EN

This article discusses the phenomenon of the existence of different languages in the public space in Scuol, a famous health resort and tourist locality in the Swiss canton of Grisons. The official language of the town is Romansh, but almost all citizens speak fluently German. The author analyses visible texts in public institutions in the commercial center and in the old part of the village. The research shows that Romansh is the most visible language. German plays also an important role and appears with Romansh as well independent. The texts in other languages are rare. The various character of the texts in Romansh and their frequency demonstrate that the oldest language of Switzerland plays – despite the pressure from German – further an important role in the life of the inhabitants of Scuol.

Keywords

PL

Scuol; Szwajcaria; Gryzonia; pejzaż językowy; język w przestrzeni publicznej; społeczeństwo wielokulturowe; społeczeństwo wielojęzyczne

EN

Scuol; Switzerland; canton of Grisons; linguistic landscape; language in the public space; multicultural society; multilingual society

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2019
• Issue: 1(19)2019
• Pages: 41-57

Contributors

author

Tobiasz Lesław

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Amtliches Gemeindeverzeichnis der Schweiz vom 17.06.2014. Angekündigte Änderungen 2014, Neuchâtel 2014.
• Arquint, R., Plädoyer für eine gelbete Mehrsprachigkeit. Die Sprachen im Räderwerk der Politik, Zürich 2014.
• Cantieni, S., Von Babania, Hom Strom, Chalandamarz, Pan Gron und Co., „Allegra. Informations – und Veranstaltungsmagazin Engiadina Bassa, Val Müstair, Samnaun“ 2013, 3, s. 19‑23.
• Casanova, P., Chiotopulos, P., Durchblick 2014. Graubünden in Zahlen, Chur 2014.
• Casanova, P., Chiotopulos, P., Durchblick 2015. Graubünden in Zahlen, Chur 2015.
• Coray, R, Strebel, B., Sprachwelten. Lebensgeschichten aus Graubünden. Mundas da linguas. Biografias linguisticas rumantschas, Baden 2011.
• Cumün da Scuol – Gemeinde Scuol, Scuol 2012.
• Diekmann, E., Das Rätoromanische in der Schweiz, [w:] Handbuch der europäischen Sprachminderheiten, red. R. Hinderling, L. M. Eichinger, Tübingen 2007, s. 335‑384.
• Färber, A., Vom Bauboom bedrängte Dörfer, „Terra grischuna“ 2012, 1, s. 28‑31.
• Furer, J. J., Die aktuelle Lage des Romanischen, Neuchâtel 2005.
• Góral, B., Czym jest pejzaż językowy (linguistic landscape)?, [w:] Język w Poznaniu, t. 2, red. K. Juszczyk, B. Mikołajczyk, J. Taborek, W. Zabrocki, Poznań 2011, s. 41‑59.
• Grimm, P. E., Scuol: Landschaft, Geschichte, Menschen, St. Moritz 2012.
• Gross, M., Romanisch. Facts & Figures, Chur 2004.
• Landry, R., Bourhis R. Y., Linguistic landscape and ethnolinguistic vitality: An empi- rical study, „Journal of Language and Social Psychology“ 1997, vol. 16 (1), s. 23‑49.
• Lechmann, G., Rätoromanische Sprachbewegung. Die Geschichte der Lia Rumantscha von 1919 bis 1996, Frauenfeld 2005.
• Liver, R., Rätoromanisch. Eine Einführung ins Bündnerromanische, Tübingen 2010.
• Schmid, H., Eine einheitliche Schriftsprache. Luxus oder Notwendigkeit.Zum Problem der überregionalen Normierung bei Kleinsprachen. Erfahrungen aus Graubünden, San Martin de Tor 1989.
• Statistisches Jahrbuch der Schweiz 2014 – Annuaire statistique de la Suisse 2014, Neuchâtel 2014.
• Tobiasz, L., Sprachlandschaft – Geschichte ihrer Erforschung im 20. Jahrhundert, „Linguistica Silesiana“ 2013, vol. 34, s. 235‑245.
• Tobiasz, L., Sprachlandschaft – Geschichte ihrer Erforschung im 21. Jahrhundert und im ersten Jahrzehnt des 21. Jahrhunderts, „Linguistica Silesiana“ 2014, vol 35, s. 341‑361.
• Zob. P.E. Grimm, Scuol..., op. cit., s. 189‑193, 550‑554; S. Cantieni, Von Babania, Hom Strom, Cha- landamarz, Pan Gron und Co., „Allegra. Informations – und Veranstaltungsmagazin Engiadina Bassa, Val Müstair, Samnaun“ 2013, 3, s. 21‑23.
• Tobiasz, L., Linguistic Landscape in Scuol als Ausdruck der kultursprachlichen Vielfalt der lokalen Gemeinschaft, Katowice 2018.
• Vatter, A., Das politische System der Schweiz, Baden‑Baden 2014.
• Verfassung der Gemeinde Scuol vom 1. Januar 2015, Scuol 2015.
• Verfassung des Kantons Graubünden vom 18. Mai 2003/14. September 2003, BR 110, 110.