Niepewność, korupcja i granice podmiotowości w medykalizującym się świecie z perspektywy teorii władzy Michela Croziera i Erharda Friedberga

• Authors: Gurtowski Maciej

Title variants

EN

Uncertainty, corruption and the boundaries of agency in the medicalised world from the perspective of the theory of power of Michel Crozier and Erhard Friedberg

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst otwiera rekonstrukcja koncepcji władzy Michela Croziera i Erharda Friedberga. Zdaniem francuskich socjologów ograniczenia instytucjonalne są bardziej korzystne dla niektórych aktorów, a mniej korzystne dla innych. Owa różnica związana jest z różnym zasięgiem kontroli obszarów niepewności. Im większy zakres niepewności kontroluje dany aktor, tym większą ma on władzę. W tym kontekście korupcja pełni funkcję redukującą niepewność wpisaną w dany ład organizacyjny, zaś obszary niepewności w organizacji są jednocześnie czynnikami korupcjogennymi. W drugiej części wywodu scharakteryzowana zostaje medykalizacja, rozumiana jako proces poszerzania granic stosowalności medycyny na kolejne obszary życia społecznego. Jej konsekwencją jest powierzenie kadrze medycznej kontroli nad coraz większymi obszarami niepewności. Polska służba zdrowia, w świetle dostępnych badań, postrzegana jest jako obszar szczególnego nasilenia korupcji. Uważa się także, że w relacjach lekarz-pacjent ten drugi traktowany jest przedmiotowo. Fenomen ten tłumaczy teoria Croziera i Friedberga pokazująca, że korupcja jest konsekwencją dążenia pacjentów do upodmiotowienia się poprzez próbę wpływania na pozostające poza ich kontrolą obszary niepewności.

EN

This paper begins with the conceptualization of corruption from the perspective of the theory of power of Michel Crozier and Erhard Friedberg. It is assumed that both power and corruption depends on the level of uncertainty that one is able to manage and control. Medicalisation is defined as a process of expanding the limits of applicability of medicine on further areas of social life. A medicine increases its level of control of uncertainty in social world thereby decreasing a level of individual patient’s agency. Corruption is thus considered as a means of reduction of the level of uncertainty as a patient is not able to influence this uncertainty by other means.

Keywords

PL

niepewność; korupcja; granice; medykalizacja; podmiotowość

EN

agency; control; corruption; medicalisation; negotiations; power; uncertainty

• Publisher: Uniwersytet Opolski, Instytut Politologii
• Journal: Border and Regional Studies
• Year: 2016
• Volume: 4
• Issue: 2
• Pages: 193-214

Dates

published

2016

Contributors

author

Gurtowski Maciej

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

References

• Bielecki, Z. (2004). Zagrożenie korupcją w Polsce. W: tenże, M. Zajder (red.), Korupcja. Materiały pokonferencyjne. Szczytno: Wyższa Szkoła Policji.
• Bińczyk, E. (2002). Nieklasyczna socjologia medycyny Michela Foucault: praktyki medykalizacji jako praktyki władzy. W: W. Piątkowski i A. Titkow (red.), W stronę socjologii zdrowia. Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 181-193.
• Codevilla, A. (1992). Informing Statecraft. Intelligence for a new century. New York: The Free Press.
• Crozier, M. (1967). Biurokracja: anatomia zjawiska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Crozier, M., Friedberg, E. (1982). Człowiek i system: ograniczenia działania zespołowego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Illich, I. 1980. Wywłaszczenie zdrowia, W: H. Bortnowska (red.), Sens choroby, sens życia, sens śmierci. Kraków: Znak.
• Foucault, M. (1977). Archeologia wiedzy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Foucault, M. (1998). Trzeba bronić społeczeństwa: wykłady w College de France. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Foucault, M. (1999). Narodziny kliniki. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Gałuszka, M. (2012). Nowe zjawiska w relacji lekarz-pacjent w kontekście rozwoju Internetu. Przegląd Socjologiczny, nr 61(2), s. 119-154.
• Goffman, E. (1981). Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Gupta, A. (1995). Blurred boundaries: the discourse of corruption, the culture of politics, and the imagined state. American ethnologist, nr 22(2), s. 375-402.
• Gurtowski, M. (2011). Defining and detecting areas vulnerable to corruption. The case of the hospital department head’s management system. W: S. Burdziej, J. Szalacha (red.), Conflict of Interest in Central and Eastern Europe. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 53-70.
• Gurtowski, M. (2014). Farmakokracja. Nowa Konfederacja, nr 32, s. 3-6. Dostępne: http://www.nowakonfederacja.pl/wp-content/uploads/2014/05/NK32.pdf ostatni dostęp: 29.09.2016.
• Gurtowski, M. (2015). Wizja natury ludzkiej w filozofii Oświecenia, neuronauce i teorii socjologicznej. W: A. Zybertowicz, M. Gurtowski, K. Tamborska, M. Trawiński i J. Waszewski, Samobójstwo Oświecenia. Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat. Wydawnictwo Kasper, s. 105-187.
• Heinrich, J., Heinrich, N. (2007). Why Humans Cooperate. A Cultural and Evolutionary Explanation. Nowy Jork: Oxford Univerity Press.
• Jarosz, M. (2004). Władza, przywileje, korupcja. Warszawa: PWN.
• Johnston, M. (2005). Syndromes of Corruption. Wealth, Power and Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kamiński, A., Z., Kamiński, B. (2004). Korupcja rządów. Państwa pokomunistyczne w dobie globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
• Kubiak, A. (2006). Codzienne doświadczenia korupcyjne Polaków. Barometr korupcji 2006. Raport z badań. Fundacja im. Stefana Batorego.
• Lambsdorff, J., G. (2007). Institutional Economics of Corruption and Reform. Theory, Evidence and Policy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Makowski, G. (2008). Korupcja jako problem społeczny. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
• Myrta, J., A. (2003). Zagrożenie korupcją w świetle badań kontrolnych Najwyższej Izby Kontroli. Wrocław: Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura we Wrocławiu.
• North, D. C. (1992). Transaction costs, institutions, and economic performance. San Francisco: ICS Press.
• Nowakowska, L. (2012). W stronę socjologii lecznictwa niemedycznego – zarys przedmiotu badań. Hygeia Public Health 47(3), s. 258-263.
• Nozick, R. (1994). Invisible-hand explanations. The American Economic Review, 84(2), s. 314-318.
• Paliwoda, J. (2004). Kryminologiczne aspekty korupcji. W: Z. Bielecki, M. Zajder, (red.), Korupcja. Materiały pokonferencyjne. Szczytno: Wyższa Szkoła Policji.
• Polak, A., P. (2007). Korupcja w służbie zdrowia – przymus czy wolny wybór? W: R. Sojak (red.), Szara strefa przemocy – szara strefa transformacji? Przestrzenie przymusu. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Polak, P. (2011). Nowe formy korupcji. Analiza socjologiczna sektora farmaceutycznego w Polsce. Kraków: Wydawnictwo NOMOS.
• Popper, K., R. (1992). Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. Tom 2. Wysoka fala proroctw. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Poradnik Pacjenta. (2006). Korupcja nie wyjdzie nam na zdrowie. Poradnik pacjenta. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia (http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/poradnik_korup_pop_15122006.pdf dostęp: IX 2016).
• Robinson, M. (2006). Globalny Raport Korupcji 2006. Wydanie specjalne: korupcja w systemie ochrony zdrowia. Transparency International (http://www.wsap.edu.pl/pub/Biblioteka_@ntykorupcyjna/Korupcja%20w%20systemie%20zdrowia%202006%20-%20Transparency%20International.pdf dostęp IX 2016).
• Skrzypek, M. (2015). Biotechnologiczna orientacja współczesnej medycyny a sposoby doświadczania choroby i relacje lekarz–pacjent. European Journal of Medical Technologies nr 6(1), s. 24-32.
• Sokołowska, M. (1986). Socjologia medycyny. Warszawa: PZWL.
• Szmatka, J. (2002). Procesy i reguły działania struktur socjometrycznych. W: I. Machaj, Małe struktury społeczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Uramowska-Żyto, B. (1980). Medycyna jako wiedza i system działań. Wrocław: Ossolineum.
• Wilkinson, R., Pickett, K. (2011). Duch równości: tam, gdzie panuje równość, wszystkim żyje się lepiej. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
• Włodarczyk, C. (1989). Eskapizm zamiast ekspansji. W: M. Sokołowska, Socjologia zdrowia i medycyny. Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 171-176.
• Zembala, A. (2015). Modele komunikacyjne w relacjach lekarz-pacjent. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktornatów UJ Nauki Ścisłe nr 11(2), s. 35-50.
• Zybertowicz, A. (2012). Dynamika nieformalnych grup interesów: perspektywa teorii wyboru publicznego – wprowadzenie. W: K. Pietrowicz, P. Stankiewicz (red.), Za kulisami. Szkice o władzy, interesach i bezpieczeństwie. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 19-69.

Identifiers

EISSN

2353-3781

ISSN

2545-160X