Ołtarzyk koralowy z Niewiastą Apokaliptyczną w skarbcu kościoła Mariackiego w Krakowie. Treści teologiczne

• Authors: Stanisław Kobielus

Title variants

EN

The Coral Altar with the Apocalyptic Woman in the Treasury of St Mary’s Basilica in Krakow

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W polskich zbiorach muzealnych znajduje się kilka obiektów wykonanych z korala lub nim zdobionych. Są to między innymi ołtarzyki, kropielnice kielichy, krucyfiksy i inne wyroby liturgiczne. Pochodzą najczęściej z zakupów w podróżach turystycznych Polaków po Włoszech w epoce manieryzmu i baroku. W skarbcu kościoła Mariackiego w Krakowie znajduje się przenośny ołtarzyk koralowy, datowany na połowę XVII w., z daru królowej Marii Józefy, żony króla Augusta III. Ujęty w złoconą ramę i zdobiony emalią oraz koralem, w centrum zamyka stojącą na półksiężycu postać NMP w promienistej koralowej glorii w otoczeniu symboli maryjnych. Jest to apoteoza NMP na podstawie fragmentu Apokalipsy św. Jana Apostoła. Postać Maryi została wyobrażona z atrybutami kosmicznymi: dwunastoma gwiazdami wokół głowy; odziana jest w słoneczną promienistą glorię i ma sierp księżyca pod stopami. Wokół Niej w ukazano siedem symbolicznych znaków biblijnych, łączonych w tradycji egzegetycznej z Jej powołaniem na Matkę Mesjasza. Termin Cedrus exaltata – cedr jest postrzegany jako symbol majestatu, wysokości, wyniosłości, piękna rajskiego, bezpieczeństwa. Fons signatus to zdrój opieczętowany, zamknięty, dostępny tylko dla wybranej przez Boga, Matki Syna Bożego. Hortus conclusus jest symbolem nienaruszonego dziewictwa NMP. Z kolei Oliva speciosa wskazuje na miłosierdzie Maryi, Jej niezwykłą płodność, wewnętrzny pokój, dar uśmierzania cierpienia. Rosa plantata jest metaforą mądrości, miłości, lekarstwa dla grzeszników. Puteus aquarum viventium, studnia wód żywych, wskazuje na pośrednictwo Maryi wobec ludzi odkupionych przez Jezusa. Turris eburnea – wieża z kości słoniowej to kolejny przymiot piękna NMP, nieskazitelności Jej ciała i męstwa.

EN

In Polish museums’ collections there are a few objects made of coral or decorated with it. They are, among others, altars, holy water fonts, crucifixes and other liturgical items. Most often they were bought during Poles’ travels to Italy in the Mannerism and Baroque epochs. In St Mary’s Basilica’s treasury a portable coral altar is kept, dated to the middle of the 17th century, a gift from Maria Józefa, the wife of King August III. It has a golden frame and it is embellished with enamel and coral, and in its center it closes the figure of the Blessed Virgin Mary standing on a crescent, in a radiant coral glory, surrounded by Marian symbols. It is an apotheosis of the Blessed Virgin Mary based on a fragment of the Apocalypse of St John. The figure of Mary is presented with her cosmic attributes: twelve stars around her head; she is clothed with a radiant glory; and she has a crescent under her feet. Around her seven symbolic biblical signs are presented, ones connected in the exegetic tradition with her being the mother of the Messiah. The term Cedrus exaltata – is perceived as the symbol of majesty, sublimity, loftiness, paradisaical beauty, safety. Fons signatus is a sealed spring, a closed one, accessible only to the Mother of God’s Son, chosen by God. Hortus conclusus is the symbol of St Mary’s virginity. Oliva speciosa points to St Mary’s charity, her extraordinary fertility, inner peace, the gift of relieving sufferings. Rosa plantata is a metaphor of wisdom, love, medicine for sinners. Puteus aquarum viventium, a well of living waters, indicates St Mary’s mediation for people redeemed by Jesus. Turris eburnea – the ivory tower is another feature of the Virgin Mary’s beauty, the immaculacy of her body and of her fortitude.

Keywords

PL

kosmiczne przymioty Maryi; liczba 12; biblijne przymioty Maryi; cedr; źródło; ogród; oliwa; róża; studnia; wieża

EN

St Mary’s cosmic attributes; the number 12; St Mary’s biblical attributes; cedar; spring; garden; olive; rose; well; tower

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 4: Historia sztuki
• Pages: 33-83

Contributors

author

Stanisław Kobielus

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2016.64.4-2