Refleksja nad początkami wszechświata w traktacie Be-reszit Raba

• Authors: Rucki Mirosław , Prończuk Michał

Title variants

EN

Reflections on the Beginning of the Universe in the Treatise Bereshit Rabbah

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Z punktu widzenia dzisiejszej metodologii naukowej Biblia nie stanowi źródła wiedzy naukowej, przynajmniej w zakresie nauk przyrodniczych. Przez wiele wieków teksty Biblii były jednak źródłem refleksji, w tym filozoficznej, nad początkiem istnienia wszechrzeczy. Przykładem takiej refleksji jest traktat Midrasz Raba zawierający komentarze do Księgi Rodzaju. I choć rozważania rabiniczne mają raczej charakter praktyczny (są ukierunkowane na wypełnianie przepisów Prawa Mojżeszowego), to często odwołują się do pytań egzystencjalnych i filozoficznych. Jest to szczególnie zauważalne w przytaczanych w traktacie dyskusjach z filozofami greckimi. Przeprowadzona analiza wskazuje na sensowność wielu refleksji rabinicznych, nawet w świetle dzisiejszej wiedzy naukowej o świecie i jego początkach, mimo że rabini nie odwoływali się do wiedzy przyrodniczej, a bazowali wyłącznie na tekstach biblijnych.

EN

From the perspective of today’s scientific methodology, the Bible does not count as a scientific source, at least as far as the natural sciences are concerned. However, for many centuries biblical texts have inspired reflections — including those of a philosophical kind — on the beginning of the existence of all things. The treatise Midrash Rabbah, with its commentary on the Book of Genesis, is an example of such reflections. In spite of the fact that rabbinic interpretation focuses on practical aspects of the Mosaic Law, it often raises philosophical and existential questions, especially in the context of those discussions that involve the gentile philosophers referred to in the treatise. The analysis undertaken here seeks to highlight those rabbinic reflections that appear reasonable even from the perspective of modern science aimed at describing the world and its origin — even though the rabbis were not themselves engaged in any form of the natural sciences and based their reflections exclusively on biblical texts.

Keywords

PL

midrasz; judaizm; Księga Rodzaju; początek; stworzenie

EN

midrash; Judaism; the Book of Genesis; the beginning; creation

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2017
• Volume: 14
• Pages: 329-349

Contributors

author

Rucki Mirosław

• Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu

author

Prończuk Michał

• Biblijne Towarzystwo Kreacjonistyczne

References

• BACHER Wilhelm and BROYDÉ Isaac, „Phinehas Ben Jair”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/12121-phinehas-ben-jair (26.06.2017).
• BACHER Wilhelm and OCHSER Schulim, „Samuel Ben Ammi”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/13091-samuel-ben-ammi (26.06.2017).
• „Bar Kappara”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/13703-simeon-bar-kappara (26.06.2017).
• BORZYMIŃSKA Zofia, „Midrasz Raba”, w: Polski Słownik Judaistyczny, http://www.jhi.pl/psj/Midrasz_Raba (17.06.2017).
• DE MORGAN Augustus, A Budget of Paradoxes, The Open Court Publishing Co., Chicago/London 1915.
• DŁUGOSZ-KURCZABOWA Krystyna, Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, PWN, Warszawa 2008.
• EDWARDS Rem, What Caused the Big Bang?, Brill, Amsterdam — New York 2001.
• FREEDMAN Harry and SIMON Maurice (eds.), Midrash Rabbah, vol. 1, The Soncino Press, London 1961.
• „Hama b. Hanina”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/7119-hama-b-hanina (26.06.2017).
• HAWKING Stephen, “The Origin of the Universe”, http://www.hawking.org.uk/the-origin-of-the-universe.html (29.04.2017).
• HAWKING Stephen, „The Beginning of Time”, http://www.hawking.org.uk/the-beginning-of-time.html (29.04.2017).
• http://beta.hebrewbooks.org/11574 (22.06.2017).
• http://www.daat.co.il/daat/tanach/raba1/1.htm (22.06.2017).
• JACOBS Joseph and LAUTERBACH Jacob Zallel, „Zugot”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/15293-zugot (26.06.2017).
• JASTROW Marcus, A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature, vol. 2, Luzac & Co, London 1903.
• JASTROW Marcus and MENDELSOHN S., „Berechiah I”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/3036-berechiah-i-r (26.06.2017).
• KOEHLER Ludwik, BAUMGARTNER Walter i STAMM Johann Jakub, Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 2, Vocatio, Warszawa 2008.
• KOLB Bryan i WHISHAW Ian Q., Fundamentals of Human Neuropsychology, Freeman and Company, New York 1996.
• Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym DEI VERBUM, http://tiny.pl/g1nkd (26.06.2017).
• LISOWSKY Gerhard (Hg.), Konkordanz zum Hebräischen Alten Testament, Deutsche Bibelgesselschaft, Stuttgart 1993.
• MIELZINER Moses, „Amora”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/1421-amora (29.04.2017).
• „Moses Ben Naḥman Gerondi”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/11284-nahmanides-moses (26.06.2017).
• PENROSE Roger, Droga do rzeczywistości. Wyczerpujący przewodnik o prawach rządzących Wszechświatem, przeł. Jerzy Przystawa, Prószyński i S-ka, Warszawa 2006.
• PLATON, Dialogi, przeł. Władysław Witwicki, Tower Press, Gdańsk 2000.
• PLATON, Państwo, przeł. Władysław Witwicki, Wydawnictwo ANTYK, Kęty 2003.
• POLONSKI Pinchas (ed.), Sidur szaarej tfila, Machanaim, Jerusalem 2008.
• POPKO Maciej, „Wschód starożytny a początki myśli europejskiej”, Przegląd Orientalistyczny 1999, nr 1-2 (189-190), s. 15-25.
• „Rabbi Dr. Isidore Epstein, B.A., Ph.D., D.Lit., 1894-1962”, Transactions (Jewish Historical Society of England) 1962-1967, vol. 21, s. 327-336.
• RIENECKER Fritz i MAIER Gerhard, Leksykon biblijny, przeł. Danuta Irmińska, Vocatio, Warszawa 2001.
• RUCKI Mirosław, „Sześć dni stworzenia — Heksaemeron”, Teologia i Człowiek 2016, nr 1 (33), s. 85-105.
• SCHECHTER Solomon and MENDELSOHN S., „Jonah”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/8752-jonah (26.06.2017).
• SCHECHTER Solomon and MENDELSOHN S., „Levi II”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/9803-levi-ii (26.06.2017).
• SCHOLEM Gershom, Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2007.
• SCHROEDER Gerald, „Age of the Universe”, http://www.aish.com/societywork/sciencenature/Age_of_the_Universe.asp (29.04.2017).
• SINGER Isidore and BROYDÉ Isaac, „Huna Bar Abbin Ha-Kohen”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/7933-huna-bar-abbin-ha-kohen (17.06.2017).
• SINGER Isidore and LAUTERBACH Jacob Zallel, „Judah Ben Ilai”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/8994-judah-ben-ilai (26.06.2017).
• SINGER Isidore, VIZETELLY Frank, and FUNK Isaac (eds.), The Jewish Encyclopedia, vol. 1-12, Funk & Wagnals Co., New York — London 1901-1906.
• SUMBER Jonathan, On the Nature and Origin of Time, Space, Gravity and Reality, Outskirts Press, Denver 2016.
• „Tannaim and amoraim”, w: SINGER, VIZETELLY, and FUNK (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/14240-tannaim-and-amoraim (17.06.2017).
• TATARKIEWICZ Władysław, Historia filozofii, t. I, PWN, Warszawa 1978.
• TREPPA Zbigniew, Fotografia z Manopello. Twarz Zmartwychwstającego Mesjasza, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2009.
• TUREK Przemysław, Od Gilgamesza do kasydy. Poezja semicka w oryginale i w przekładzie, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010.
• VIDAS Moulie, Tradition and the Formation of the Talmud, Princeton University Press, Princeton 2014.
• WOLEŃSKI Jan, Epistemologia, PWN, Warszawa 2005.
• ZABOŁOTNY Andrzej, „Naturalizm metodologiczny w nauce — dylemat teisty”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 25-48.