Uprawnienia rodzicielskie pracowników bibliotek szkół wyższych

• Authors: Czerniak-Swędzioł Justyna

Title variants

EN

Parental employment rights in university libraries

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ustawodawca stara się, aby łączenie roli rodzica z rolą pracownika, czyli jednoczesne wypełnianie niezwykle istotnej funkcji społecznej z należytym wykonywaniem obowiązków zawodowych było dla pracownika najdogodniejsze. Kodeks pracy w zakresie uprawnień rodzicielskich uległ solidnej zmianie. Zwiększono nie tylko zakres przedmiotowy urlopów związanych z rodzicielstwem, ale również ich zakres podmiotowy przenosząc pewne uprawnienia na innych zatrudnionych/ubezpieczonych. Pracownicy bibliotek szkół wyższych mogą w pełnym zakresie korzystać z uprawnień rodzicielskich na gruncie obowiązujących przepisów k.p. Obowiązek ochrony macierzyństwa oraz rodziny to konstytucyjny obowiązek społeczny, który realizowany jest przede wszystkim poprzez urlopy związane z rodzicielstwem; urlopy stwarzające pracownikom dogodne warunki na pozostanie z dzieckiem w domu, umożliwiające łączenie, w niektórych przypadkach, pracy z opieką i dające takiemu pracownikowi gwarancję powrotu do pracy po ich wykorzystaniu. Uprawnienia przysługujące pracownikom rodzicom związane są także z odpowiednią organizacją czasu ich pracy, który nie powinien kolidować z wykonywaniem roli rodzica/opiekuna i uniemożliwiać sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Pracodawca pozostaje zobowiązany również do tego, aby pracownica w ciąży lub karmiąca wykonywała pracę, która nie będzie zagrażała jej zdrowiu i życiu oraz życiu i zdrowiu płodu.

EN

The legislator strives to combine the role of a parent with the role of an employee, so that simultaneous fulfilment of an extremely important social function with proper performance of professional duties was the most convenient for the employee. The employment law has changed significantly in the field of parental rights. Not only the parental leave entitlement has been increased, but also some rights have been transferred to other employees. University libraries staff can fully exercise their parental rights under the applicable provisions of the employment law. The obligation to protect motherhood and the family is a constitutional social obligation, which is implemented primarily via parental leave. Parental leave entitlement provides employees with convenient conditions to stay with the child at home, enabling them (in some cases) to combine work with care. It also gives statutory rights, to an employee when returning to work after parental leave. Parents who combine work with caring for children, have some specific rights protected by law. These include various types of leave and the right to be considered for flexible working arrangements. Employers are obliged to ensure that new and expectant mothers are not exposed to any significant health and safety risks whilst at work.

Keywords

PL

pracownik rodzic; urlop macierzyński; urlop rodzicielski; urlop ojcowski; urlop wychowawczy; ochrona zatrudnienia; dobro dziecka; kobieta w ciąży; równowaga życia zawodowego

EN

parent employee; maternity leave; parental leave; paternity leave; employment protection; child’s good; pregnant woman; work life balance

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach
• Journal: Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy
• Year: 2018
• Issue: 3(53)
• Pages: 24-42

Contributors

author

Czerniak-Swędzioł Justyna

• Uniwersytet Jagielloński, Katedra Prawa Pracy i Polityki Społecznej

References

• Czerniak-Swędzioł, J. (2016). Ewolucja urlopu rodzicielskiego. Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej, 23, 49-62.
• Czerniak-Swędzioł, J. (2017). Sytuacja prawna pracownika powracającego do pracy po wykorzystaniu urlopów związanych z rodzicielstwem - uwagi de lege ferenda. Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej, 24(2), 89–102.
• Czerniak-Swędzioł, J. (2018). Rola pracodawcy w realizowaniu uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji. 113, 23-41.
• (Deklaracja, 1948). Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948). Pobrane 30 października 2018 z: http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf
• Godlewska-Bujok B. (2015). Uprawnienia związane z rodzicielstwem - nowa odsłona. Praca i Zabezpieczenie Społeczne. 9, 17-22.
• Godlewska-Bujok, B. (2013). Urlopy rodzicielskie - o projekcie ustawy i jej (nie) konsekwencjach. Praca i Zabezpieczenie Społeczne. 3, 9-12.
• Golec-Nycz, E. (2018). Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce – kilka uwag o statucie bibliotekarzy, Biuletyn EBiB, 1, 1-7. Pobrane 30 października 2018, z:
• http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/viewFile/616/767
• (Konwencja,1952). Konwencja nr 183 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca rewizji Konwencji dotyczącej ochrony macierzyństwa (zrewidowanej), z 1952 r. Pobrane 30 października 2018, z: http://www.mop.pl/doc/html/konwencje/k183.html
• Latos-Miłkowska, M. (2011). Przemiany stosunku pracy związane z rodzicielstwem. W: L. Florek, Ł. Pisarczyk (red.), Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych : XVIII Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa, 26-28 maja 2011 r. (s. 221-230). Warszawa: LexisNexis.
• Latos-Miłkowska, M. (2017). Zakres podmiotowy urlopów związanych z rodzicielstwem. W: M. Szabłowska-Juckiewicz , B. Rutkowska, A. Napiórkowska (red.), Tendencje rozwojowe indywidualnego i zbiorowego prawa pracy : księga jubileuszowa profesora Grzegorza Goździewicza (s. 323-339). Toruń : Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa. Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności Dom Organizatora.
• Latos-Miłkowska, M. (2008). Godzenie pracy zawodowej z życiem rodzinnym w przepisach o czasie pracy (work-life balance). Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 7, 8-12.
• Liszcz, T. (1989). Ochrona pracy kobiet i pracowników wychowujących dzieci - propozycje zmian. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1, 22-28.
• Mitrus, L. (2013). Wątpliwości wokół urlopu rodzicielskiego. W: G. Uścińska (red.), Prawo pracy : refleksje i poszukiwania : księga jubileuszowa profesora Jerzego Wratnego (s. 355-365,). Warszawa: IPISS.
• Mitrus, L. (2009). Ochrona rodzicielstwa w świetle zmian Kodeksu pracy. W: A. Patulski, K. Walczak (red.), Jedność w różnorodności : studia z zakresu prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i polityki społecznej : księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Muszalskiemu (s. 189-200). Warszawa : Wydawnictwo C.H. Beck.
• Pisarczyk, Ł. (2016). Uprawnienia rodziców adopcyjnych w prawie pracy. W: J. Czerniak-Swędzioł (red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (s. 103-119). Warszawa : Wolters Kluwer.
• Pisarczyk, Ł. (2010a). Sprawozdanie z XIX Światowego Kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 2, 15-18.
• Pisarczyk, Ł. (2010b). Zmniejszenie wymiaru czasu pracy - odpowiedź na potrzeby pracowników i kryzys przedsiębiorstwa. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 6, 2-8.
• Pisarczyk, Ł. (2008). Ryzyko pracodawcy, Warszawa: Wolters Kluwer.
• (Rozporządzenie, 2015). Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków. (Dz.U. 2015, poz. 2243).
• (Rozporządzenie, 1996). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy z dnia 29 maja 1996 r. (Dz.U. 2017, poz. 927).
• (Rozporządzenie, 2017). Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią z dnia 3 kwietnia 2017 r. (Dz.U. 2017, poz. 796.).
• Serafin, K. (2016). Uprawnienia rodzicielskie pracownika – ojca po nowelizacji Kodeksu pracy. W: J. Czerniak-Swędzioł (red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (s. 157-182). Warszawa : Wolters Kluwer.
• Sobczyk, A. (2013). Prawo pracy w świetle Konstytucji RP. (t. 2: Wybrane problemy i instytucje prawa pracy a konstytucyjne prawa i wolności człowieka). Warszawa : C.H. Beck.
• Sobczyk, A. (red). (2017). Kodeks pracy : komentarz autorzy: Dominika Dörre-Kolasa, Monika Gładoch, Paweł Korus, Leszek Mitrus, Arkadiusz Sobczyk, Jakub Stelina, Marcin Zieleniecki. Warszawa : C.H. Beck
• Sołtys, P. (2014). Problematyka prawna obniżenia wymiaru etatu przez pracownika - rodzica wychowującego dziecko. Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej,21, 85-97.
• Torbus, U. (2016). Zmiany w zakresie uprawnień rodzicielskich ułatwiających łączenie obowiązków zawodowych z opieką nad dzieckiem. W: J. Czerniak-Swędzioł (red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (s. 199-227). Warszawa : Wolters Kluwer.
• (Uchwała, 1985). Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1985 r. III PZP 50/85. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Administracyjna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1986, 7-8, poz. 118, 36-38.
• (Ustawa, 1960). Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. (Dz.U. 2017, poz. 1257).
• (Ustawa, 1974). Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (Dz.U. z 2018 r. poz. 917).
• (Ustawa, 1997). Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach. (Dz.U. 2018, poz. 574.).
• (Ustawa, 1999). Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. (Dz.U. 2016, poz. 372 ze zm.).
• (Ustawa, 2005). Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym. (Dz.U. 2005, nr 164 poz.1365).
• (Ustawa, 2006). Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. (Dz.U.2006, nr 221 poz. 1615).
• (Ustawa, 2010). Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw). (Dz.U 2010, nr 224 poz. 1459).
• (Ustawa, 2013) Ustawa z dnia 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw). (Dz.U. 2013, poz. 675).
• (Ustawa, 2015). Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. (Dz.U. 2015, poz. 1268).
• (Ustawa, 2018) Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. (Dz. U. 2018, poz.1668).
• (Uzasadnienie, 1985). Uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1985 r. III PZP 50/85. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Administracyjna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1986, 7-8, poz. 118, 36-38.
• (Uzasadnienie, 2013). Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie Ustawy Kodeks pracy i innych ustaw. Druk sejmowy nr 1310, z 29 kwietnia 2013 roku. Pobrane 30 października 2018, z: http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=1310.
• Włodarczyk, M. (2017). W: K.W. Baran (red.), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Włodarczyk, M. (2018). W: K.W. Baran (red.), Kodeks pracy : komentarz. Warszawa : Wolters Kluwer Polska.
• Wratny, J. (2000). Prawo do wykonywania pracy w czasie urlopu wychowawczego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 3, 30-32.
• Wujczyk, M. (2014). Urlop rodzicielski - nowa instytucja ochrony rodzicielstwa. Polityka Społeczna 2, 21-24.
• (Wyrok, 1984). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1984 r. I PRN 129/84. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Administracyjna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, 1985, 7, poz. 93, 40-45.
• (Wyrok, 1995). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1995 r. I PRN 23/95. Orzecznictwo Sądu Najwyższego : zbiór urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, 22, poz. 276, 692-693.
• (Wyrok, 2001). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2001 r. V KKN 94/99. System Informacji Prawnej LEX nr 49445.
• (Wyrok, 2002). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2002 r. I PKN 156/01. Orzecznictwo Sądu Najwyższego : zbiór urzędowy. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, 2004, 5, poz. 78, 205-207.
• (Wyrok, 2003). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2003 r. I PK 206/02. Orzecznictwo Sądu Najwyższego: zbiór urzędowy. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, 2004, 16, poz. 278, 736-739.
• (Wyrok, 2007). Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2007 r. I UK 324/06. Monitor Prawa Pracy, 12, 654.
• (Wyrok, 2006). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r. II UK 51/05. Orzecznictwo Sądu Najwyższego: zbiór urzędowy. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, 23-24, 366.
• (Wyrok, 2011). Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 marca 2011 r. I OSK 2066/10. System Informacji Prawnej LEX nr 1079748.
• (Wyrok, 2012). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2012 r., II PK 209/11 Monitor Prawa Pracy, 9, 450.