Działania Aparatu Bezpieczeństwa w Starachowicach wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 (Zagadnienia organizacyjne i personalne Kościoła)

• Authors: Słodkowski Grzegorz

Title variants

EN

Functionings of the security service in Starachowice towards the Roman Catholic Church in 1945-1956 years (organizational and personal Issues of Church

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest drugą częścią pracy omawiającej działania Aparatu Bezpieczeństwa w Starachowicach wobec Kościoła rzymskokatolickiego w latach 1945-1956. Autor prezentuje w niej strukturę dekanalną i parafialną na terenie powiatu starachowickiego. Jednocześnie charakteryzuje on duchowieństwo, które posługiwało w tych placówkach duszpasterskich, jak również stan majątkowy poszczególnych parafii i mieszkających tam wiernych. Po tych wstępnych informacjach autor koncentruje się na działaniach dezintegracyjnych aparatu bezpieczeństwa, skierowanych wobec miejscowych duszpasterzy (m. in. opisuje sieć tajnych współpracowników oraz ruch tzw. „księży patriotów”). W dalszej części artykułu zaprezentowane zostały sposoby obserwacji konferencji dekanalnych oraz inwigilacji i zastraszania duchowieństwa.

EN

The article is the second part of the work discussing the functioning of the security ser-vice in Starachowice towards the Roman Catholic Church in 1945-1956 years. The author presents the diaconal and parish structure in Starachowice county. At the same time, it characterizes the clergy who ministered in these pastoral centers, as well as the property status of individual parishes and the faithful living there. After this preliminary information, the author focuses on the disintegration activities of the security service, directed towards local priests (among others, he describes the network of secret collaborators and the movement of the so-called "patriot priests"). Later in the article ways of observing the diaconal conferences as well as surveillance and intimidation of the clergy are described.

Keywords

PL

Starachowice; Urząd Bezpieczeństwa; komunizm; prześladowanie Kościoła katolickiego

EN

Starachowice; Security Office; communism; persecution of the Catholic Church

• Publisher: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
• Journal: Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 35-78

Contributors

author

Słodkowski Grzegorz

• Papieski Uniwersytet Świętego Krzyża w Rzymie

References

• B. Stanaszek, Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945-1967, t. 1, Problematyka personalno-organizacyjna, Sandomierz 2006.
• K. Fedorowski, Represje Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sandomierzu wobec Kościoła Rzymskokatolickiego w latach 1944-1956 – problematyka personalno-organizacyjna, „Studia Sandomierskie” 19 (2012).
• J. Marecki, Działania bezpieki wobec bp. Franciszka Jopa, w: Aparat represji wobec Kościoła w latach 1944-1956. Terytorium obecnej diecezji sandomierskiej, red. M. Krzysztofiński, J. Marecki, B. Stanaszek, Kraków 2012.
• Rocznik diecezji Radomskiej: 2007, pr. zb., Radom 2007.
• Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1944-45, Sandomierz 1945.
• Rocznik diecezji sandomierskiej, red. K. Kida, Sandomierz 2010.
• W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1945-1980, Warszawa 2003.
• B. Stanaszek, Budownictwo kościelne w diecezji sandomierskiej w latach 1945-1970, „Studia Sandomierskie” 9 (2002).
• J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.
• B. Cywiński, Ogniem próbowane. Z dziejów najnowszych Kościoła katolickiego w Europie Środkowo-Wschodniej, t. 2, „… i was prześladować będą…”, Lublin 1990.
• A. Dudek, R. Gryz, Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
• B. Stanaszek, Usunąć biskupa! Władze PRL wobec ordynariusza diecezji sandomierskiej Jana Kantego Lorka, Sandomierz 2004.
• B. Stanaszek, Działania komunistycznej bezpieki wobec bpa Jana Kantego Lorka, w: Biskup Jan Kanty Lorek (1886-1957) Życie i dzieło, red. B. Stanaszek, Sandomierz 2009.
• P. Raina, Kościół w PRL: Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 1, 1945-1959, Poznań 1994.
• L. Sowa, Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001), Kraków 2002.
• Stanaszek, Księża diecezji sandomierskiej więzieni przez władze komunistyczne po II wojnie światowej, Rzeszów 2008.
• B. Stanaszek, Ślubowanie księży na wierność PRL w diecezji sandomierskiej w 1953 roku, w: Historia świadectwem czasów. Księdzu Profesorowi Markowi Tomaszowi Zahajewiczowi, red. W. Bielak, S. Tylus, Lublin 2006.
• B. Stanaszek, R. Nowakowski, Cieślakowski Wacław, w: Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX-XX w., t. 1, A-G.
• J. Myszor, CzajkaStanisław (1897-1965), biskup, sufragan częstochowski, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, t. 2, red. J. Myszor przy współudziale J. Żurka, Warszawa 2003.
• J. Myszor, Kowalski Kazimierz Józef (1896-1972), biskup chełmiński,w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, t. 2, red. J. Myszor przy współudziale J. Żurka, Warszawa 2003.
• R. Gryz, Kaczmarek Czesław, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, t. 2, red. J. Myszor przy współudziale J. Żurka, Warszawa 2003.
• J. Śledzianowski, Ksiądz Czesław Kaczmarek biskup kielecki 1895-1963, Kielce 2008.
• R. Szczypta-Szczęch, Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego Opatów z siedzibą w Ostrowcu Świętokrzyskim wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1955, w: Aparat represji
• wobec Kościoła w latach 1944-1956. Terytorium obecnej diecezji sandomierskiej, red. M. Krzysztofiński, J. Marecki, B. Stanaszek, Kraków 2012.
• B. Stanaszek, Rola Stefan, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, t. 2, red. J. Myszor przy współudziale J. Żurka, Warszawa 2003.
• B. Stanaszek, R. Nowakowski, Flont Stanisław, w: Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX-XX w., t. 1, A-G.