Postawa nadmiernie wymagająca i niekonsekwentna rodziców a lęk i poczucie własnej skuteczności u zawodników w sporcie kwalifikowanym

• Authors: Szczypińska Marta

Title variants

EN

An overly demanding and inconsistent parents’ attitude and anxiety and self-efficacy in qualified sport competitors

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Background. Success in sport depends on the family environment. The aim of the paper was to verify sex differences in the retrospective assessment of parental attitudes, anxiety, and self-efficacy in semi-professional competitors. Another goal consisted in checking if there were correlations between the retrospective assessment of parental attitudes and the anxiety and self-efficacy among semi-professional athletes. Material and methods. The research involved 99 athletes of AZS AWF Warsaw. They were asked to complete 3 questionnaires (KPR-Roc, STAI, GSES). On the basis of the results, a comparison was performed and correlations were determined. Results. Significant between-sex differences were observed in the scales of Father: an overly protective attitude (p < 0.05), anxiety as a trait (p < 0.05), and self-efficacy (p < 0.05). Among women, there was a negative relationship between mother’s attitude of acceptance and mother’s attitude of autonomy – and anxiety as a state (p < 0.05). Father’s attitude of inconsistency turned out positively related to anxiety as a trait (p < 0.05). Mother’s attitude of inconsistency correlated with anxiety as a state (p < 0.01) and anxiety as a trait (p < 0.05). A negative correlation was found between father’s attitude of autonomy and anxiety as a trait (p < 0.01). Conclusions. Female semi-professional athletes practically did not differ from males in terms of the retrospective assessment of parental attitudes, but there were differences concerning anxiety as a trait and self-efficacy. An overly demanding and inconsistent parental attitude correlated positively with anxiety, while the attitude of autonomy and acceptance – negatively.

Cel badań. Powodzenie w sporcie oraz postawa wobec uprawianej dyscypliny zależą od środo­wiska rodzinnego. Rodzice uczą dziecko właściwych postaw i motywują do podejmowania kolej­nych wyzwań. Celem pracy było sprawdzenie różnic międzypłciowych w retrospektywnej ocenie postaw rodzicielskich, lęku i poczucia własnej skuteczności u zawodników w sporcie kwalifiko­wa­nym. Kolejny cel stanowiło określenie, czy istnieją u tych zawodników korelacje pomiędzy retrospektywną oceną postaw rodzicielskich a lękiem i poczuciem własnej skuteczności. Mate­riał i metody. Grupa badana obejmowała 53 zawodniczki i 46 zawodników AZS AWF Warszawa. Uczestników proszono o wypełnienie 3 kwestionariuszy (KPR-Roc, STAI, GSES). Na podstawie uzyskanych wyni­ków przeprowadzono porównanie oraz wyznaczono korelacje. Wyniki. Zaobser­wo­wano istotne różnice międzypłciowe w zakresie skali Ojciec – postawa nadmiernie ochra­niająca (p < 0,05), lęku jako cechy (p < 0,05) i poczucia własnej skuteczności (p < 0,05). Wystąpił też ujemny związek między postawą akceptacji u matki a lękiem jako stanem (p < 0,05) oraz między postawą autonomii u matki a lękiem jako stanem (p < 0,05) w grupie kobiet. Postawa niekonsek­wentna ojca była dodatnio związana z lękiem jako cechą (p < 0,05). Postawa niekonsekwentna matki korelowała z lękiem jako stanem (p < 0,01) i lękiem jako cechą (p < 0,05). Stwierdzono ujemną korelację postawy autonomii ojca z lękiem jako cechą (p < 0,01). Wnioski. Zawodniczki praktycznie nie różniły się od zawodników w sporcie kwalifikowanym pod względem oceny retrospektywnej postaw rodzi­cielskich, występowały natomiast różnice w skali lęku jako cechy i w poczuciu własnej sku­tecz­ności. Postawa nadmiernie wymagająca oraz niekonsekwentna ro­dziców korelowały z lękiem dodatnio, natomiast postawa autonomii i akceptacji – ujemnie.

Keywords

PL

postawy rodzicielskie; lęk; poczucie własnej skuteczności; sport akademicki

EN

parental attitudes; anxiety; self-efficacy; academic sport

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Journal: Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Year: 2018
• Volume: 62
• Pages: 79-93

Dates

online

2018-09-20

Contributors

author

Szczypińska Marta

• Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

References

• Anshel, M.H. (1995). Anxiety. W: T. Morris, J. Summers (red.), Theory, applications and issues (ss. 29–62). Brisbane: John Wiley and Sons.
• Bandelow, B., Späth, C., Tichauer, G.A., Broocks, A., Hajak, G., Rüther, E. (2002). Early traumatic life events, parental attitudes, family history, and birth risk factors in patients with panic disorder. Comprehensive Psychiatry, 43(4), 269–278, doi: 10.1053/comp.2002.33492.
• Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: PWN.
• Brand, S., Gerber, M., Beck, J., Kalak, N., Hatzinger, M., Pühse, U., Holsboer-Trachsler, E. (2011). Perceived parenting styles differ between genders but not between elite athletes and controls. Adolescent Health, Medicine and Therapeutics, 2, 9–14, doi: 10.2147/AHMT.S16992.
• Byra, S. (2011). Poczucie własnej skuteczności w kontekście radzenia sobie w sytuacjach trudnych kobiet i mężczyzn z nabytą niepełnosprawnością ruchową. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 17(3), 127–134.
• Chase, M.A., Ewing, M.E., Lirgg, C.D., George, T.R. (1994). The effects of equipment modification on children’s self-efficacy and basketball shooting performance. Research Quarterly for Exercise and Sport, 65(2), 159–168, doi: 10.1080/02701367.1994.10607611.
• Czapiński, J., Manstead, A.S.R., Hewstone, M. (red.) (2001). Encyklopedia Blackwella – psychologia społeczna. Warszawa: Jacek Santorski & Co.
• Dominiak-Kochanek, M., Frączek, A., Konopka, K. (2012). Styl wychowania w rodzinie a aprobata agresji w życiu społecznym przez młodych dorosłych. Psychologia Wychowawcza, 1–2, 66–85.
• Fredricks, J.A., Eccles, J.S. (2004). Parental influences on youth involvement in sports. W: M.R. Weiss (red.), Developmental sport and exercise psychology: a lifespan perspective (ss. 144–164). Morgantown: Fitness Information Technology.
• Gabbett, T.J. (2003). Incidence of injury in semi-professional rugby league players. British Journal of Sports Medicine, 37(1), 36–44, doi: 10.1136/bjsm.37.1.36.
• Gapińska, B., Tartas, M., Walkiewicz, M., Majkowicz, M. (2008). Poczucie własnej skuteczności a lęk i depresja u pacjentów po zabiegu wyłonienia stomii jelitowej. Współczesna Onkologia, 12(2), 84–89.
• Grześkowiak, B., Siwy-Hudowska, A. (2016). Temperament, poczucie własnej skuteczności i jakość życia kobiet regularnie uprawiających sport w porównaniu z kobietami nieaktywnymi fizycznie. Journal of Education, Health and Sport, 6(6), 359–374, doi: 10.5281/zenodo.55761.
• Haciomeroglu, B., Karanci, A. (2014). Perceived parental rearing behaviours, responsibility attitudes and life events as predictors of obsessive compulsive symptomatology: test of a cognitive model. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 42(6), 641–652, doi: 10.1017/S1352465813000581.
• Hanin, Y.L. (2000). Emotions in sport. Champaign: Human Kinetics.
• Jankowska, M. (2014). Postawy rodzicielskie matki i ojca a lęk jako stan i lęk jako cecha u młodych dorosłych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(18), 88–108.
• Jarvis, M. (2003). Psychologia sportu. Gdańsk: GWP.
• Juczyński, Z. (2000). Poczucie własnej skuteczności – teoria i pomiar. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 4, 11–23.
• Juczyński, Z. (2009). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracowania Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Karolczak-Biernacka, B. (1996). Stres i lęk w sporcie wyczynowym. Kultura Fizyczna, 5–6, 5–9.
• Kępiński, A. (2005). Psychopatologia nerwic. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kim, K.A., Moser, D.K., Garvin, B.J., Riegel, B.J., Doering, L.V., Jadack, R.A., McKinley, S., Schue­ler, A.L., Underman, L., McErlean, E. (2000). Differences between men and women in anxiety early after acute myocardial infarction. American Journal of Critical Care, 9(4), 245–253.
• Kolburan, G., Comert, I.T., Narter, M., Izosen, H. (2012). Parental attitude perception in adolescents by gender. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 47, 1299–1304, doi: 10.1016/j.sbspro.2012.06.815.
• Kołakowski, A. (red.) (2014). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Sopot: GWP.
• Krawczyński, M. (2004). Osobowość, lęk i motywacja osiągnięć u zawodników I i II ligi piłki nożnej. W: M. Mikołajczyk (red.), Korelaty psychologiczne aktywności ruchowej i sukcesów w sporcie. Z badań nad osobowością sportowców i studentów uczelni wychowania fizycznego (ss. 57–63). Warszawa: AWF i PTNKFiS, Sekcja Psychologii Sportu.
• Lewtak, K., Smolińska, J. (2011). Uogólnione poczucie własnej skuteczności a zachowania antyzdrowotne lekarzy rodzinnych na przykładzie palenia tytoniu. Przegląd Epidemologiczny, 65(1), 115–121.
• Łuszczyńska, A. (2004). Zmiana zachowań zdrowotnych. Gdańsk: GWP.
• Łuszczyńska, A. (2011). Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne. Warszawa: PWN.
• Maccoby, E.E. (2000). Gender and relationships: a developmental account. W: W. Craig (red.), Childhood social development: the essential readings (ss. 199–219). Oxford: Blackwell Publishers.
• Maszorek-Szymala, A., Sławek, M. (2010). Charakterystyka czasu wolnego dzieci w wieku 10–12 lat zamieszkałych w małym mieście. W: B. Zawadzka (red.), Uczestnictwo w kulturze fizycznej wyzwaniem naszych czasów (ss. 209–222). Kielce: Wszechnica Świętokrzyska.
• Mroczkowska, H. (1995). Predictors of psychophysical functioning of Polish Olympic athletes. W: Proceedings of the 9th European Congress of Sport Psychology, cz. 1 (ss. 481–487).
• Oleś, P. (2003). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Scholar.
• Plaisier, I., de Bruijn, J.G.M., Smit, J.H., de Graaf, R., ten Have, M., Beekman, A.T.F., van Dyck, R., Penninx, B.W.J.H. (2008). Work and family roles and the association with depressive and anxiety disorders: differences between men and women. Journal of Affective Disorders, 105(1–3), 63–72, doi: 10.1016/j.jad.2007.04.010.
• Plopa, M. (2008). Kwestionariusz retrospektywnej oceny postaw rodziców (KPR-Roc). Warszawa: Vizja Press & IT.
• Plopa, M. (2012). Rodzice a młodzież. Teoria i metoda badania. Warszawa: Vizja Press & IT.
• Prasek, K., Parzelski, D. (2006). Postawy rodziców młodych zawodników wobec sportu. W: D. Parzelski (red.), Psychologia w sporcie. Teoria, badania, praktyka (ss. 109–120). Warszawa: UW.
• Przetacznik-Gierowska, M., Tyszkowa, M. (2009). Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia ogólne. Warszawa: PWN.
• Rembowski, J. (1972). Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa: PWN.
• Ryś, M. (2011). Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(6), 64–83.
• Sagar, S., Lavallee, D., Spray, C. (2007). Why young elite athletes fear failure: consequences of failure. Journal of Sports Sciences, 25(11), 1171–1184, doi: 10.1080/02640410601040093.
• Siek, S. (1982). Osobowość. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Siek, S. (1993). Pranie mózgu. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Sosnowki, T., Wrześniewski, K., Jaworowska, A. (2008). Inwentarz stanu i cechy lęku: polska adap­tacja STAI. Warszawa: Pracowania Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Vealey, R.S., Chase, M.A. (2008). Knowing and growing youth sports. Champaign: Human Kinetics.
• Witkowska, B. (2013). Percepcja postaw rodzicielskich a poziom samooceny dziewcząt z anoreksją psychiczną. Psychiatria Polska, 47(3), 397–409.
• Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie. Warszawa: WP.
• Ziemska, M. (1975). Rodzina a osobowość. Warszawa: WP.