Człowiek, polityk, podatnik. Czy generyczne maskulinum ma charakter w pełni inkluzywny?

• Authors: Szpyra-Kozłowska Jolanta

Title variants

EN

Human, politician, taxpayer. Are masculine generics inclusive?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto, opierając się na nowych danych językowych, próbę odpowiedzi na pytanie, czy generyczne nazwy męskie faktycznie mają charakter w pełni inkluzywny i odnoszą się w równym stopniu do kobiet i mężczyzn. Autorka dowodzi, że tak nie jest – na podstawie studium niebadanego wcześniej w języku polskim zjawiska przesunięcia znaczeniowego od nazw ogólnych do ich męskich egzemplifikacji (np. podatnik > Kowalski), a także na podstawie wyników oryginalnego badania ankietowego z udziałem młodzieży studenckiej, dotyczącego konotacji z kobietami i mężczyznami generycznego maskulinum określającego osoby zajmujące się polityką, sportem, sztuką i nauką (np. naukowiec) w porównaniu z formami obu rodzajów (np. naukowiec/naukowczyni), podanymi w różnej kolejności i uwzględniającymi płeć ankietowanych. Na płaszczyźnie teoretycznej wyniki obu badań interpretowane są w świetle kognitywnej teorii prototypów, według której typowym reprezentantem form generycznych jest mężczyzna, zgodnie ze schematem myślowo-kulturowym: ‘człowiek = mężczyzna’.

EN

Based on new language data, the present paper attempts to answer the question of whether masculine generics are indeed fully inclusive and refer to the same extent to women and men. The author argues that this is not the case as proved in an examination of the hitherto uninvestigated phenomenon in Polish of the so-called slippage from the generic item to its masculine exemplifications (e.g. podatnik ‘taxpayer’ > Kowalski ‘male surname’). It is also shown through the results of an original questionnaire study with university student participants. The study inquired about the students’ male and female connotations with masculine generics denoting people involved in politics, sports, art and science (e.g. naukowiec ‘scholar, masc.’) in comparison to phrases with two genders (e.g. naukowiec ‘scholar’/ naukowczyni ‘female scholar’). The forms of the nouns were provided in two orders and the responses studied in relation to participants’ gender. The results are interpreted in terms of the cognitive prototype theory, according to which the prototypical human is male, as expressed by the androcentric rule ‘people = male’.

Keywords

męskie nazwy generyczne; inkluzywność; przesunięcie znaczeniowe; kognitywna teoria prototypów

EN

masculine generics; gender-fair language; slippage; cognitive prototype theory

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2024
• Volume: 104
• Issue: 1
• Pages: 17-31

Dates

published

2024-03-31

Contributors

author

Szpyra-Kozłowska Jolanta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.31286/JP.00623