Le lettere di Tomasz Kajetan Węgierski scritte durante il viaggio del 1779 attraverso il Veneto

• Authors: Kowalczyk Małgorzata Ewa

Title variants

EN

Tomasz Kajetan Węgierski’s Letters from His Travels Around Veneto in 1779

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Nella ricca produzione in prosa di Tomasz Kajetan Węgierski (1755–1787), poeta e satirico di talento, occupa un posto particolare il diario redatto in francese in forma epistolare durante il suo viaggio in Italia nel 1779. La sua destinataria era una certa Julia, amica parigina e amante del poeta. Le lettere italiane di Węgierski si sono conservate nelle collezioni della Sezione Manoscritti della Biblioteca Jagellonica di Cracovia, purtroppo come copia incompleta. Disponiamo di sette lettere intere, scritte nel novembre e nel dicembre del 1779 da Verona, Vicenza, Padova e Venezia, nonché della parte iniziale di un’ottava, anch’essa datata a Venezia. Inoltre, ci sono pervenuti i commenti di Węgierski ad alcune lettere mancanti, di cui quattro riguardano la città sulla laguna e uno Ferrara. Si è conservata anche una parte di una lettera scritta da Roma e dedicata alle catacombe. Dal suo contenuto veniamo a sapere che il poeta intendeva tornare nella città di San Marco per assistere alla cerimonia dello Sposalizio di Venezia con il mare, che cadeva in concomitanza con la festa dell’Ascensione. Scopo del presente articolo è presentare le ragioni che indussero il poeta nel 1779 a lasciare la Confederazione polacco-lituana e a recarsi in Italia, nonché svolgere un’analisi delle sue lettere, scritte durante il soggiorno nel Veneto. Vale la pena di sottolineare che questa regione costituiva una semplice tappa, per quanto significativa, lungo l’itinerario che conduceva Węgierski nella capitale dello Stato Pontificio. La Venezia Euganea affascinava il polacco, lo sorpendeva e scioccava. Nelle sue note di viaggio, piene di aneddoti e facezie, troviamo ampie descrizioni della storia e della cultura di Verona, Vicenza, Padova e Venezia, estesi ritratti dei suoi abitanti e delle loro usanze, nonché le più svariate informazioni sulla vita quotidiana, raccolte lungo la via. La narrazione di Węgierski, pur differendo per diversi aspetti dalle descrizioni di viaggio dei suoi predecessori, è piuttosto tipica dell’epoca in cui viveva.

EN

In the rich prose of Tomasz Kajetan Węgierski (1755–1787), a talented poet and satirist, a special place is occupied by a French-language diary. This diary was in the form of letters written during a journey around Italy in 1779. His recipient was a certain Julia, a friend and lover of the poet living in Paris. His letters survived in the Manuscript Section of the Jagiellonian Library in Krakow, though, unfortunately, as an incomplete copy only: just seven letters, written in November and December from Verona, Vicenza, Padua, and Venice, have been preserved entirely. We also have the beginning of an eighth letter, written from Venice. Furthermore, we have the poet’s comments on several missing letters, four of which refer to the city on the lagoon and one to Ferrara. There is also a fragment of a letter from Rome devoted to the catacombs. From its content, we learn that the poet intended to return to the city of St. Mark to see the wedding ceremony of the Venetian Republic with the sea. The aim of this article is to present the motivations that prompted the poet to leave the Polish- Lithuanian Commonwealth, as well as to analyse his impressions from his trip around Veneto. It is worth noting that this region was only a stage, though a very important one, on the poet’s route leading to the capital of the Papal States. This Italian region fascinated, surprised, and shocked the Pole, and in his notes, which are full of anecdotes and jokes, we find extensive descriptions of the history and culture of Verona, Vicenza, Padua, and Venice. Also included are more-detailed characteristics of the inhabitants and their customs, as well as all kinds of information about everyday life on the road. Węgierski’s narrative, though different in many respects from the travel descriptions of his predecessors, is quite typical of the century in which he lived.

Keywords

IT

Tomasz Kajetan Węgierski; Veneto; Illuminismo; viaggi; lettere; vita quotidiana

EN

Tomasz Kajetan Węgierski; Veneto; travels; letters; daily life

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Italica Wratislaviensia
• Year: 2021
• Issue: 12.2
• Pages: 69-85

Dates

published

2021-09-21

received

2021-07-09

accepted

2021-07-20

Contributors

author

Kowalczyk Małgorzata Ewa

• Uniwersytet Wrocławski, Polonia

References

• BJ [Biblioteca Jagellonica di Cracovia], ms. 5634, Lettres du feu comte Thomas Cajetan Węgierski Polonois, écrites à differentes personnes, pendant son séjour en Italie et son voyage en Amérique fait l’année 1783 au quel on a joint le journal, écrit par l’Auteur, sur la fin de ses jours…
• Barycz, H. (1965). Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Biliński, B. (1968). Viaggiatori polacchi a Venezia nei secoli XVII–XIX. In L. Cini (Ed.), Venezia e la Polonia nei secoli dal XVII al XIX (pp. 341––417). Venezia–Roma: Istituto della Collaborazione Culturale.
• Bobrik, N.P (1981). Polskij poet proswietitel – Tomasz Kajetan Wiengierskij. 1755–1787. Moskwa.
• Brahmer, M. (1936). Węgierski w Wenecji. In F. Bielak (Ed.), Prace historycznoliterackie. Księga zbiorowa ku czci I. Chrzanowskiego (pp. 271–280). Kraków-Warszawa: Skład główny w Kasie im. Mianowskiego.
• Brahmer, M. (1980). Powinowactwa polsko-włoskie. Z dziejów wzajemnych stosunków kulturalnych. Warszawa: PWN.
• Bratuń, M. (2003). Ars apodemica. Narodziny – rozwój – zmierzch. In P. Kowalski (Ed.), Wędrować, pielgrzymować, być turystą. Podróż w dyskursach kultury (pp. 67–76). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Chachaj, M. (1998). Związki kulturalne Sieny i Polski do końca XVIII wieku. Staropolscy studenci i podróżnicy w Sienie. Sieneńczycy i ich dzieła w Polsce. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Czyż, A. (1992). Ten, który płynie „na łasce fal” (Droga duchowa Węgierskiego), Ogród, 3/4, 212–235.
• Czyż, A. (2004). Podlaska ojczyzna Tomasza Kajetana Węgierskiego. In I. Kadulska, & R. Grześkowiak (Eds.). Od liryki do retoryki. W kręgu słowa, literatury i kultury. Prace ofiarowane profesorom Jadwidze i Edmundowi Kotarskim. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Dziechcińska, H. (1990). „Podróż” w druku i rękopisie. In H. Dziechcińska (Ed.), Staropolska kultura rękopisu (pp. 113–122). Warszawa: IBL PAN.
• Kaczyński, P. (1993). Niemieckie i włoskie miasta w oczach oświeconego Polaka (Listy T.K. Węgierskiego z podróży po Niemczech i Włoszech). Prace Historycznoliterackie, 16, 87–103.
• Kaczyński, P. (2001). Niedokończona podróż. Proza Tomasza Kajetana Węgierskiego. Studia i przekroje. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kaczyński, P. (2011). Kłopoty z komunikacją, albo jak nie mówić do władców. Niepublikowane listy Tomasza Kajetana Węgierskiego do Stanisława Augusta. Pamiętnik Literacki, 4, 221–228.
• Konończuk, W. (2017). Pożyteczny obywatel z Grabowa, czyli nieznane karty biografii Tomasza Kajetana Węgierskiego. Pamiętnik Literacki, 3, 235–250.
• Kossowski, S. (1908). Z życia K. Węgierskiego. Pamiętniki i listy. Przewodnik Naukowy i Literacki, 36 (1–12).
• Kostkiewiczowa, T. (1975). Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kowalczyk, M.E. (2004). Górskie krajobrazy Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym XVIII wieku. In B. Rok, & F. Wolański (Eds.), Staropolski ogląd świata (pp. 279–288). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kowalczyk, M.E. (2005). Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kowalczyk, M.E. (2014). Polki w Wenecji w drugiej połowie XVIII wieku. Zapiski z podróży Teofili z Radziwiłłów Morawskiej i Katarzyny z Sosnowskich Platerowej. Italica Wratislaviensia, 5, 317–337.
• Kowalczyk, M.E. (2019). Zagraniczne podróże Polek w epoce oświecenia. Łomianki: Wydawnictwo LTW.
• Łukaszewicz, J. (2021). La Padova di August Fryderyk Moszyński. Italica Wratislaviensia, 12 (1), 123–140.
• Markiewicz, A. (2011). Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Mączak, A. (2001). Peregrynacje, wojaże, turystyka. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Ordzowiały-Grzegorczyk, K. (2011). Tomasz Kajetan Węgierski jako świadek narodzin amerykańskiej państwowości. Perspektywy Kultur, 5 (2), 71–94.
• Puchowski, K. (2007). Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Sajkowski, A. (1973). Włoskie przygody Polaków. Warszawa: PIW.
• Siemieński, L. (1850). Podróże i pamiętniki T.K. Węgierskiego. Biblioteka Warszawska, 4, 474–495.
• Stasiewicz, P. (2012). Poezja Tomasza Kajetana Węgierskiego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Tenenti, A. (1985). Venezia eil Veneto nelle pagine dei viaggiatori stranieri (1650–1790). Vicenza: Neri Pozza Editore.
• Wdowik, A. (2014). Polacy w Spa na trasie podróży w drugiej połowie XVIII wieku. In A. Roćko (Ed.), Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX wieku (pp. 217–228). Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
• Węgierski, T.K. (2002). Wiersze wybrane (edited by K. Bocian). Kraków: Universitas.
• Węgierski, T.K. (2007). Organy. Poema heroikomiczne (edited by A. Norkowska). Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Woźniakowski, J. (1995). Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Wrześniak, M. (2010). Roma Santa, Fiorenza Bella. Dzieła sztuki w pamiętnikach polskich podróżników do Włoch w XVI i XVII stuleciu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Wrześniak, M. (2013). Florencja-muzeum. Miasto i jego sztuka w oczach polskich podróżników. Kraków: Universitas.
• Ziontek, A. (2016). Ślady poetyckiego dialogu? Dwa wiersze – Tomasza Kajetana Węgierskiego i Michała Kazimierza Ogińskiego. In A. Borkowski, & A. Czyż (Eds.), Prywatne i publiczne w tekstach kultury: studia (pp. 123–149). Siedlce: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15804/IW.2021.12.2.04