Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


Journal

2014 | Tom XI (LII), fasc. A | 67-78

Article title

The Models of Antique Temples from Erebuni

Title variants

RU
МОДЕЛИ АНТИЧНЫХ ХРАМОВ ИЗ ЭРЕБУНИ
PL
Antyczne modele świątyń z Erebuni

Languages of publication

EN RU PL

Abstracts

RU
В 2008 году в Институт археологии и этнографии Национальной Академии наук Армении была передана группа интересных артефактов,случайно найденных на территории цитадели бывшего урартского города Эребуни. Коллекция состоит из 23 фрагментов миниатюрных архитектурных деталей античных зданий - ионических и коринфских капителей, баз и стволов колонн, глазка волюты ионической капители, изготовленных из белого, очень хрупкого и рыхлого камня (Рис. 1, 2). Результаты лабораторного анализа показали, что найденные фрагменты выполнены из местной разновидности халцедона, широко распространенного как в Араратской долине, так ина всей территории Армении. Очевидно, что описанные обломки являются частями миниатюрных моделей храмовых построек, выполненных в эллинистическом стиле. Не исключено, что они в миниатюре изображают конкретные и даже известные в древности храмы. Находки подобных архитектурных моделей довольно редки и представляют исключительную ценность не только для истории архитектуры и культуры древней Армении, но и стран элли¬нистического мира в целом. Приблизительный пропорциональный подсчет диаметров колонн относительно к их высоте, размеры почти целиком сохранившейся ионийской капители и гипотетическая реконструкция моделей с учетом ан-таблемента и кровли показывает, что высота каждой модели в среднем могла быть не менее 40-50 см. Художественно-стилистический анализ фраг-ментов ионического ордера показывает, что они при-надлежат моделям храмов, выполненных в малоазийском архитектурном стиле, характерном для эфесскомилетской школы. Малоазийский стиль, по всей видимости, был доминирующим в храмовой архитектуре античной Армении (храм в Г арни,близкий к стилю храмов в Термессе, Сагалассе, а также архитектурные детали монументальных зданий, найденных на территории древнего Арташата и т.д.). Анализ относительно плохо сохранившихся фрагментов коринфского ордера также свидетельствует о принадлежности этих моделей к мало- азийскому варианту римской провинциальной архитектуры. Известно, что “архитектурные” модели, найденные в различных центрах древнего мира - в Египте, странах Передней Азии, Средиземноморья, Эгеиды и датируемые от начала бронзового века до периода поздней античности имели вотивный характер. Они использовались в качестве подношений в храмы, святи-лища, а также использовались в заупокойном ритуале. Не составляют исключение и эребунийские модели, генетически восходящие к более ранним образцам “архитектурных” моделей, найденных на территории Армении. Среди более ранних образцов подобных из-делий следует особо выделить глиняную модель двух-этажного храма, найденную в погребении V в. до н.э. на территории крепости в Астхиблуре (Рис. 3). Исходя из художественно-стилистических особенностей фрагментов моделей храмов, а также распространенности изображений зданий реальных святилищ и храмов и вотивов на различных изделиях мелкой пла¬стики I в. до н.э. - II в. н.э., (геммы, амулеты, терракотовые статуэтки и др.) наиболее вероятной датой изготовления эребунийских моделей следует считать 1-11 вв. н.э. Находка такого количества фрагментов моделей антич¬ных храмов на территории цитадели бывшего урарт¬ского города, а также обнаруженные здесь ранее наконечник стрелы эллинистического времени и две монеты императора Августа очевидно свидетельствуют о продолжении жизни в Эребуни в указанную эпоху.
PL
W 2008 roku do Instytutu Archeologii i Etnografii Armeńskiej Akademii Nauk przekazano kolekcję interesujących przedmiotów znalezionych przypadkowo na terenie cytadeli starożytnego urartyjskiego miasta Erebuni. zbiór składa się z 23 fragmentów miniaturowych detali architektonicznych - w porządku jońskim i korynckim: kapiteli, baz i trzonów kolumn, wolut kapiteli jońskich, wyrzeźbionych w białym, bardzo kruchym kamieniu (Ryc. 1, 2). Analizy laboratoryjne wykazały, że wspomniane detale zostały wykonane z miejscowych odmian chalcedonu,powszechnie spotykanych zarówno w dolinie Araratu, jak i na innych obszarach Armenii. Nie ma wątpliwości, że opisane fragmenty stanowią elementy modeli świątyń w stylu hellenistycznym. Nie jest wykluczone, że makiety przedstawiały konkretne, znane ówcześnie świątynie. znaleziska podobnych modeli architektonicznych są stosunkowo rzadkie i mają dużą wartość nie tylko dla historii architektury i kultury Armenii, ale także dla dziejów świata hellenistycznego w ogóle. Przybliżone obliczenia - z uwzględnieniem proporcji, w tym stosunku średnicy kolumn do ich wysokości - i wymiary niemal w całości zachowanego kapitelu jońskiego wskazują, że przy uwzględnieniu belkowania i dachu każdy z modeli powinien mieć nie mniej niż 40-50 cm wysokości. Analiza architektoniczno-stylistyczna fragmentów wykonanych w stylu jońskim wskazuje, że stanowią one ele-menty modeli wykonanych w stylu małoazjatyckim, charakterystycznym dla szkoły efesko-milezyjskiej. Styl małoazjatycki najprawdopodobniej dominował w architekturze sakralnej starożytnej Armenii (świątynia w Garni jest stylistycznie zbliżona do świątyń w Termessos i Sagalassos, podobnie jak detale architektoniczne monumentalnych budowli ze starożytnej Artaksaty i innych stanowisk). Analiza stosunkowo źle zachowanych detali wykonanych w stylu korynckim również wskazuje, że modele, z których pochodzą te fragmenty, wykonano w małoazja- tyckim wariancie rzymskiej architektury prowincjonalnej. Wiadomo, że modele „architektoniczne” były znajdowane w różnych ośrodkach starożytnego świata - w Egipcie, krajach Bliskiego Wschodu, Śródziemnomorza, obszarach cywilizacji egejskiej, są one datowane na okres od początku epoki brązu po schyłek antyku i miały wotywny charakter. Były wykorzystywane jako dary dla świątyń, a także w obrzędach pogrzebowych. Modele z Erebuni nie stanowią wyjątku, nalezą do grupy wczesnych przykładów modeli „architektonicznych” z terenu Armenii. Wśród wcześniejszych przykładów podobnych wytworów wypada przede wszystkim wymienić model piętrowej świątyni znalezionej w grobowcu z V w. p.n.e. na terenie twierdzy Astghiblur (Ryc. 3). Biorąc pod uwagę architektoniczno-stylistyczną specyfikę omawianych fragmentów modeli świątyń, a także powszechne stosowanie przedstawień rzeczywistych sanktuariów, świątyń i obiektów wotywnych na różnych wyrobach drobnej sztuki figuralnej od I w. p.n.e. do II w. n.e. (gemmy, amulety, statuetki z terakoty i inne) najbardziej prawdopodobne datowanie modeli z Erebuni to I-II w. n.e. znalezienie takiej liczby fragmentów modeli świątyń an¬tycznych w cytadeli dawnego urartyjskiego miasta, a także wcześniejsze odkrycie na tym terenie grotów strzał datowa¬nych na okres hellenistyczny oraz dwóch monet cesarza Augusta, wyraźnie wskazują na kontynuację osadnictwa na obszarze Erebuni w omawianym okresie.

Keywords

Journal

Year

Pages

67-78

Physical description

Contributors

References

  • Herodotus - Herodotus, Book I-II, Translated by A.D. Godley, Harvard 1920.БЛАВАТСКИЙ В.д., 1967 Античная полевая археология, Москва.
  • БРИТОВА Н.Н., 1969, Греческая терракота, Москва.
  • ЕСАЯН С.А., 1967, Каталог археологических предметов Музея города Еревана II, Ереван.
  • ЕСАЯН С.А., 1968, Астхиблурский могильник, “Вестник общественных наук Академии наук Армянской ССР” 6, 82-98.
  • ЕСАЯН С.А., 1971, Бронзовые модели культовых площадок древней Армении, “Советская археология” 1971/1, 205-209.
  • ЕСАЯН С.А., 1976 Древняя культура племен северо-восточной Армени, Ереван.
  • ЕСАЯН С.А., 1980 Скульптура древней Армении, Ереван.
  • ЗОГРАФ А.Н., 1951 Античные монеты, Материалы и исследования по археологии СССР 16, Москва.
  • КАНЕЦЯН А.Г., КАФАДАРЯН Г.К., 1996 Освещение некоторых проблем архитектурыантичной Армении на основе коропластики, (т:) Десятая научная сессия, посвященная археологическим исследованиям в Республике Армения в 1993-1995 гг. Тезисы докладов, Ереван, 34-35.
  • ЛОРДКИПАНИДЗЕ М., 1961, Геммы Государственного музея Грузии, то1. III, Тбилиси.
  • МАНУКЯН А.Б., 1984 Гемма с изображением храма Афродиты Пафосской из Армении, “Вестник древней истории” 171 (4), 90-96.
  • МАРКУНЗОН В.Ф., МИХАЙЛОВ Б.П., 1973 Архитектура античного мира, Всеобщая история архитектуры II, Москва.
  • НЕВЕРОВ О.Я., 1978, Изображения на агеммах и печатях, металлических амулетах, (т:) М.М. Кобылина (ей.), Изображения восточных божеств в Северном Причерноморье в первые века нашей эры, Москва, 163-180.
  • ПИОТРОВСКИЙ Б.Б., 1962, Искусство Урарту, Ленинград.
  • ПИЧИКЯН И.Р., 1975 Ордерная архитектура Северного Причерноморья У1-Увв. до н.э., “Вестник древней истории” 131 (1), 117-137.
  • ПИЧИКЯН И.Р., 1984 Малая Азия - Северное Причерноморье. Античные традиции и влияния, Москва.
  • РОНЧЕВСКИЙ Н.И., 1917 Образцы древнегреческих архитектурных ордеров, Москва.
  • САИНЯН А.А., 1988 Архитектура античных сооружений Гарни, Ереван.
  • ТИРАЦЯН Г.А., 1988 Культура древней Армении (VI в. до н.э. - III в. н.э.), Ереван.
  • ТРЕВЕР К.В., 1953 Очерки по истории культуры древней Армении, Москва - Ленинград.
  • ХАЧАТРЯН Ж.Д., 1979, Об античной коропластике Армении, “Вестник древней истории” 149 (3), 87-103.
  • ХАЧАТРЯН Ж.Д., 210, Столица древней Армении Арташат продолжает преподносить сюрпризы, “Эчмиадзин” 12, 36-53 [т Агтешап].
  • ХАЧАТРЯН Ж.Д., 2011, Столице Арташату 2200лет, “Эчмиадзин” 9, 25-44 [т Агтешап].
  • ШУАЗИ О., 1937 История архитектуры, Vо1. 1, Москва.
  • BAKIR T., 2012, Daskyleion, (in:) A. ęilingiroglu, Z. Mercangoz, G. Polat (eds.), Ege Universitesi Arkeoloji Kazilari, Izmir,
  • 232-245.
  • BARNETT R.D., 1950 The Excavations of the British Museum at Toprak Kale, near Van, “Iraq” XII, 1-43.
  • BENNETT M.J. ET AL., 2002 M.J. Bennett, A.J. Paul, M. Iozzo, B.M. White, Magna Graecia. Greek Art from South Italy and Sicily, Cleveland, Ohio.
  • BRETSCHNEIDER J., 1991, Architekturmodelle in Vorderasien und der ostlichen Agdis vom Neolithikum bis in das 1. Jahrtausend, Alter Orient und Altes Testament 229, Kevelaer - Neukirchen-Vluyn.
  • DAVIAU P.M.M., 2008 Ceramic Architectural Models from Transjordan and the Syrian Tradition, (in:) H. Kuhne, R.M. Czichon, FJ. Kreppner (eds.), Proceedings of the 4th International Congress of the Archaeology of the Ancient Near East. 29 March - 3 April2004. Freie UniversitdtBerlin, vol. I, Wiesbaden, 293-308.
  • DINSMOOR W.B., 1950 The Architecture of Ancient Greece: An Account of its Historic Development, London.
  • DURY C.J., 1978 LeMoyen-Orient, (in:) M.-P. Fouchet (ed.), LArt de L’Egypte et du Moyen-Orient, Bruxelles, 422-443.
  • METZGER M., 2004 Two Architectural Models in Terracotta, (in:) M.E. Aubet (ed.), The Phoenician Cemetery of Tyre-Al Bass. Excavations 1997-1999, Bulletin d’Archeologie et d’Architecture Libanaises, Hors-Serie I, Beyrouth, 420-432.
  • SPAETH B.S., 1994 The Goddes Ceres in the Ara Pacis Augustae and the Carthage Relief, “American Journal of Archaeology” 98/1, 65-100.
  • TAMEANKO M., 1999 Monumental Coins. Buildings and Structures on Ancient Coinage, Iola, Wisconsin.
  • WINTER F.E., 2006, Studies in Hellenistic Architecture, Toronto.
  • WINTER N.A., 1984 News Letter from Greece 1982, “American Journal of Archaeology” 88, 51-58, pls. 18-20.
  • WROTH W., 1964 Catalogue of the Greek Coins of Galatia, Cappadocia and Syria, Catalogue of the Greek Coins in the British Museum 20, Bologna.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-b73c89d3-cfc3-4f1d-9de2-4a53bc184eea
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.