Poczucie koherencji a zachowania zdrowotne nauczycieli zdrowia

• Authors: Bartoszewicz Ryszard , Gandziarski Krzysztof , Krawczyk Anna

Title variants

EN

Sense of coherence and health behaviours among health teachers

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Cel badań. Celem badań jest wyjaśnienie zależności upowszechniania wzorów kultury zdrowotnej przez nauczycieli od ich poczucia koherencji i zachowań stanowiących o stylu życia. Założono, że nauczyciele pełniący rolę liderów procesu oraz nauczyciele wspierający nie różnią się dojrzałością zachowań zdrowotnych. Zachowania te są naśladowane przez uczniów i prowadzą do internalizacji wzorów kultury zdrowotnej. Materiał i metody. Zasto­sowano sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem kwestionariusza zachowań zdrowotnych oraz kwestionariusza orientacji życiowych SOC-29. Badaną grupę 98 nauczycieli podzielono na trzy podgrupy: posiadających formalne kompetencje nauczyciela zdrowia, ubiegają­cych się o nie w trybie studiów podyplomowych oraz kandydujących do zdobycia w trybie studiów podyplomowych formalnych kompetencji pedagogicznych. Wyniki. Zarejestro­wane przejawy zachowań zdrowotnych można uznać za poprawne, jednak nie gwarantują one uzyskania pozytywnych efektów oddziaływania wychowawczego za pomocą przykładu. Poczucie koherencji u badanych jest na tle innych grup zawodowych wysokie. Wnioski. Wykazano związki stanu zachowań zdrowotnych oraz poczucia koherencji z rolą pełnioną przez nauczycieli w procesie wychowania zdrowotnego. Istnieje też zależność między poziomem ich poczucia koherencji a wybranymi przejawami zachowań zdrowotnych.

EN

Background. The purpose of the study is to explain the dependence of teachers’ partici­pa­tion in the dissemination of health culture patterns from their sense of coherence and lifestyle behaviours. It was assumed that the teachers who acted as process leaders and those supporting them did not differ in the maturity of their health behaviours. The teachers’ health behaviours are followed by their pupils and lead to the internalization of health culture patterns. Material and methods. The authors applied a diagnostic survey, with a health behaviour questionnaire and the SOC-29 life-orientation questionnaire. The studied group of 98 teachers was divided into three subgroups: those who had formal competence of a health teacher, those applying for the competence during postgraduate studies, and those who applied for formal pedagogical competencies during postgraduate education. Results. The registered manifestations of health behaviours can be considered as correct; they do not guarantee, however, positive effects of the pedagogical influence by means of own example. As compared with other professional groups, the sense of coherence among the studied teachers is high. Conclusions. The research showed a relationship between the status of health behaviours and the sense of coherence on one hand and the role played by the teachers in the process of health education on the other. A relationship between the level of their sense of coherence and selected health behaviours was also observed

Keywords

PL

edukacja zdrowotna; wychowanie zdrowotne; zachowania zdrowotne nauczycieli; poczucie koherencji

EN

health education; health pedagogy; health behaviours of teachers; sense of coherence

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Journal: Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Year: 2017
• Volume: 58
• Pages: 89-101

Dates

published

2017-09-29

Contributors

author

Bartoszewicz Ryszard

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

author

Gandziarski Krzysztof

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

author

Krawczyk Anna

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

References

• Antonovsky, A. (2005). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: IPiN.
• Binkowska-Bury, M., Marć, M., Boratyn-Dubiel, L. (2006). Poczucie koherencji a motywy wyboru zawodu pielęgniarki i położnej. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, 1, 34–40.
• Conner, M., Norman, P. (red.) (2005). Predicting health behaviour: research and practice with social cognition models. Berkshire: Open University Press.
• Duda-Zalewska, A. (2012). Zachowania zdrowotne nauczycieli a staż pracy w zawodzie. Hygeia Public Health, 47(2), 183–187.
• Glanz, K., Rimer, B.K., Viswanath, K. (2008). Health behavior and health education: theory, research, and practice. San Francisco: Wiley & Sons.
• GUS (2006). Stan zdrowia ludności Polski w 2004 r. Warszawa: GUS.
• Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
• Kisilowska, M. (2008). Health information literacy. Biblioteki na zdrowie! Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa. Nr 5. Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników, 225–232. Pobrano z: http://eprints.rclis.org/14302/1/kisilowska-n.pdf [dostęp: 15.05.2017].
• Lubrańska, A. (2012). Środowisko pracy a wypalenie zawodowe – analiza wzajemnych relacji na przykładzie badań reprezentantów różnych obszarów aktywności. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 16, 35–45.
• Łysoń, P. (red.) (2013). Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2012 r. Warszawa: GUS.
• Ostrowska, A. (1999). Styl życia a zdrowie. Warszawa: IFiS PAN.
• Pawłucki, A. (2013). Nauki o kulturze fizycznej. Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, 117. Wrocław: AWF.
• Piórowski, K. (2008). Poczucie koherencji a style radzenia sobie ze stresem dowódców – żołnierzy zawodowych. Polskie Forum Psychologiczne, 13(1), 50–60.
• Prażmowska, B., Dziubak, M., Morawska, S., Stach, J. (2011). Wybrane zachowania zdrowotne nauczycieli szkół średnich. Problemy Pielęgniarstwa, 19(2), 210–218.
• Rębak, D., Głuszek, S. (2012). Poczucie koherencji jako wykładnik w prognozowaniu aktywności zawodowej ratowników medycznych. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2, 103–107.
• Sallis, J.F., Owen, N., Fisher, E. (2015). Ecological models of health behavior. W: K. Glanz (red.), Health behavior: theory, research, and practice (s. 43–64). San Francisco: Wiley & Sons.
• Siwiński, W. (2009). Kultura fizyczna jako dział wychowania zdrowotnego w nowoczesnym społeczeństwie. W: Z. Dziubiński, K.W. Jankowski (red.), Kultura fizyczna w społeczeństwie nowoczesnym (s. 346–353). Warszawa: AWF.
• Świętochowski, W. (2004). Poczucie koherencji a wypalanie się w zawodzie nauczyciela. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 8, 55–66.
• Woynarowska, B. (2008). Edukacja zdrowotna. Warszawa: PWN.
• Woynarowska-Sołdan, M., Węziak-Białowolska, D. (2012). Samoocena zdrowia i dbałość o zdrowie u nauczycieli. Problemy Higieny i Epidemiologii, 93(4), 739–745.
• Zysnarska, M., Bernard, D. (2007). Zachowania prozdrowotne nauczycieli w województwie wielkopolskim. Problemy Higieny i Epidemiologii, 88(2), 183–187.