EN
The paper is an attempt to demonstrate that expanding the definition of the terms relating to 20th century art makes it possible to return it to modernism. Such an approach is possible in relation to the issues that were topical both before the avant-garde and in postmodernism. This analysis was inspired mainly by the inconsistency of the views on the avant-garde content, further expanded by postmodern theories. Pluralism, both modernist and postmodernist, does not preclude references to the modernist ideas in contemporary scholarship. I have based my reflections on the issue of autonomy in avant-garde art. The multidimensional character of this concept and the transformation of its scope in the 20th century, as well as the 20th-century pluralization of theories, directions and concepts makes it possible to analyze the problem from different perspectives, visible today from the post-postmodern perspective. Starting from the views of Immanuel Kant and Friedrich Schiller, I take into account the views of theo-reticians as well as artists. Taking into account the many meanings and contexts in which terms are used in modernism and postmodernism provides an opportunity to reexamine them. It also allows us, as I have demonstrated, to verify some of the views on the avant-garde, such as the notion of the end of art, the tendency of the avant-garde art to self-destruct, or the association of high art with hermeticism and elitism. It also validates the discussion on neomodernism.
PL
W tekście tym staram się wykazać, że rozszerzenie definicji pojęć odnoszących się do sztuki w XX w. pozwala na powrót do modernizmu. Podejście takie jest możliwe w odniesieniu do tych zagadnień, które aktualne były zarówno przed awangardą, jak i w postmodernizmie. Do analizy takiej skłania przede wszystkim niespójność poglądów na awangardowe treści, pogłębiona teoriami postmodernistycznymi. Pluralizm, zarówno modernistyczny, jak i postmodernistyczny, nie wyklucza jednak możliwości odniesienia się we współczesnej nauce do idei modernistycznych. Swoje rozważania przeprowadzam na przykładzie zagadnienia autonomii w sztuce awangardowej. Wieloaspektowość tego pojęcia i transformacja jego zakresu w XX w., przy jednoczesnej dwudziestowiecznej pluralizacji teorii, kierunków i pojęć pozwala na przeanalizowanie tego problemu z różnych perspektyw, które dziś, z popostmodernistycznej pozycji, są widoczne. Wychodząc od poglądów Immanuela Kanta i Fryderyka Schillera, biorę pod uwagę poglądy zarówno teoretyków, jak i artystów. Uwzględnienie wielu znaczeń i kontekstów, w których pojawiają się pojęcia występujące w modernizmie i postmodernizmie daje możliwość ponownego odniesienia się do nich. Pozwala również, jak wykazuję, na weryfikację niektórych poglądów dotyczących awangardy m.in. tezy o końcu sztuki, o tendencji sztuki awangardowej do samounicestwienia, związanie sztuki wysokiej z hermetyzmem i elitaryzmem. Upoważnia także do mówienia o neomodernizmie.