Palinokompleks południowopolski jako długotrwały zapis różnoskalowych zmian klimatycznych we wczesno-środkowoplejstoceńskim przejściu (MIS 22-13)

• Authors: Winter Hanna

Title variants

EN

South-Polish palinocomplex as longlasting record of different scale climatic changes at the early Pleistocene transition (MIS 22–13)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wydzielony, na podstawie danych palinologicznych wspartych badaniami paleomagnetycznymi i geologicznymi, palinokompleks południowopolski będący ekwiwalentem w ujęciu palinologicznym kompleksu południowopolskiego. Kompleks zawiera trzy sekwencje pyłkowe: augustowską, domuratowską i ferdynandowską z policyklicznym zapisem zmian roślinności. Zapis ten pozwala na rekonstrukcję wysokoamplitutowych zmian klimatycznych rangi glacjał/oziębienie/glacjał i niskoamplitudowych interstadiał/stadiał oscylacji i fluktuacji klimatycznych zachodzących zarówno w interglacjałach, jak i okresach zimnych. Na podstawie danych paleomagnetycznych oraz zmian roślinności i klimatu uznano, że sukcesję augustowską należy korelować z MIS 21–19, domuratowską z MIS 17, a ferdynandowską z MIS 15–13.

EN

The South-Polish pollen complex, being an equivalent of the South-Polish complex in relation to its pollen content, was distinguished based on pollen data coupled with palaeomagnetic and geological investigations. The complex contains the Augustovian, Domuratovian and Ferdynandovian pollen sequences with a multicycle record of vegetation changes. The record of vegetation changes allows for the reconstruction of high-amplitude climate changes of a glacial/cooling/glacial rank and low-amplitude changes such as interstadial/stadial oscillations and climate fluctuations taking place both during interglacials and cool intervals. Based on palaeomagnetic data, vegetation and climate changes, the Augustovian succession should be correlated with MIS 21–19, the Domuratovian succession – with MIS 17, and the Ferdynandovian succession – with MIS 15–13.

Keywords

PL

palinlogia; MIS 22–13; zmiany roślinności i klimatu

EN

palynology; MIS 22–13; vegetation and climatic changes

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2017
• Volume: 106
• Pages: 139-154

Dates

published

2017

Contributors

author

Winter Hanna

References

• Bassinot F.C., Labeyrie L.D., Vincent E., Quidelleur X., Shackleton N.J., Lancelot Y. 1994. The astronomical theory of climate and age of the Brunhes-Matuyama magnetic reversal. Earth and Planetary Science Letters 126: 91-108.
• Ber A. 1996. Sytuacja geologiczna osadów jeziornych osadów piętra augustowskiego w Szczebrze koło Augustowa oraz osadów jeziornych interglacjału mazowieckiego w Krzyżewie. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 373: 35-48.
• Ber A. 2000. Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Prace PIG CLXX: 1-89.
• Ber A., Janczyk-Kopikowa Z., Krzyszkowski D. 1998. A new interglacial stage in Poland (Augustovian) and the problem of the age of the oldest Pleistocene till. Quaternary Sciences Reviews 17: 761-773.
• Ber A., Lindner L., Marks L. 2007. Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Przegląd Geologiczny 55(2): 115-118.
• Ber A., Lisicki S., Winter H. 2009. Stratygrafia dolnego plejstocenu północno-wschodniej polski na podstawie badań osadów jeziornych z profili Sucha wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska) w nawiązaniu do obszarów Rosji, Litwy i Białorusi. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 435: 23-36.
• Clark P.U., Archer D., Pollard D., Blum J.D., Rial J.A., Brovkin V., Mix A.C., Pisias N.G., Roy M. 2006. The middle Pleistocene transition: characteristics, mechanisms and implications for long-term changes in atmospheric pCO2. Quaternary Science Reviews 25: 3150-3184.
• Foronova I.V. 2005. Large mammal faunas from southwestern Siberia of the Plio-Pleistocene boundary and Lower/Middle Pleistocene transition. Quaternary International 131: 95-99.
• Gaździcka E., Krzywicki T., Lisicki S., Nitychoruk J., Rosowiecka O., Winter H. 2010. W: Zintegrowany program płytkich wierceń badawczych dla rozwiązania istotnych problemów budowy geologicznej Polski. Dokumentacja geolo¬giczna otworu badawczego Kalejty PIG-1 – Problem 17 - Zbadanie zapisu czwartorzędowych zmian klimatycznych w wybranych profilach z obszaru Polski. Arch. CAG PIG, Warszawa.
• Head M.J., Gibbard P.H.L. 2005. Early-Middle Pleistocene transitions: an overview and recommendation for the defining boundary. W: M.J. Head, P.L. Gibbard (red.) Early-Middle Pleistocene Transitions: The Land-Ocean Evidence. Geological Society, London, Special Publications 247: 1-18.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1975. Flora interglacjału mazowieckiego w Ferdynandowie. Biuletyn Instytutu Geologicznego 290: 5-94.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1987. Uwagi na temat palinostratygrafii czwartorzędu. Kwartalnik Geologiczny 3: 155-162.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1991. The Ferdynandów Interglacial in Poland. Geological Quarterly 35: 71-80.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1996. Ciepłe okresy w mezoplejstocenie północno-wschodniej Polski. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 373: 49-66.
• Janczyk-Kopikowa Z. 2009. Analiza pyłkowa międzymorenowych osadów z profilu Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie, północno-wschodnia Polska). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 435: 37-46.
• Janczyk-Kopikowa Z., Mojski J.E., Rzechowski J. 1980. Stratygrafia i zasięgi osadów glacjalnych dolnego i środkowego plejstocenu między Wisłą i Bugiem. Sympozjum „Stratygrafia i chronologia lessów oraz utworów glacjalnych dolnego i środkowego plejstocenu w Polsce SE”. Lublin: 35-36.
• Khursevich G., Nita M., Ber A., Sanko A., Fedenya S. 2005. Palaeoenvironmental and climatic changes during the Early Pleistocene recorded in the lacustrine-boggy-fluvial sediments at Komorniki, NE Poland. PIG Special Papers 16: 35-44.
• Krzyszkowski D., Bötger T., Junge F., Kuszell T., Nawrocki J. 1996. Ferdynandovian Interglacial palaeoclimate reconstructions from pollen successions, isotope composition and palaeomagnetic susceptibility. Boreas 25: 283-296.
• Lindner L., Marks L. 2008. Pleistocene stratigraphy of Poland and its correlation with stratotype sections in the Volhynian upland (Ukraine). Geochronometria 31: 31-37. Doi 10.2478/v 10003-008-0014-9.
• Lindner L., Marks L., Nita M. 2013. Climatostratigraphy of interglacials in Poland: Middle and Upper Pleistocene lower boundaries from a Polish perspective. Quaternary International 292: 113-123.
• Lisicki S., Winter H. 2004. Rewizja pozycji stratygraficznej osadów dolnego i środkowego plejstocenu północno-wschodniej Polski. W: A. Kostrzewski (red.) Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. T IV, Seria Geografia 68: 259-282.
• Mamakowa K. 2003. Plejstocen. W: S. Dybowa-Jachowicz, A. Sadowska (red.) Palinologia. Inst. Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków: 235-273.
• Maslin M.A., Ridgwell A.J. 2005. Mid-Pleistocene Revolution and the ‘eccentricity myth’. http://www.seao2.info/pubs/manuscript_mas lin_and_ridgwell.pdf: 1-39.
• Mudelsee M., Stattegger K. 1997. Exploring the structure of the mid-Pleistocene revolution with advance methods of time-series analysis. Geologische Rundschau 86: 499-511.
• Nawrocki J. 1995. Wyniki badań paleomagnetycznych 5 prób z profilu Kalejty (Równina Augustowska). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• Nawrocki J. 2009. Wyniki badań paleomagnetycznych osadów jeziornych z profilu Czarnucha (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 435: 109-118.
• Pidek I.A. 2000. Interpretacja palinostratygraficzna zimnej jednostki pomiędzy dwiema ciepłymi w ferdynandowskiej sukcesji Zdan (Polska E). Przegląd Geologiczny 11(48): 1035-1037.
• Pidek I.A. 2003. Mesopleistocene vegetation history in the northern foreland of the Lublin Upland based on palaeobotanical studies of the profiles from Zdany and Brus sites. Maria Curie-Skłodowska University Press. Lublin: 1-96.
• Pidek I.A. 2015. Palynostratigraphy and vegetation changes during the early Middle Pleistocene, based on new studies of deposits from Ferdynandów (central eastern Poland). Acta Palaeobotanica 55(1): 253-266. Doi 10.1515/ac pa-2015-0002.
• Pidek I.A., Małek M. 2010. A bi-partite Ferdynandovian succession from Łuków, Eastern Poland: a new palynostratigraphic approach. Geological Quarterly 54(1): 69-85.
• Rosowiecka O., Winter H., Granoszewski W. 2010. Climate changes during the Quaternary in north Poland based on paleomagnetic and plant indicators analyses. Travaux Geophysiques XXXIX. Abstracts of the 12 Castle Meeting. New trends in geomagnetism. Palaeo, rock and environmental magnetism. Castle of Nove Hrady, Czech Republic, August 29-September 10 2010: 74.
• Rzechowski J. 1996. The Ferdynandivian Interglacial and its stratigraphical position in the Middle Pleistocene of Europe. W: Ch. Turner (red.) The early Middle Pleistocene in Europe. A.A.Balkema/Rotterdam/Brookfield: 279-293.
• Stachowicz-Rybka R. 2009. Stratygrafia szczątków roślin ze stanowiska Czarnucha (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 435: 97-104.
• Stachowicz-Rybka R. 2011. Flora and vegetation changes on the basis of plant macroremains analysis from an early Pleistocene lake of the Augustów Plain, NE Poland. Acta Palaeobotanica 51(1): 39-103.
• Stachowicz-Rybka R. 2015. Environmental and climate changes of the Domuraty 2 section (NE Poland) based on analysis of plant macroremains. Acta Palaeobotanica 55(2): 213-231.
• Stachowicz-Rybka R., Pidek I.A., Żarski M. 2017. New palaeoclimate reconstructions based on multidisciplinary investigation in the Ferdynandów 2011 stratotype site (eastern Poland). Geological Quarterly 61(2): 276-290. DOI: http://dx.doi.org/10.7306/gq.10.7306/gq.1353.
• Wang P., Tian J., Cheng X. 2001. Transition of Quaternary glacial cyclicity in deep-sea records at Nansha, the South China Sea. Sciences in China, series D 10(44): 926-933.
• Winter H. 1992. Ferdynandowska sukcesja pyłkowa z profilu Popioły – Kotlina Toruńska. Kwartalnik Geologiczny 36(3): 387-392.
• Winter H. 2001. Nowe stanowisko interglacjału augustowskiego w północno-wschodniej Polsce. W: A. Kostrzewski (red.) Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań: 439-450.
• Winter H. 2008. Zapis palinologiczny zmian roślinności i klimatu interglacjału augustowskiego w profilu Żarnowo (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska). Przegląd Geologiczny 56(11): 1011-1118.
• Winter H. 2009. Sukcesja pyłkowa z profilu Czarnucha i jej znaczenie dla stratygrafii dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 435: 109-118.
• Winter H. 2010. Palinokompleksy północno-wschod¬niej Polski. XVII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Jeziorowskie, 6-10. 2010: 112.
• Winter H. 2015. Dynamika zmian klimatycznych w pliocenie i plejstocenie dolnym oraz granica neogen/czwartorzęd w osadach południowego Mazowsza (Polska środkowa) na podstawie danych palinologicznych. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 202: 53-106.
• Winter H., Lisicki S. 2005. Sukcesja pyłkowa z Domurat (Wzgórza Sokólskie) i jej znaczenie dla plejstocenu Polski północno-wschodniej. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 416: 115-131.
• Winter H., Khursevich G., Fedenya S. 2008. Pollen and diatom stratigraphy of the lacustrine-fluvial-swamp deposits from the profile Domuraty. Geological Quarterly 52(3): 269-280.
• Zagwijn W.H. 1996. The Cromerian Complex Stage of the Netherlands and correlation with other areas in Europe. W: Ch. Turner (red.) The Early Middle Pleistocene in Europe. A.A. Balkema/Rotterdam/Brookfield: 145-172.

Identifiers

ISSN

0065-1249