Horyzonty antropologiczne encyklik papieża Benedykta XVI

• Authors: Węcławik Józef

Title variants

EN

Anthropological Horizons of the Encyclicals of Pope Benedict XVI

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor artykułu przeprowadza analizę problematyki antropologicznej, zawartej w encyklikach Benedykta XVI: Deus caritas est (25.12.2005), Spe salvi (30.11.2007) oraz Caritas in veritate (29.06.2009). W pierwszej encyklice do istotnych tematów, które dotykają egzystencji ludzkiej należą: egzystencjalna odpowiedź człowieka na miłość Boga, relatywistyczny klimat chaosu etycznego, próba rozstrzygnięcia kwestii, „czy agape zatruło erosa”. W drugim papieskim dokumencie tematami wiodącymi stały się: dialog chrześcijaństwa ze światem współczesnym, kultura intelektualna wobec zagadnień postępu, wspólnotowy wymiar wiary chrześcijańskiej. Przesłanie trzeciego tekstu stanowią – według autora – następujące kwestie: człowiek jako wartość nadrzędna wszelkiego postępu, zagrożenie ze strony „rynku i ekonomii bez prawdy”, globalizacja jako szansa rozwoju człowieka, a także cel ostateczny jako efekt działalności ekonomicznej. Podsumowując, autor referuje przeświadczenie Benedykta XVI o nadrzędnej roli humanizmu chrześcijańskiego w służbie rozwoju człowieka.

EN

The author of the article analyses the anthropological issues contained in the encyclicals of Benedict XVI: Deus caritas est (25.12.2005), Spe salvi (30.11.2007) and Caritas in veritate (29.06.2009). In the first encyclical among the essential topics affecting human existence the following were distinguished: man’s existential response to God’s love; relativistic climate of ethical chaos and an attempt to resolve the question of “has agape poisoned eros”? In the second text of the pope the leading themes are: the dialogue of Christianity with the modern world; intellectual culture towards the issues of progress and the communal dimension of the Christian faith. As the message of the third text the author sees: man as the superior value of all progress; the threat of a “market and economy without truth”; globalization as an opportunity for human development and the ultimate goal as a result of economic activity. In conclusion, the author presents Benedict XVI’s conviction about the superior role of Christian humanism in the service of human development.

Keywords

PL

Benedykt XVI; Deus caritas est; Spe salvi; Caritas in veritate; doktryna chrześcijańska; chrześcijaństwo w dialogu; autorytet moralny; rozwój integralny człowieka

EN

Benedict XVI; Deus caritas est; Spe salvi; Caritas in veritate; Christian doctrine; Christianity in dialogue; moral authority; integral development of a human

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 213-249

Dates

published

2022-12-31

Contributors

author

Węcławik Józef

References

• Alfaro J., 1971, Teologia postępu ludzkiego, tłum. Głowa S., Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa.
• Amato A., O Encyklice „Deus caritas est” [on-line], http://www.opoka.org.pl/biblioteka /W/WR/ kongregacje/kdwiary/amato_deusc_01082006.html [dostęp: 21.01.2013].
• Baczyński W., 2006, Refleksje na temat encykliki „Deus Caritas Est”, Nasze Seminarium. Pismo Alumnów Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Świdnickiej, nr 1, s. 16-17.
• Bagnasco A., Antropologia chrześcijańska lekarstwem na kryzys ekonomiczny [on-line], http:// www. fronda. pl/a/antropologiachrześcijanska-lekarstwem-na-kryzys-ekonomiczny.18240.html [dostęp: 15.04.2013].
• Balibar E., 2007, Filozofia Marksa, tłum. Staroń A. i in., Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Bartnik Cz., 2004, Misterium człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Benedykt XV ogłosił nową encyklikę „Caritas in veritate” – o integralnym rozwoju ludzkim w miłości i prawdzie [on-line], http://www.bibula.com/?p=11243 [dostęp: 6.03.2013].
• Benedykt XVI ogłosił nową encyklikę „Caritas in veritate” – o integralnym rozwoju ludzkim w miłości i prawdzie, Bibuła. Pismo niezależne, 9.07.2009 [on-line], http://www.bibula.com/?p=11243 [dostęp: 6.03.2013].
• Benedykt XVI, „Tak” dla chrześcijańskiej wizji człowieka – „nie” dla antyludzkich ideologii [on-line], http://www. radiorodzina.pl/ wiadomości/5940/ [dostęp: 21.03.2013].
• Benedykt XVI, 2006, Boża rewolucja, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa.
• Benedykt XVI, 2006, Encyklika o miłości Boga i człowieka. Przemówienie do uczestników spotkania zorganizowanego przez Papieską Radę „Cor Unum”, Watykan, 23.01.2006, L’Osservatore Romano, wyd. pol., t. 27, nr 4, s. 26.
• Benedykt XVI, 2007, Pan daje czas, aby wszyscy mogli Go poznać, homilia podczas nieszporów I Niedzieli Adwentu, 1 grudnia [on-line], https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/homilie/adwent_nieszp_01122007.html [dostęp: [dostęp: 12.02.2014].
• Biały A., 2011, Antropologiczne, społeczne i aksjologiczne podstawy współpracy między ludźmi, w: Adamczyk T. i Mazur J. (red.), „Caritas in veritate” zasadą polityki społecznej. Refleksje na kanwie encykliki Benedykta XVI o integralnym rozwoju ludzkim, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Borutka T., 1994, Nauczanie społeczne papieża Jana Pawła II, Wydawnictwo PAT, Kraków.
• Cordes P.J., 2009, Encyklika „Caritas in veritate” na tle nauczania Benedykta XVI, tłum. Borkowski P., Społeczeństwo. Studia – Prace badawcze – Dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, t. 19, nr 6.
• Gagacka M., 2011, Społeczeństwo a globalizacja – wyzwania i zagrożenia, w: Adamczyk T. i Mazur J. (red.), „Caritas in veritate” zasadą polityki społecznej. Refleksje na kanwie encykliki Benedykta XVI o integralnym rozwoju ludzkim, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Gollinger H., 1994, Antropologia, w: Grabner-Haider A. (red.), Praktyczny słownik biblijny, Warszawa.
• Góźdź K., 2002, Trzy stany bytowania człowieka po śmierci, w: Bartnik Cz., Myśl eschatologiczna, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 201-202.
• Góźdź K., 2006, Teologia człowieka. Z najnowszej antropologii niemieckiej, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Góźdź K., 2010, Teologia społeczno-polityczna Benedykta XVI w encyklice „Caritas in veritate”, Roczniki Teologii Dogmatycznej, t. 57, nr 2.
• Grygiel S., 1989, Miłość. I. Aspekt filozoficzny, w: Pawlak Z. (red.), Katolicyzm A-Z, Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, s. 260-261.
• Grzędziński W., Bóg wybiera, kogo chce. Rozmowa z ks. prof. Jerzym Szymikiem [on-line], http://www.rp.pl/arty kul/ 988975.html ?print=tak&p=0 [dostęp: 8.04.2013].
• Hajduk R., 2010, Współczesne mity – „złodzieje nadziei”. Prawda chrześcijańska w starciu z „postępową mitologią” w świetle encykliki „Spe salvi”, w: Parzych-Blakiewicz K., Zbawienie w nadziei.
• Wokół encykliki „Spe salvi” Benedykta XVI, Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”, Olsztyn.
• Hułas M., 2011, Społeczeństwo globalne w encyklice „Caritas in veritate, w: Adamczyk T. i Mazur J. (red.), „Caritas in veritate” zasadą polityki społecznej. Refleksje na kanwie encykliki Benedykta XVI o integralnym rozwoju ludzkim, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Jabłoński A., 2011, Rozwój naukowo-techniczny a odpowiedzialność moralna ludzki, w: Adamczyk T. i Mazur J. (red.), „Caritas in veritate” zasadą polityki społecznej. Refleksje na kanwie encykliki Benedykta XVI o integralnym rozwoju ludzkim, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Jan Paweł II, 2005, Pielgrzymki do Ojczyzny 1979. 1983. 1987. 1991. 1995. 1999. 2002. Przemówienia, homilie, Znak, Kraków.
• Jan Paweł II, Adhortacja Ecclesia in Europa (Watykan, 28.06.2003) [on-line], https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/adhortacje/europa_28062003.html [dostęp: 10.02.2014].
• Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis (Watykan, 30.12.1987) [on-line], https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_30121987_sollicitudorei-socialis.html [dostęp: 12.02.2014].
• Karłowicz D., 2000, Arcyparadoks śmierci. Męczeństwo jako kategoria filozoficzna – pytanie o dowodową wartość męczeństwa, Fronda, Kraków.
• Katechizm Kościoła katolickiego, 2002, II wyd., Pallottinum, Poznań.
• Kijas Z.J., 2001, Niebo. Dom Ojca, Wydawnictwo „M”, Kraków.
• Kluch W., 2013, Kultura ponowoczesna i jej wartości, w: Szafrański A.A., Ku prywatyzacji religii?, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
• Kowalczyk S., 2007, Człowiek i Bóg w nauce świętego Augustyna, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Krasnodębski Z., 1991, Upadek idei postępu, PIW, Warszawa.
• Krasnodębski Z., 2004, Postęp, w: Szlachta B. (red.), Słownik społeczny, WAM, Kraków.
• Kuciński M., 2011, Zasada odpowiedzialności fundamentem globalnej ekonomii, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, nr 4, s. 307-316.
• Lewandowski J., 2009, W nadziei już jesteśmy zbawieni. Komentarz do encykliki Benedykta XVI „Spe salvi”, Wydawnictwo Apostolicum, Ząbki.
• Lewandowski P., Deus caritas est (Bóg jest miłością) – I encyklika w pontyfikacie papieża Benedykta XVI (cz. 1) [on-line], http://www.ministranci.archidiecezja.katowice.pl/?s=dok/deuscaritas.php [dostęp: 10.04.2013].
• Machowski A., 2010, Czy człowiek tylko największym kapitałem?, Studia Bydgoskie, nr 4, s. 299-316.
• Nagórny J., 1992, Życie nadzieją w świetle Pisma św., w: Słomka W. (red.), Nadzieja w postawie ludzkiej, Homo meditans, t. 7, Lublin, s. 95-109.
• Nagy S., 2008, Myśląc o nowej encyklice – problem „małej nadziei”, Niedziela, nr 5, s. 12-13.
• Nagy S., Czytając „Spe salvi” – wielka nadzieja [on-line], http://www.niedziela.pl/artykul/84642/nd/Czytajac-Spe-salvi-wielkanadzieja [dostęp: 15.07.2015].
• Nawrot J., „Spe salvi sumus” [on-line], http://www.spch.gdansk.pl/artykuly/ duchowo/107-qspe-salvi-facti-sumusq [dostęp: 20.03.2013].
• Nichols A., 2006, Myśl Benedykta XVI. Wprowadzenie do myśli teologicznej Josepha Ratzingera, tłum. Chabrajska D., Salwator, Kraków.
• Nowa encyklika Benedykta XVI „Spe salvi” [on-line], http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news.php?s=opoka&id=29799 [dostęp: 13.03.2013].
• Ouellet M., Antropologiczna nowość chrześcijaństwa. Refleksje na temat „Ubicumque et semper” [on-line], http://www.opoka.org.pl/bib;lioteka/W/WRkongregacje/kbiskupow/refleksje_ubicumque_31032011.html [dostęp: 2.02.2014].
• Papież: to wywołało „mutację antropologiczną” [on-line], https://wiadomosci.onet.pl/swiat/papiez-to-wywolalo-mutacjeantropologiczna/hxmrg [dostęp: 11.10.2012].
• Przygoda W., 2007, Działalność charytatywna Kościoła w świetle encykliki Benedykta XVI „Deus caritas est”, w: Ledwoń I.S. i in. (red.), Scio cui credidi. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Mariana Ruseckiego w 65. rocznicę urodzin, Lublin, s. 941-943.
• Przygoda W., 2011, Chrześcijanin świadkiem miłości w świecie. Refleksja pastoralna na podstawie encyklik papieża Benedykta XVI, Roczniki Pastoralno-Katechetyczne, t. 3, nr 58.
• Ptak R., 2009, Sąd Ostateczny – rozpacz czy nadzieja? Benedykt XVI o nadziei w encyklice „Spe salvi”, Teologia w Polsce, nr 2, s. 309-317.
• Rabiej S., 2005, Integracyjna funkcja kultury, w: Sobeczko H. i Solski T. (red.), Liturgia w świecie widowisk, Opolska Biblioteka Teologiczna, t. 82, Opole, s. 29-40.
• Rahner K. i Vorgrimler H. (red.), 1987, Mały słownik teologiczny, tłum. Mieszkowski T. i Pachciarek P., PAX, Warszawa.
• Raport o stanie wiary. Z Ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori, 1986, tłum. Orszyn Z. i in., Michalineum, Kraków.
• Ratzinger J., 1986, Eschatologia. Śmierć i życie wieczne, tłum. Węcławski M., Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Ratzinger J., 1994, Znaczenie wartości religijnych i etycznych w społeczeństwie
• pluralistycznym, w: Naród, wolność, liberalizm, Communio, t. 9, Poznań, s. 183-197.
• Ratzinger J., 2004, Wiara. Prawda. Tolerancja. Chrześcijaństwo a religie świata, tłum. Zajączkowski R., Kielce.
• Ratzinger J., 2005, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, tłum. Czerwik S., Jedność, Kielce.
• Seweryniak H., Encyklika utkana z nadziei [on-line], http://laboratorium.wiez.pl/teksty.php?encyklika_utkana_z_nadziei&p=7 [dostęp: 24.03. 2013].
• Składanowski M., 2013, Ciało, dusza, duch. Myśl Josepha Ratzingera na tle współczesnej antropologii, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa.
• Sobkowiak J.A., 2005, Antropologia nowego porządku światowego: pomiędzy podmiotem a osobą, Studia Theologica Varsaviensia, t. 43, nr 2, s. 115-127.
• Sobór Watykański II, 2002, Konstytucja „Gaudium et spes” (Watykan, 7.12.1965), w: Przybył M. (red.), Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 526-606.
• Sochoń J., 2003, Ateizm, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
• Sowiński S., 2010, Ekonomia i rynek w służbie człowieka. Kilka uwag o wizji współczesnej ekonomii w encyklice „Caritas in veritate” papieża Benedykta XVI, Studia Bydgoskie, nr 4, s. 331-334.
• Stróżewski W., 2010, Globalizacja i świat wartości, w: Jędraszewski M. i in., Fenomen ducha Europy, UAM, Poznań.
• Szewczyk M., 2013, Na drogach wiary z Benedyktem XVI, Przewodnik Katolicki, nr 9 [on-line], https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2013/Przewodnik-Katolicki-9-2013/Wiara-i-Kosciol/Na-drogach-wiary-z-Benedyktem-XVI [dostęp: 17.10.2017].
• Szmulewicz H., Miłość dąży do wieczności. Ponadczasowa droga miłości w świetle Encykliki „Deus caritas est” [on-line], http://www.currenda.diecezja.tarnow.pl/archiwum/2006/06-01/art-25.php [dostęp: 24.03.2013].
• Sztaba M., Co niepokoi Benedykta XVI we współczesnym świecie i czego naucza? [on-line], http://wirtualnapolo nia.com/2013/02/22ks-mariusz-sztaba-co-niepokoi-benedykta-xvi-wewespolczesnym-swiecie-i-czego-naucza1/ [dostęp: 21.03.2013].
• Szymik J., 2010, Współczesne zadania teologii. Wizja J. Ratzingera/ Benedykta XVI, Teologia w Polsce, t. 4, nr 1.
• Szymik J., 2011, Bóg współcierpiący jako consolatio. Tropem J. Ratzingera/ Benedykta XVI, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, nr 1.
• Szymonik M., 2009, Perspektywy antropologiczne w encyklice „Spe salvi”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, nr 2.
• Tarnas R., 2002, Dzieje umysłowości zachodniej. Idee, które ukształtowały nas z światopogląd, tłum. Filipczuk M. i Ruszkowski J., Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Tatar M., 2009, Chrześcijańska nadzieja jako czynnik rozwoju człowieka i świata w encyklice „Spe salvi” Benedykta XVI, Warszawskie Studia Teologiczne, t. XXII, nr 2, s. 121-132.
• Waluś M., Miłość jest możliwa. Nad encykliką Benedykta XVI [on-line], http://laboratorium.wiez.pl/teksty.php?milosc_jest_mozliwa _nad_encyklika_benedykta_xvi [dostęp: 24.03.2013].
• Watykańska prezentacja encykliki „Spe salvi” [on-line], http://info.wiara.pl/doc/171348.Watykańska-prezentacja-encykliki- Spe-salvi/4 [dostęp: 30.03.2013].
• Wejman H., 2008, Nadzieja w życiu duchowym człowieka w świetle encykliki Benedykta XVI „Spe salvi”, Roczniki Teologiczne, z. 5.
• Wolsza K., O radości i przyjemnościach życia. Radość – owoc miłości [on-line], http://www.zycie-duchowe. pl/?1272,artykul,O_radosci_i_przyjemnosciach_zycia [do-stęp: 31.01.2014].
• Zdybicka Z.J., 1993, Człowiek i religia. Zarys filozofii religii, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Zdybicka Z.J., Religia i polityka w encyklice Benedykta XVI „Deus caritas est”, s. 57-75 [on-line], http://cw.kul.lublin.pl/Content/32919/ 38075_540348-II_Religia-i-polityka.pdf [dostęp: 24.02.2013].
• Ziembicki W., Elementy antropologii w pierwszej encyklice Benedykta XVI „Deus caritas est” [on-line], http://www.diecezja.swidnica.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=352:-ks-waldemar-ziembicki-elementy-antropologii-w-pierwszej-encyklice-benedykta-xvi-deus-caritas-est-&catid=104:artykuy&Itemid=101 [dostęp: 24.02.2013].

Identifiers

ISSN

1233-9717