Rekopis MS 104 z archiwum krakowskiej kapituły katedralnej na Wawelu

• Authors: Rybska-Bąk Karolina , Bąk Łukasz

Title variants

EN

The MS 104 mansucript from the Archive of the Cracow Cathedral Chapter at the Wawel

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy rękopisu MS 104 znajdującego się w Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej na Wawelu. Kodeks ten powstał w I połowie XV w. Był kilka razy wzmiankowany, jednak nie doczekał się dotychczas szerszego opracowania. Jego stan zachowania jest dostateczny, jednak ze wzglądu na pękniętą okładzinę górną nie jest obecnie udostępniany. Autorzy w pierwszej części artykułu skoncentrowali się na opisie kodykologicznym rękopisu. Kodeks MS 104 nie należy do bogato zdobionych. Na jego dekorację składa się inicjał, dwa przedstawienia herbu Doliwa oraz wypełnienia liter przypominające ludzkie twarze, które znajdują się jedynie w tekstach pierwszego pisarza. Wyszczególnione zostały umieszczone w nim znaki wodne oraz teksty, które napisano tą samą ręką. Rękopis nie jest jednorodny. To zbiór dziesięciu tekstów należących do różnych autorów. Nie można z całą pewnością wskazać osoby, której kodeks był dedykowany. Różnorodność dzieł zawartych w rękopisie może być jedynie odzwierciedleniem zainteresowań zleceniodawcy. Biorąc pod uwagę okres, w którym rękopis mógł powstać oraz jego teść, autorzy wzięli w swym rozważaniu pod uwagę dwie osoby: braci Wincentego oraz Jakuba Kota.

EN

The article deals with the MS 104 manuscript which lies in the Archive of the Cathedral Chapter at the Wawel. This code was written down in the first half of the 15th century. It appeared a few times in scientific literature, but no detailed study has been devoted to it yet. The manuscript is in a fairly good shape. Notwithstanding, it cannot be made available to anyone since its upper cover is cracked in some places. In the first part of the article emphasis was put on a codicological description of the manuscript in question. The MS 104 code is far from being richly embellished. What it presents externally is an initial, two images of Dowlin’s coat of arms as well as letters’ fillings which resemble human faces which in turn appear but in the first author’s texts. Watermarks and texts handwritten by one person have been accentuat-ed there. The manuscript is not homogenous – what it contains is a collection of ten texts stemming from different authors. There is no certainty as to which person the code might have been dedicated to. The multifaceted character of works included in the code may merely reflect hobbies and interests of the purchaser. Taking account of the time in which the manuscript might have been elaborated as well as what its contents are, the authors of the article decided to focus on two persons – brothers Wincenty and Jakub Kot.

Keywords

PL

rękopis MS 104; kodeks; Kapituła Katedralna na Wawelu; herb Doliwa; Wincenty Kot; Jakub Kot

EN

manuscript MS 104; code; Cathedral Chapter in Wawel; Doliwa coat of arms; Wincenty Kot; Jakub Kot

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2015
• Volume: 124
• Pages: 5-38

Contributors

author

Rybska-Bąk Karolina

author

Bąk Łukasz

References

• Źródła drukowane
• Bulaeus C. E, Historia Universitatis Parisiensis, t. 5: 1400-1500, Paris 1670.
• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 1: 1384-1492, wyd. A. Sokołowski, J. Szujski, Kraków 1876.
• Concilium Florentinum. Documenta et scriptores, vol. 1, pars 2: Epistolae pontificiae de rebus in Concilio Florentino annis 1438-1439 gestis, ed. G. Hofmann, Romae 1944.
• Concilium Florentinum. Documenta et scriptores, vol. 3, fasc. 2: Fragmenta protocol, diaria privata, sermones, ed. G. Hofmann, Romae 1951.
• Concilium Florentinum. Documenta et scriptores, vol. 6: Andreas de Santa-croce advocatus consistorialis, Acta Latina Concilii Florentini, ed. G. Hofmann, Romae 1955.
• De Summi Pontificis Auctoritate Flores Sententiarum Divi Thomae Per Jo-annem Cardinalem de Turrecremata Op collecti, Mediolani 1736.
• Documenta pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia, t. 2, wyd. A. G. Welykyj, Romae 1953-1954.
• Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński, grecki, arabski, ormiań-ski, polski, t. 3: 1414-1445, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003.
• Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. Powiększony dodatkami z później-szych autorów, rękopisów, dowodów urzędowych, t. 1, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk 1839.
• Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 11 i 12: 1431-1444, tł. J. Mrukówna, Warszawa 2009.
• Mansi J. D., Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio, t. 29: 1431-1434, Venetiis 1788.
• Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508, t. 1, red. A. Gąsiorow-ski, T. Jurek, I. Skierska, Kraków 2004.
• Monumenta conciliorum generalium seculi decimi quinti. Concilium Basi-liense. Scriptorum Tomus Secundus, vol. 2, ed. E. Birk, Vindobonae 1873.
• Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858.
• Opracowania
• Baczkowski K., Zbigniew Oleśnicki wobec II unii polsko – węgierskiej 1440-1444, [w:] Zbigniew Oleśnicki książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 53-71.
• Bąkowski L., Książę mazowiecki Aleksander, biskup trydencki, Przegląd Historyczny 16: 1913, s. 1-34.
• Boniecki A., Herbarz Polski, t. 4, Warszawa 1901.
• Borkowska U., Królewscy spowiednicy, [w:] Ludzie, Kościół, wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej. Średniowiecze – wczesna epoka nowożytna, red. W. Iwańczak. S. K. Kuczyński, Warszawa 2001, s. 173-194.
• Briquet Online, http://www.ksbm.oeaw.ac.at/_scripts/php/BR.php, dostęp: 01.06.2012 r.
• Chadwick H., Historia rozłamu Kościoła Wschodniego i Zachodniego, Kra-ków 2009.
• Decaluwe M., A Successful Defeat. Eugene IV’s Struggle with the Council of Basel for Ultimate Authority in the Church, 1431-1449. Bruxelles – Rome 2009.
• Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012.
• Fijałek J., Mistrz Jakób z Paradyża i Uniwersytet Krakowski w okresie sobo-ru bazylejskiego, t. 1, Kraków 1900.
• Graff T., Biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki wobec schizmy bazylejskiej (1439-1449), [w:] Zbigniew Oleśnicki książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 195-204.
• Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Kraków 2008.
• Graff T., Rozterki religijne biskupów monarchii jagiellońskiej w dobie tzw. II unii polsko-węgierskiej 1440-1444, [w:] Religijność. Wymiar prywatny i pu-bliczny, red. W. Szymborski, P. F. Nowakowski, Kraków 2007 s. 129-148.
• Graff T., Wokół sprawy kardynalatu biskupa krakowskiego Zbigniewa Ole-śnickiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Histo-ryczne, z. 129: 2002, s. 19-50.
• Hain S., Wincenty Kot. Prymas Polski (1436-1448), Poznań 1948.
• Hergenrother J., Historya powszechna Kościoła Katolickiego, t. 9, Warszawa 1922.
• Hornowska M., Zdzitowiecka-Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1947.
• Izbicki T. M., Protector of the Faith. Cardinal Johannes de Turrecremata and the Defense of the Institutional Church, Washington 1981.
• Jak czytać rękopis średniowieczny, red. P. Géhin, tł. B. Spieralska, Warszawa 2008.
• Janowski P., Laetentur caeli, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 10, red, F. Gry-glewicz, R. Łukaszczyk, Z. Sułkowski, Lublin 2004, k. 364-365.
• Koczerska M., Biskup w Polsce późnego średniowiecza na tle porównaw-czym, [w:] Kolory i struktury średniowiecza, red. W. Fałkowski, Warszawa 2004, s. 109-127.
• Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego ponty-fikatu (1423-1455), Warszawa 2004.
• Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki wśród ludzi i idei swojej epoki, [w:] Zbi-gniew Oleśnicki książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 11-37.
• Korczak L., Wielki Książę Litewski Świdrygiełło wobec soboru bazylejskiego i papieża Eugeniusza IV, [w:] Historia vero testis temporum: księga jubi-leuszowa poświęcona Profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. J. Smołucha, Kraków 2008, s. 339-348.
• Kosman M., Poczet prymasów Polski, Bydgoszcz 1997.
• Kowalski M. D., Rola prowizji papieskich w obsadzaniu prebend katedral-nych za czasów Zbigniewa Oleśnickiego, [w:] Zbigniew Oleśnicki książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 171-193.
• Krzyżaniakowa J., W służbie króla i Kościoła – wybitni arcybiskupi XV wie-ku, [w:] 1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000.
• Lazarus P., Das Basler Konzil. Seine Berufung und Leitung, seine Gliederung und seine Behördenorganisation, Historische Studien 100, Berlin 1912.
• Meuthen E., Eine bisher unbekannte Stellungnahme Cesarinis (Anfang November 1436) zur Papstgewalt, [w:] Quellen und Forschungen aus ita-lienischen Archiven und Bibliotheken, Bd. 62, Tübingen 1982, s. 143-179.
• Miodońska B., Iluminacje krakowskich rękopisów z 1 poł. w. XV w Archiwum Kapituły Metropolitalnej na Wawelu, Kraków 1967.
• Nikodem J. Zbigniew Oleśnicki w dziełach Jana Długosza, Nasza Przeszłość 87: 1997, s. 73-121.
• Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki wobec unii polsko-litewskiej do śmierci Jagiełły, Nasza Przeszłość 91: 1999, s. 101-151.
• Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki wobec unii polsko-litewskiej w latach 1434-1453, Nasza Przeszłość 92: 1999, s. 85-135.
• Nowak J., Ksiądz Ignacy Polkowski – kolekcjoner i „książkołap” w latach 1872-1888, Nasza Przeszłość 89: 1998, s. 245-272.
• Piccard Online, http://www.piccard-online.de/start.php, dostęp: 03.12.2015 r.
• Piekosiński F., Średniowieczne znaki wodne zebrane z rękopisów, przecho-wywanych w Archiwach i Bibliotekach polskich, głównie krakowskich. Wiek XIV, Kraków 1893.
• Pieradzka K., Uniwersytet Krakowski w służbie państwa i wobec soborów w Konstancji i Bazylei, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364-1764, t. 1, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 91-137.
• Polkowski I., Katalog rękopisów kapitulnych katedry krakowskiej, cz. 1: Ko-dexa rękopiśmienne 1-128, Kraków 1884.
• Potkowski E., Imagines verborum. O inicjałach i przestrzeni wizualnej w książce wczesnego średniowiecza, [w:] Polska, Europa, Afryka. Studia ofiarowane profesorowi Bronisławowi Nowakowi w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. M. Dygo, Pułtusk 2007, s. 147-168.
• Potkowski E., Książka i pismo w średniowieczu, Pułtusk 2006.
• Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warszawa 1984.
• Potkowski E., Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu, [w:] Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi. Książka rękopi-śmienna XV-XVII w., red. B. Bieńkowska, Warszawa 1980, s. 9-67.
• Ptaśnik J, Papiernie w Polsce XVI wieku, Kraków 1920.
• Rabiej P., Uczeni uniwersyteccy w służbie i otoczeniu Zbigniewa Oleśnickie-go, biskupa krakowskiego, [w:] Polska i jej sąsiedzi w późnym średniowie-czu, red. K. Ożóg, S. Szczur, Kraków 2000, s. 199-231.
• Schatz K., Sobory powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła, Kraków 2001.
• Semkowicz W., Encyklopedia nauk pomocniczych historii, Kraków 1999.
• Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków 2002.
• Series episcoporum Ecclesiae catholicae, ed. P. B. Gams, Leipzig 1931.
• Silnicki T., Sobory powszechne a Polska, Warszawa 1962.
• Sperka J., Elżbieta z Pilicy Granowska i król Władysław Jagiełło. Kulisy wielkiej miłości, [w:] Miłość w czasach dawnych, red. B. Możejko, A. Pa-ner, Gdańsk 2009, s. 107-119.
• Sułkowska – Kurasiowa I., Kot Jakub z Dębna, [w:] Polski Słownik Biogra-ficzny, t. 14, Wrocław 1968-1969, s. 448.
• Szymański J., Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
• Średniowieczna książka rękopiśmienna jako dzieło sztuki, red. A. Karłowska-Kamzowa, Gniezno 1993.
• Woś J. W., Aleksander Mazowiecki – biskup trydencki (1423-1444), Saecu-lum Christianum 6: 1999, nr 2 s. 17-31.
• Zbigniew Oleśnicki książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006.