Poprawne vs. właściwe użycia języka. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka

• Authors: Zdunkiewicz-Jedynak Dorota

Title variants

EN

Correct vs proper language use. Comments in the context of The Dictionary of Proper Uses of Language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka proponuje, by pojęcie poprawności językowej zostało zastąpione pojęciem właściwego użycia języka. Ocenie w tym ujęciu poddawany jest element językowy (znaczenie, forma, konstrukcja) w konkretnej wypowiedzi, w danych okolicznościach komunikacyjnych, a nie w oderwaniu od nich – w sposób bezwzględny. W praktyce w słownikach ortoepicznych ten aspekt jest pomijany albo rozstrzygnięcia w tej kwestii bywają arbitralne, w efekcie ocena ma charakter uniwersalny (bez odniesienia do kontekstu). W świetle dostępnych reprezentatywnych korpusów tekstowych można dziś dokładnie określić zakres możliwych ograniczeń w występowaniu wyrazów, ich znaczeń, konstrukcji, form, połączeń. Zadaniem językoznawcy popularyzującego kulturę języka jest możliwie najdokładniejszy opis wspomnianych ograniczeń, przez zbudowanie ich profilu stylistycznego, chronologicznego, środowiskowego, dziedzinowego, grzecznościowego itp.

EN

The author proposes that the notion of correctness would be replaced with the notion of proper language use. In this approach, the linguistic element (meaning, form, structure) is assessed in a specific statement, in given communicative circumstances, and not in isolation – in an absolute manner. In practice, in orthoepic dictionaries, this aspect is actually omitted or the decisions on this issue are sometimes arbitrary, and as a result, the assessment is universal (without being dependent on the context). In the light of the available representative text samples, we are able today to precisely define the scope of possible limitations in the occurrence of words, their meanings, structures, forms and combinations. The role of a linguist who popu-larizes the culture of language is to describe the aforementioned limitations as precisely as possible, by building their profile (stylistic, chronological, environmental, domain, politeness, etc.).

Keywords

PL

norma językowa; błąd językowy; poprawność językowa

EN

language norm; language error; language correctness

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2021
• Volume: 101
• Issue: 2
• Pages: 5-16

Contributors

author

Zdunkiewicz-Jedynak Dorota

• Uniwersytet Warszawski

References

• Bartmiński J. 1991: Styl potoczny jako centrum systemu stylowego języka, [w:] S. Gajda (red.), Synteza w stylistyce słowiańskiej. Materiały konferencji z 24–26 IX 1990 r. w Opolu, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu, Instytut Filologii Polskiej, Opole, s. 33–47.
• Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H. 1971: Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Chałasiński J. 1946: Socjologia i historia inteligencji polskiej, „Kuźnica. Tygodnik społeczno-literacki” 20, s. 1–3.
• Cywiński B. 1971: Rodowody niepokornych, Biblioteka „Więzi”, Warszawa.
• Doroszewski W. 1962: O kulturę słowa. Poradnik językowy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Gałuszka M. 2009, Elity medyczne versus elity polityczne: kryzys elit zaufania publicznego, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 12, s. 13–23.
• Kulas P. 2017: Inteligenckość zaprzeczona. Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Markowski A. 2012: Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Puzynina J. 1992: Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wierzbicka A. 1990: Język antytotalitarny w Polsce: o pewnych mechanizmach samoobrony językowej, „Teksty Drugie” 4, s. 5–30.
• Wilk E. 2017: Jakie są winy i obowiązki polskich elit, „Polityka” 26.09.2017 (online: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1721054,2,jakie-sa-winy-i-obowiazki-polskich-elit.read?page=62&moduleId=4686, dostęp: 12 stycznia 2020).

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.31286/JP.101.2.1