Lokacja Zakliczyna nad Dunajcem w 1558 r.

• Authors: Nowogórski Przemysław

Title variants

EN

Location of Zakliczyn on the river Dunajec in 1558

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W dniu 13 czerwca 1558 r. Wawrzyniec Spytek Jordan, znaczący dygnitarz czasów Zygmunta Augusta i właściciel dóbr melsztyńskich, wystawił na zamku Melsztyn dokument lokacyjny dla nowego miasta Zakliczyn nad Dunajcem. Założenie to znajdowało się na miejscu starszej, bo pochodzącej najpewniej jeszcze z końca XI lub początków XII w. wsi, należącej do opactwa tynieckiego. Początkowo pod nazwą Dunaviz, a później jako Opatkowice, jest ona potwierdzona w średniowiecznych źródłach. Była to ważna wieś targowa, położona na uczęszczanym szlaku handlowym, stanowiąca konkurencję dla innych miast, na przykład Czchowa. W 1557 r. Wawrzyniec Spytek Jordan za zgodą króla Zygmunta Augusta dokonał zamiany z ówczesnym opatem tynieckim Wojciechem Baranowski kilku swoich wsi na trzy wsie opackie, m.in. Opatkowice. W następnym już roku założył nowe miasto, nawiązujące nazwą do rodzinnej wsi Jordanów w okolicach Myślenic. Aż do połowy XVII w. naddunajecki Zakliczyn rozwijał się intensywnie, lecz „potop szwedzki” przerwał na wiele dziesięcioleci ten czas rozkwitu.

EN

On the 13th of June, Wawrzyniec Spytek Jordan, an important dignitary from the epoch of Sigismund August and owner of goods in Melsztyn validated a location document in the castle of Molsztyn for a new town by the name of Zakliczyn on the river Dunajec. It was situated at the site of an older village probably dating back to the end of XI or the beginning of XII century and belonging to the abbey in Tyniec. First it was called Dunaviz, then Opatkowice, and was mentioned in Middle Ages sources. It was an important fair village, situated on an intensely frequented trade rout. Zakliczyn proved a serious rival for other towns, such as Czchów. In 1557, Wawrzyniec Spytek Jordan with the consent of king Sigismund August exchanged a few of his villages with the then-abbot of Tyniec Wojciech Baranowski for three abbot’s villages, among others Opatkowice. In the following year he founded a new town whose name harked back to his family village of Jordanów in the vicinity of Myślenice. Until the middle of XVII century, Zakliczyn on the river Dunajec developed prosperously. However, the “Deluge” put an end to this development.

Keywords

PL

miasto; lokacja; Zakliczyn; Dunajec; Spytek Jordan

EN

town; location; Zakliczyn; Dunajec; Spytek Jordan

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2018
• Volume: 129
• Pages: 67-79

Contributors

author

Nowogórski Przemysław

References

• Źródła drukowane
• Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, wyd. W. Kętrzyński, S. Smolka, Lwów 1875.
• Liber beneficiorum dioecesi Cracoviensis Jana Długosza, wyd. A, Przeździecki, Tom I, Cracoviae 1863; tom II, Cracoviae 1864.
• Matriculum Regni Poloniae Summaria, wyd. T. Wierzbowski, t. V, Warszawa 1912.
• Monumenta Poloniae Vaticana, t. 1, wyd. J. Ptaśnik, Cracoviae 1913.
• Opracowania
• Bober S., Kult św. Idziego w Polsce w świetle wezwań kościołów, Opole 2004.
• Bogusz R., Zakliczyn nad Dunajcem, Nowy Sącz 2013.
• Kamiński A., Jordan Mikołaj z Zakliczyna h. Trąby (1467-1521), kasztelan wojnicki, wielkorządca krakowski, Polski Słownik Biograficzny, t. XI, Kraków 1964, s. 208.
• Tenże, Jordan Spytek Wawrzyniec z Zakliczyna h. Trąby (1518-1568), kasztelan krakowski, Polski Słownik Biograficzny, t. XI, Kraków 1964, s. 282.
• Kiryk F., Rozwój urbanistyki Małopolski XIII-XVI w., Kraków 1985.
• Krasnowolski B., Zabytkowy zespół urbanistyczny Zakliczyna i problem jego ochrony konserwatorskiej, „Rocznik Tarnowski” 1997/1998, s. 31-38.
• Krupiński A. B., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Wydawnictwo PTTK „Kraj” 1989.
• Kumor B., Powstanie i rozwój sieci parafialnej w Małopolsce południowej do końca XVI w., „Prawo Kanoniczne” V, 1962, oraz VI, 1963.
• Tenże, Dzieje diecezji krakowskiej do 1795 r., t. 1, Kraków 1998.
• Moskal K., Leliwici z Melsztyna i ich zamki, Nowy Sącz 2007.
• Pasiecznik J., Kościół i klasztor franciszkanów w Zakliczynie nad Dunajcem, Kraków 1992.
• Talarek K., Historia parafii Zakliczyn 1125-1772, Tuchów 2003.
• Zakliczyn i okolice, red. S. Potępa, Zakliczyn, br. r. wyd.
• Zathey J., Z dziejów kultu św. Idziego w Polsce, „Życie i Myśl” 1951, nr 7-8.